هر جا که نگاه می کنیم، غذاهای فراوری شده را میبینیم؛ در مغازه ها، رستوران و حتی خانه خودمان. اما واقعا خوراکی فراوری شده چیست؟
این دسته از مواد غذایی جز آسیب زدن به بدن کار دیگری انجام نمی دهند؛ از افزایش خطر ابتلا به چاقی مفرط و بیماری های قلبی گرفته تا ابتلا به سرطان (مانند سرطان سینه، سرطان مقعد و سرطان چشم) و دیابت نوع 2. قطعا خطرات و پیامدهای ویران کننده دیگری هم برای سلامتی دارد. این دسته از غذاها در اصل یک طیف دارند: از خوراکی هایی با کمترین میزان فراوری – مانند کمپوت های میوه یا ماست – گرفته تا خوراکی هایی که کاملا فراوری شده اند مانند چیپس نمکی، هات داگ و کنسروها.
منظور از خوراکی های فراوری شده چیست؟
به هر غذایی که پخته، فریز و بسته بندی شده یا با مواد مغذی تقویت شده باشد، خوراکی فراوری شده می گویند. بر اساس گفته های وزارت کشاورزی آمریکا، هر چیزی که خرد شده، برش داده شود، تکه تکه شده، ترکیب شده، به صورت آبمیوه درآمده باشد یا حتی خشک شده باشد را غذای فراوری شده محسوب می کنیم.
پس علاوه بر خوراکی های گفته شده، نان غلات کامل، لوبیا بسته بندی، بطری شیر پاستوریزه یا رب گوجه هم خوراکی های فراوری شده محسوب می شوند.
به گفته کیت آیوب، متخصص تغذیه و دستیار پروفسور امراض کودکان در دانشکده پزشکی آلبرت انیشتین در نیویورک، “همه چیز فراوری شده است مگر این که خودتان مستقیما از زمین ذرت یا درخت سیب میوه ای برداشته و در راه بخورید.”
به گفته ابی گرین اسپان، متخصص تغذیه که در زمینه پیشگیری از بیماری و کنترل وزن در وست پورت کنتیکت فعالیت می کند، “یک جعبه بادام زمینی بو داده هم یک غذای فراوری شده محسوب می شود که البته اشکالی ندارد. اما اگر همین بادام زمینی روکش عسل و شکلات (عوارض کره بادام زمینی که از آن ها بی اطلاع هستید) داشته باشد، قطعا بیشتر فراوری شده و ضرر بیشتری به بدن می زند.”
انواع خوراکی های فراوری شده
غذاهای فراوری شده به سه دسته تقسیم می شوند: خوراکی های با کمترین میزان فراوری، خوراکی های فراوری شده و خوراکی های فوق العاده فراوری شده.
غذاهایی با کمترین میزان فراوری
بعضی از این خوراکی ها خیلی کمتر فراوری می شوند تا همچنان مزیت ها و فوایدی هم برای بدن داشته باشند. آیوب در ادامه می گوید، در حقیقت وقتی گوچه فرنگی پخته شده (عمل فراوری بر روی آن انجام می شود) و سپس به صورت کنسرو عرضه می شود، میزان لاکوپن موجود در آن بیشتر می شود. لاکوپن یک نوع آنتی اکسیدان است که میزان آن در کنسرو رب وجه فرنگی بسیار بیشتر از گوجه فرنگی تازه است.
بعضی از این غذاها عبارت اند از:
- کاهو و اسفناج؛
- میوه هایی که هنوز تکه تکه نشده اند؛
- آجیل و خشکبار بو داده و برشته؛
- میوه های خشک شده؛
- کمپوت میوه که شیرین نشده و سبزیجات و لوبیاهایی که هنوز شور نشده اند؛
- ماهی های کنسرو شده مانند تن و سالمون (ماهی خطر ابتلا به سرطان روده را کاهش می دهد).
خوراکی های گفته شده، کیفیت خوبی داشته و با توجه به فوایدی که برای بدن دارند، می توان از آن ها استفاده کرده.
غذاهای فراوری شده
به گفته آیوب، قسمت میانی طیف به خوراکی های فراوری شده ای تعلق دارد که با مواد مغذی مهم – مانند کلسیم، ویتامین D، فولیک اسید یا آهن – تقویت شده اند و مصرف آن ها مانع از ابتلا به بیماری های مزمن می شود.
بعضی از خوراکی های فراوری شده عبارت اند از:
- محصولات لبنی تهیه شده از شیر مانند پنیر و ماست؛
- نان جو کامل و پاستا؛
- بسیاری از غلات های صبحانه؛
- شیک های مغذی.
وی در ادامه صحبت هایش می گوید، “وقتی جو و گندم اصلاح شده را با فولیک اسید تقویت می کنیم، در اصل مانع از بروز نقص لوله عصبی – مانند بیماری مهره شکاف – می شویم.
غذاهای فوق العاده فراوری شده
در آن سمت این طیف نیز به خوراکی های فوق العاده فراوری شده تعلق دارد.
بعضی از خوراکی های فوق العاده فراوری شده عبارت اند از:
- چیپس؛
- غلات صبحانه که قند دارند؛
- نوشابه و سودا؛
- شکلات؛
- بیسکویت و کوکی؛
- محصولات گوشتی مانند سوسیس؛
- نودل و سوپ فوری؛
- غذاهای سرخ شده.
بعضی از تولید کنندگان با زیبا نشان دادن ظاهر این خوراکی ها – که ترکیبی از قند، چربی و نمک هستند – سعی می کنند مردم را متقاعد به خرید کنند. به گفته دکتر دیوید کسلر، “وقتی مواد اولیه مطلوبی با هم ترکیب شوند، خوراکی ها بیشتر مردم را تحریک می کنند. وقتی خوراکی هایی حاوی قند، چربی و نمک مصرف کنیم، در نهایت وادار به مصرف خوراکی هایی با میزان قند، چربی و نمک بیشتری می شویم.”
معایب این غذاها
مصرف بیش از حد این دسته از غذاها مساوی با افزایش خطر ابتلا به بیماری های مزمن، فشار خون بالا، بیماری های قلبی عروقی و سندرم سوخت و ساز است. به ویژه خوراکی های فوق العاده فراوری شده، میزان روغن، قند، نمک، کالری و مواد نگهدارنده بسیار بیشتری دارند که اصلا ارزش غذایی ندارند.
