قرص کاربامازپین به تنهایی یا همراه با چند داروی دیگر برای کنترل تشنج تجویز می شود. قبل از مصرف این دارو حتما باید به یک سری نکته توجه کنید زیرا با سایر داروها و میوه ها تداخل دارد.
در این مقاله از سایت دکتر چک می خواهیم به طور مفصل درباره این دارو، دلیل تجویز آن، نحوه مصرف و موارد احتیاط صحبت کرده و به چندین سوال دیگر پاسخ دهیم.
چرا پزشک این دارو را تجویز می کند؟
این دارو برای کنترل انواع خاصی از تشنج به بیماران مبتلا به صرع یا به تنهایی یا همراه با سایر داروها تجویز می شود. از این دارو برای درمان نورالژی عصب سه قلو (عارضه ای که باعث درد عصبی در صورت می شود) هم استفاده می شود.
از کاربامازپین در قالب کپسول نیز برای درمان دوره های جنون یا دوره های ترکیبی (علائم جنون و افسردگی که به صورت همزمان در بیمار دیده می شوند) در بیماران مبتلا به دو قطبی (در نتیجه ابتلا به این اختلال فرد بارها و بارها در دوره های زمانی با افسردگی، جنون و سایر اختلالات روح و روان مواجه می شود) هم استفاده می شود.
کاربامازپین در دسته داروهای ضد صرع قرار دارد و طرز کار آن به این صورت است که میزان فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز را کاهش می دهد.
شیوه مصرف کاربامازپین
کاربامازپین به صورت قرص، قرص های جویدنی، قرص ها و داروهایی که اثر آن ها به طور پیوسته در بدن باقی می ماند و به صورت محلول تولید و توزیع می شود.
دوز مصرفی دارو با توجه به وضعیت بیمار و واکنش بدن او نسبت به درمان تعیین می شود. البته یک عامل تعیین کننده دیگر هم در کودکان وجود دارد به نام وزن.
معمولا از قرص معمولی، قرص جویدنی و محلول کاربامازپین دو تا چهار بار در روز همراه با ناهار استفاده می شود.
کاربامازپین در قالب قرصی که اثر آن به طور پیوسته در بدن باقی می ماند، معمولا دو بار در روز و همراه با ناهار مصرف می شود. کاربامازپین در قالب کپسول هم معمولا دو بار در روز مصرف می شود اما الزامی به مصرف آن همراه با غذا نیست.
نکاتی درباره مصرف کاربامازپین
بهتر است هر روز در ساعتی مشخص این دارو را مصرف کنید. حتما باید طبق دستورالعمل پزشک مصرف شود.
کاربامازپین در قالب قرص هایی که اثر پیوسته در بدن دارند را نباید تکه کرد یا جوید. قبل از مصرف محلول این دارو باید ظرف را تکان داده تا ترکیبات به خوبی حل شوند.
پزشک ابتدا دوز کم دارو را تجویز کرده و بعدا به مرور زمان دوز را بیشتر می کند.
این نکته را باید در نظر داشته باشید که کاربامازپین نمی تواند بیماری را به طور دائمی درمان کند و صرفا نقش کنترل کننده دارد. چندین هفته تا چندین ماه زمان می برد که تاثیر مصرف دارو را مشاهده کنید.
حتی اگر بعد از مصرف حالتان خوب بود، باز هم باید مصرف را ادامه دهید. حتی اگر یک سری عوارض جانبی ناخوشایند مثل تغییرات غیرعادی در رفتار یا خلق و خوی را تجربه کردید هم نباید سر خود و بدون مشورت با پزشک دارو را متوقف کنید.
اگر صرع داشته باشید و به طور ناگهانی مصرف دارو را قطع کنید، شدت تشنج و صرع خیلی بدتر می شوند. این را هم باید در نظر داشته باشید که پزشک خودش بعد از مشاهده بهبودی به مرور زمان دوز مصرفی را کم می کند.
در هنگام مصرف این دارو نباید گریپ فروت یا آب گریپ فروت را مصرف کنید؛ مگر این که دکتر اجازه مصرف داده باشد. عوارض جانبی مصرف این دارو همزمان با مصرف گریپ فروت بیشتر می شود.
از این دارو دیگر برای چه اهدافی استفاده می شود؟
گاهی اوقات از کاربامازپین برای درمان بیماری های ذهنی، افسردگی، اختلال استرس بعد از حادثه، ترک مواد مخدر و مشروبات الکلی، سندرم پای بیقرار، دیابت بیمزه، سندرم های دردناک خاص و یک نوع بیماری خاص در کودکان به نام رقصاک استفاده می شود.
باید ریسک ها و خطرات ناشی از مصرف این دارو برای درمان بیماری خودتان را نیز بدانید.
عوارض کاربامازپین
از جمله عوارض جانبی مصرف این دارو می توان به حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه، خماری، یبوست، خشکی دهان یا بی ثباتی اشاره کرد. اگر هر کدام از این عوارض جانبی را برای مدت طولاتی تجربه کردید یا این که به مرور زمان شدت آن ها بیشتر شد، فورا باید پزشک خود را در جریان قرار دهید.
