قرص پیشگیری از بارداری اورژانسی که به قرص اورژانسی معروف است، برای جلوگیری از بارداری ناخواسته مصرف می‌شود. در صورتی که از قبل باردار باشید، مصرف این قرص باعث به پایان رساندن بارداری نمی‌شود. با این حال، اگر به تازگی رابطه جنسی داشته‌اید و می‌خواهید از بارداری ناخواسته پیشگیری کنید، مصرف این قرص می‌تواند موثر باشد. اما بعد از خوردن قرص اورژانسی چه اتفاقاتی در بدن می‌افتد جای بحث دارد.
امروز در دکتر چک، می‌خواهیم به بررسی عملکرد قرص پیشگیری از بارداری اورژانسی و عوارض جانبی احتمالی آن بپردازیم. با ما همراه باشید…
قرص پیشگیری از بارداری اورژانسی چیست؟
قرص‌هایی که با نام قرص اورژانسی (EC) به فروش می‌رسند، حاوی پروژسترون هستند و افراد در هر سنی، می‌توانند این قرص‌ها را بدون نسخه پزشک دریافت کنند. با اینکه استفاده از این قرص‌ها معمولا بی‌خطر است، اما مواردی از عوارض جانبی آن‌ها دیده شده.
به طور معمول، افراد پس از شکست خوردن روش‌های ضد بارداری اولیه (مانند پاره شدن کاندوم یا داشتن رابطه جنسی محافظت نشده) به سراغ روش‌های پیشگیری از بارداری اورژانسی می‌روند.
چندین نوع روش ضد بارداری اورژانسی وجود دارد که متداول‌ترین و راحت‌ترین آن‌ها، قرص‌های اورژانسی است. همه قرص‌های اورژانسی، حاوی مقدار مشخصی لوونورژسترول هستند. لوونورژسترول نوعی پروژسترون است که به صورت مصنوعی در آزمایشگاه‌ها و لابراتوار‌ها ساخته می‌شود.
اثربخشی این قرص‌ها معمولا در طی 3 روز پس از رابطه جنسی، دارای بیشترین میزان است و هر چه بین زمان مصرف قرص و رابطه جنسی فاصله زمانی بیشتری وجود داشته باشد، اثربخشی آن کمتر می‌شود.
در صورتی که تخمک گذاری از قبل اتفاق افتاده باشد، قرص‌های پیشگیری از بارداری اورژانسی می‌توانند از لقاح تخمک توسط اسپرم جلوگیری کنند. توجه داشته باشید که اگر 4 الی 5 تخمک بارور شده از قبل در رحم شما کاشته شده باشند، قرص اورژانسی بارداری قبلی را متوقف نمی‌کند یا به آن آسیبی نمی‌رساند.
چند نوع قرص اورژانسی وجود دارد؟
به طر کلی، 3 نوع قرص اورژانسی وجود دارد که هر کدام از آن‌ها، اثر بخشی متفاوتی دارند:
- Plan B One-Step: پلان B یک مرحله‌ای نوعی قرص اورژانسی است که همه افراد در هر سنی می‌توانند آن را بدون نسخه پزشک خریداری کنند. اثربخشی این دارو حداکثر 72 ساعت پس از رابطه جنسی است.
- لوونورژسترل: (قرص دوتایی جنرال Next Choice و قرص LNG 75 میلی گرم) برای افراد 17 ساله و بالاتر بدون نسخه پزشک در دسترس است. اثربخشی این دارو حداکثر 3 روز پس از رابطه جنسی است. قرص اول حداکثر تا 3 روز بعد و قرص دوم 12 ساعت پس از قرص اول مصرف می‌شود.
- ella: این دارو، تنها با نسخه پزشک یا پرستار قابل خریداری است و برای عموم افراد مناسب نیست. اثربخشی این دارو حداکثر 120 ساعت (یا 5 روز) پس از رابطه جنسی است.
آیا قرص اورژانسی می‌تواند بر روی پریود بعدی تاثیر بگذارد؟
این احتمال وجود دارد. پس از مصرف قرص اورژانسی، پریود بعدی شما ممکن است دیرتر یا زودتر از زمان طبیعی اتفاق بیفتد. اکثر زنان، با یک هفته اختلاف پریود می‌شوند. همچنین، ممکن است پریود بعدی شما سنگین‌تر، سبک‌تر، کمابیش دردناک و با دوران لکه‌بینی طولانی تری همراه باشد.
در صورتی که بیش از یک هفته پس از زمان طبیعی پریود نشده‌اید و یا فکر می‌کنید با وجود مصرف قرص اورژانسی، باردار شده‌اید، برای اطمینان از این موضوع می‌توانید تست بارداری را انجام دهید.
آیا وزن بدن می‌تواند تاثیر قرص اورژانسی را با اختلال مواجه کند؟
این احتمال وجود دارد! تحقیقات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها نشان داده که قرص اورژانسی بر روی زنان چاقی که شاخص توده بدنی (BMI) برابر 30 یا بیشتری دارند، نسبت به زنانی که BMI کمتر از 30 دارند، اثربخشی خوبی ندارد.
در صورتی که BMI شما بیشتر از 30 است، بهتر است با پزشک خود صحبت کرده و گزینه‌های پیشگیری از بارداری اورژانسی دیگری را بررسی کنید.
