همان طور که می دانید، آمار تصادفات رانندگی در ایران بسیار زیاد است و هر سال تعداد زیادی از افراد در این حوادث آسیب می بینند یا جان خود را از دست می دهند.
به منظور پوشش هزینه های ناشی از این تصادفات، بیمه شخص ثالث وجود دارد تا خسارات جانی و مالی ناشی از حوادث را تحت پوشش قرار دهد.
در واقع، دیه یکی از مهم ترین تدابیر قانونی در قوانین اسلامی است که برای جبران خسارت های ناشی از جرائم مختلف، به ویژه تصادفات، در نظر گرفته شده است.
مفهوم دیه
دیه، مبلغی پولی یا مالی است که به فرد آسیب دیده یا بازماندگان او در نتیجه تصادفات پرداخت می شود. میزان دیه توسط پزشکی قانونی مشخص شده و در حکم دادگاه ذکر می گردد.
به ویژه، دیه فوت در ماه های حرام نظیر ذی القعده، ذی الحجه، محرم و رجب، بیش از سایر ماه ها است، که معادل یک دیه کامل به علاوه یک سوم دیه کامل می باشد.
این تعیین به این دلیل است که اسلام این ماه ها را ماه های حرام می داند، یک قانون که از دیرباز در اسلام وضع شده است.
دیه قتل
قتل یکی از قدیمی ترین جرایم در تاریخ بشریت است، و با رشد و گسترش جوامع انسانی، حرص و طمع برای کسب منافع نیز افزایش یافته است. بنابراین، برای پیشگیری از وقوع این جرم، قانون نه تنها مجازات هایی را برای عاملان آن در نظر گرفته است، بلکه قصد و نیت آن ها را نیز مورد توجه قرار داده است:
قتل عمد
قتل عمد زمانی رخ می دهد که فردی با اقدامی خاص، عمداً قصد کشتن دیگری را داشته باشد، یا اینکه عمل انجام شده به طور معمول کشنده باشد.
همچنین، اگرچه عمل انجام شده به طور عادی کشنده نباشد، اما با توجه به شرایط خاصی مانند پیری، بیماری یا کودکی مقتول، این عمل می تواند کشنده تلقی شود.
بنابراین، قتل عمد به معنای انجام عملی است که با آگاهی کامل صورت گرفته و هدف از آن کشتن شخص مورد نظر است.
قتل شبه عمد
در این نوع قتل، برخلاف قتل عمد، هیچ قصدی برای کشتن یا گرفتن حیات کسی وجود ندارد. اما، این قتل ممکن است به دلیل یک حادثه ناگهانی یا درگیری که بین طرفین رخ می دهد، اتفاق افتد.
به عنوان مثال، در تصادفات رانندگی، ممکن است بی احتیاطی راننده مانند حواس پرتی ناشی از خواب آلودگی منجر به مرگ شود، در حالی که راننده هیچ نیتی برای کشتن نداشته است.
قتل خطای محض
در این نوع قتل، هدف مستقیم حیات یا جسم شخص مورد نظر برای کشتن نیست، بلکه قتل به دلیل اقدامی انجام می شود که به طور غیرمنتظره منجر به مرگ می شود. مثالی بر این موضوع، شخصی است که هنگام شکار حیوانات، به طور تصادفی و ناخواسته گلوله ای به انسانی اصابت می کند.
نحوه پرداخت دیه تصادفات و سایر جرم ها
دیه در موارد قتل یا جراحات غیر عمدی پرداخت می شود، اما اگر جرم به صورت عمدی رخ دهد، شاکی می تواند درخواست قصاص کند.
با این حال، گاهی اوقات در مواقع قتل عمد، اولیای دم ممکن است به شرط دریافت دیه، از حق قصاص چشم پوشی کنند و در این حالت، قصاص به دیه تبدیل می شود.
مهم است که توجه داشته باشیم پرداخت دیه بر عهده فرد مقصر است و در صورت فوت وی، دیه از ماترک باقی مانده توسط او پرداخت خواهد شد. در عصر حاضر، اگر تصادف رانندگی اتفاق بیفتد، معمولاً شرکت های بیمه مسئولیت پرداخت دیه را بر عهده می گیرند.
روند رسیدگی در دادگاه
وکیل دیه در این مورد اینگونه توضیح داده است : پس از وقوع تصادف، در صورت وجود جرح یا فوت، شاکی یا وراث فرد متضرر باید برای دریافت دیه چندین مرحله قانونی را طی کنند که شامل موارد زیر می باشد:
- آغاز دعوی: این مرحله شامل ثبت شکایت رسمی و آغاز فرآیند قضایی است.
- نظریه کارشناسی: ارزیابی و بررسی حوادث توسط کارشناسان تعیین شده توسط دادگاه برای تعیین شدت خسارت و نقش طرف های درگیر.
- نظریه پزشکی قانونی: بررسی های دقیق پزشکی برای تعیین میزان جراحات و آسیب های وارده به فرد شاکی که نقش کلیدی در تعیین میزان دیه دارد.
- رسیدگی دادسرا: مرحله بررسی و ارزیابی مدارک و شواهد توسط دادسرا و تعیین اینکه آیا پرونده برای صدور قرار مجرمیت و ارجاع به دادگاه کافی است یا خیر.
- صدور قرار مجرمیت و رأی دادگاه: صدور قرار مجرمیت در صورت وجود شواهد کافی برای تعقیب جنایی و سپس صدور رأی نهایی توسط دادگاه بر اساس اطلاعات و شواهد ارائه شده.
این مراحل برای اطمینان از دریافت عادلانه دیه و اجرای عدالت در موارد تصادفات و جراحات ناشی از آنها طراحی شده اند.
مدارک مورد نیاز برای دیه
برای دریافت دیه ناشی از تصادفات، مجموعه ای از مدارک لازم و ضروری وجود دارد که باید تهیه و به مراجع قضایی ارائه شود. این مدارک شامل موارد زیر می باشند:
- اصل و تصویر بیمه نامه مقصر تصادف: برای اثبات پوشش بیمه ای و تعهدات مالی بیمه گر.
- تصویر برابر اصل شده گواهینامه مقصر تصادف: نشان دهنده صلاحیت رانندگی فرد مقصر.
- تصویر کارت خودرو یا شناسنامه مالکیت وسایل نقلیه: اطلاعاتی درباره وسیله نقلیه دخیل در تصادف.
- تصویر برابر اصل شده کارت ملی و سایر مدارک شخصی مقصر تصادف: برای شناسایی هویت مقصر.
- کروکی تهیه شده توسط افسر پلیس حاضر در صحنه یا کروکی کارشناسی تصادفات: این کروکی ها جزئیات حادثه را نمایش می دهند و برای تعیین علت و مقصر بودن ضروری هستند.
- گزارشات پزشکی قانونی: شامل توضیحات دقیق در مورد آسیب های وارده به قربانیان تصادف.
- گزارش اولیه پلیس حاضر در صحنه: گزارشی که جزئیات و شرایط لحظه تصادف را شرح می دهد.
دریافت و تهیه دقیق این مدارک می تواند به تسریع و تسهیل فرآیند قضایی و دریافت دیه کمک شایانی کند.