این نکته را باید در نظر داشته باشید که پزشک نیز خودش می داند این دارو یک سری عوارض جانبی دارد اما با این حال، طبق صلاحدید او فواید این دارو بیشتر از مضرات آن است و از این رو، نباید سر خود مصرف آن را متوقف کنید. بعضی از بیماران اصلا عوارض جانبی تجربه نمی کنند.
اگر هر کدام از این موارد را تجربه کردید، باید فورا به دکترتان اطلاع دهید:
- سردرد که شدت آن بیشتر شده یا خوب نمی شود؛
- علائم مشکلات کبدی (مثل حالت تهوع و استفراغ که متوقف نمی شوند، از دست دادن اشتها، دل درد، زرد شدن چشم ها و پوست و تیره شدن ادرار)؛
- علائم ناشی از مشکلات کلیوی (مانند تغییر در میزان ادرار)؛
- ایجاد زخم در دهان؛
- ضعف کردن؛
- ضربان قلب آرام یا نامنظم شود؛
- حرکات غیرطبیعی چشم؛
- تغییر در بینایی (مثلا تار شدن دید)؛
- درد مفصل؛
- التهاب زانوها/ پا؛
- متورم و قرمز شدن پاها یا بازوها؛
- بی حس شدن یا سوزن سوزن شدن دست ها و پاها؛
- مشاهده علائم ناشی از کم شدن میزان سدیم در خون (مثل خستگی بیش از حد، تغییر رفتاری مثل تشنج و سردرگمی).
تعداد کمی از بیمارانی که از داروهای ضدصرع برای بیماری های دیگر (مانند تشنج، اختلال دوقطبی و درد) استفاده می کنند، با افسردگی، تفکرات یا تلاش برای خودکشی یا سایر مشکلات روحی روانی نیز مواجه می شوند.
خیلی کم پیش می آید که بدن فرد نسبت به مصرف این دارو واکنش آلرژیک نشان دهد. اما اگر علائم ناشی از واکنش جدی آلرژیک مثل راش، التهاب (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید یا سخت نفس کشیدن را تجربه کردید، باید فورا به مراکز درمانی مراجعه کنید.
موارد احتیاط پیش از مصرف کاربامازپین
اگر به این دارو یا سایر داروهای ضدصرع (مثل فسفیتوئین، اکس کاربازپین، فنوباربیتال، فنی توئین یا پریمیدون) یا داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (آمی تریپتیلین یا دسیپرامین) آلرژی دارید، حتما به پزشک یا داروساز اطلاع دهید.
این را هم باید در نظر داشته باشید که این دارو دارای ترکیبات غیرفعال (مانند سوربیتول در محلول کاربامازپین) است و ممکن است باعث بروز واکنش های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود.
مصرف این دارو باعث سرگیجه یا خواب آلودگی می شود. پس بعد از مصرف نباید رانندگی کرد، با دستگاه ها و ماشین آلات کار کرد یا هر کاری که نیاز به هوشیاری دارد را انجام دهید. مصرف همزمان این دارو با مشروبات الکلی ممنوع است.
افرادی که سن شان بیشتر است، حساسیت بیشتری نسبت به عوارض جانبی ناشی از مصرف این دارو نشان خواهند داد، مثل سردرگمی، بی ثباتی یا نامنظم شدن ضربان قلب. سردرگمی و بی ثبات خطر افتادن را بیشتر می کند.
بر هم خوردن تعادل میان مواد معدنی موجود در بدن، این افراد را بیشتر تهدید می کند؛ به ویژه اگر همزمان داروهای ادرار آور هم مصرف کنند.
در دوران بارداری، پزشک این دارو را صرفا در صورت نیاز تجویز می کند زیرا به جنین آسیب می زند. این دارو وارد شیر مادر می شود و به همین خاطر باید قبل از شیر دادن به نوزاد حتما با پزشک خود مشورت کنید.
اما این را باید در نظر داشت که تشنج و حملات صرع آنقدر جدی هستند که هم به مادر باردار و هم نوزاد آسیب می زنند و به همین خاطر نباید بدون اجازه پزشک مصرف آن ها را متوقف کرد.
قبل از مصرف، این موارد را به پزشک اطلاع دهید
حتما پزشک قبل از تجویز دارو باید از این موارد مطلع باشد:
- کاهش عملکرد مغز استخوان؛
- اختلال های خونی (مانند کم خونی یا پورفیریا)؛
- آب سیاه؛
- بیماری قلبی؛
- اختلال های روحی روانی (مانند افسردگی)؛
- عدم تعادل میان مواد معدنی بدن (مثل کم بودن میزان سدیم یا کلسیم در خون).
تداخل های دارویی با کاربامازپین
این دارو با بعضی از داروهای ضدقارچ تداخل دارد. مصرف همزمان کاربامازپین با مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز با پیامدهای جدی (حتی مرگ بیمار) همراه است.
مصرف همزمان یک سری از داروهای دیگر با این دارو باعث خروج سریع تر آن ها از بدن می شود. از جمله این داروها می توان به بعضی از داروهای مخصوص لخته خون، مسدود کننده های کانال کلسیم، نفازودون، پرازیکوانتل و رانولازین اشاره کرد.
این دارو اثر بخشی بعضی از داروهای کنترل بارداری را تحت تاثیر قرار می دهد و به همین خاطر، احتمال بارداری وجود دارد.