بعد از خوردن قرص اورژانسی چه اتفاقاتی احتمال دارد بیافتد؟
قرص‌های اورژانسی مانند بسیاری از قرص‌ها، دارای عوارض جانبی هستند. با این حال، همه افراد بعد از خوردن قرص اورژانسی، دچار عوارض ناخواسته نمی‌شوند. برخی از رایج‌ترین عوارض جانبی قرص‌های اورژانسی عبارتند از:
پریود سنگین تر
همانطور که قبلا گفته شد، ممکن است پریود بعدی شما سنگین‌تر از مواقع معمول باشد. آمار‌ها نشان می‌دهند در پریود بعدیی، از هر 3 زن، 1 نفر قاعدگی سنگین را تجربه می‌کنند.
حالت تهوع
این عارضه نیز در بین مصرف‌کنندگان رایج است و معمولا با مصرف قرص با معده خالی رابطه مستقیم دارد. برای جلوگیری از این عارضه، بهتر است قرص را همراه با غذا مصرف کنید. در صورت استفراغ کردن، باید دوز دیگری مصرف نمایید.
درد در قسمت پایین معده
درد‌هایی که در قسمت پایین معده (قسمت تحتانی شکم) تجربه خواهید کرد، بسیار خفیف و زودگذر خواهند بود. در اغلب اوقات، این دردها همراه با حالت تهوع به وجود می‌آیند و پس از از بین رفتن حالت تهوع، درد از بین می‌رود.
خستگی و بی‌حالی
بسیاری از زنان، پس از مصرف قرص اورژانسی، دچار خستگی و بی‌حالی می‌شوند. اگر احساس خستگی بسیار شدید نیست، بهتر است کمی به بدن خود استراحت دهید و آرام باشید. خستگی موقتی است و پس از چند ساعت از بین می‌رود.
سردرد
عوارض جانبی بسیاری از داروها، شامل سردرد می‌شود. حدود 10 درصد از افرادی که قرص اورژانسی را مصرف می‌کنند، دچار سردرد‌های خفیف می‌شوند. در صورتی که پس از مصرف این دارو، سردرد‌های شدید را تجربه می‌کنید، بهتر است برای معاینه و بررسی، به پزشک مراجعه نمایید.
سرگیجه
سرگیجه نسبت به سایر عوارض جانبی قرص‌های اورژانسی، کمتر دیده می‌شود. این عارضه، معمولا همراه با حالت تهوع یا سردرد است و کم پیش می‌آید فردی پس از مصرف قرص اورژانسی، تنها سرگیجه داشته باشد. سرگیجه‌ها پس از مصرف قرص اورژانسی می‌بایست پس از حداکثر یک الی دو ساعت بهبود یابند. چنانچه مدت زمان سرگیجه بیشتر ازین زمان باشد، باید به نزدیک‌ترین واحد اورژانس مراجعه کنید.
حساس شدن سینه ها
یکی دیگر از رایج‌ترین عوارض مصرف قرص‌های اورژانسی، درد یا ناراحتی در سینه است. دلیل این عارضه می‌تواند حساسیت بیشتر برخی از افراد نسبت به هورمون‌ها باشد. بهتر است پس از مشاهده این عارضه، لباس‌های راحت بپوشید و از تحت فشار قرار دادن سینه‌ها خودداری کنید تا هرچه زودتر، رفع شود.
قاعدگی دیرتر
همانطور که قبلا گفته شد، قرص اورژانسی می‌تواند پریود بعدی را با اختلال مواجه کند. از آنجایی که قاعدگی دیرتر می‌تواند افراد را به دلیل احتمال بارداری نگران کند، معمولا جزو ناراحت‌کننده‌ترین عارضه محسوب می‌شود.
با این حال، نحوه عملکرد دارو به گونه‌ای است که می‌تواند تخمک گذاری را چند روز به تاخیر بیاندازد؛ بنابراین چندان هم جای نگرانی نیست.
آیا خونریزی واژینال پس از مصرف قرص اورژانسی طبیعی است؟
در برخی از زنانی که قرص اورژانسی مصرف کرده‌اند، خونریزی خفیف واژینال دیده شده است. این خونریزی، معمولا در عرض 3 روز به پایان می‌رسد. در صورتی که خونریزی پس از 3 روز متوقف نشد و یا شدید‌تر شد، این احتمال وجود دارد که مشکلی در رحم یا تخمدان‌ها پیش آمده باشد. در چنین مواقعی، می‌بایست هر چه سریع‌تر با پزشک خود تماس گرفته و برای معاینه اقدام کنید.
سخن پایانی
قرص‌های اورژانسی معمولا پس از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف می‌شوند. این قرص‌ها، حاوی مقدار مشخصی پروژسترون هستند و با جلوگیری از لقاح تخمک و اسپرم، به جلوگیری از بارداری کمک می‌کنند.
قرص‌های اورژانسی علاوه بر جلوگیری از بارداری، می‌توانند باعث ایجاد برخی عوارض جانبی نیز شوند. در صورتی که عوارض جانبی شدید و طولانی‌ای را تجربه می‌کنید، بهتر است هر چه زودتر به پزشک یا نزدیک‌ترین واحد پزشکی مراجعه کرده و علت را جویا شود.
