آیا اغلب اوقات بدون هیچ دلیلی نگران مسائل روزمره‌تان هستید؟ آیا همیشه نگران هستید که نکند اتفاق وحشتناکی بیفتد یا مثلا در سلامتی، اموال، تحصیل، کار و غیره خدشه‌ای وارد شود؟ اگر به طور مرتب چنین افکاری دارید، ممکن است به نوعی اختلال اضطراب به نام اختلال اضطراب فراگیر (یا به طور اختصاری GAD) دچار شده‌اید. این اختلال باعث می‌شود که همیشه درباره مسائل مختلف وحشت داشته باشید و نتواید آنطور که باید از زندگی لذت ببرید. خبر خوبی که برایتان داریم این است که این اختلال به راحتی قابل درمان است و می‌توانید در مدت زمان کمی، آن را پشت سر بگذارید.
امروز در دکتر چک می‌خواهیم درباره جوانب مختلف اختلال اضطراب فراگیر صحبت کنیم.
اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
اضطراب یک بخش کاملا طبیعی از زندگی ماست. در نتیجه، طبیعی است که گاهی اوقات نگران سلامتی، پول، مشکلات خانوادگی و غیره باشیم.
افرادی که به اختلال اضطراب فراگیر دچارند، بیشتر از سایر افراد به مسائل نگران کننده فکر می‌کنند؛ به طوری که حتی برای مسائلی که اصلا وجود ندارند، برای ساعت‌ها و یا روزها نگران و ناراحت هستند.
GAD شامل یک احساس مداوم اضطراب یا ترس است که در زندگی روزمره اختلال ایجاد می‌کند. این احساس مانند اضطراب‌های زودگذر یا خفیفی که پس از فکر کردن به مسائل نگران کننده تجربه می‌کنیم نیست. افرادی که به GAD دچارند، برای هفته‌ها، ماه‌ها و حتی سال‌ها این اضطراب شدید را تجربه می‌کنند.
نکته قابل توجه این است که GAD به یکباره ظاهر نمی‌شود؛ بلکه به آرامی رشد می‌کند. اغلب افراد معمولا در حدود 30 سالگی به GAD دچار می‌شوند. با این حال مواردی از درگیر شدن کودکان و نوجوانان با این اختلال دیده شده است. این اختلال در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود.
اختلال اضطراب فراگیر (GAD) چقدر شایع است؟
آمارها نشان می‌دهند که این اختلال حدود 3 درصد از جمعیت بزرگسالان جهان را درگیر کرده است.
همچنین، تقریبا از هر 4 کودکی که بین 13 تا 18 سالگی قرار دارند، 1 نفر آن‌ها به GAD دچار می‌شود.
علائم اختلال اضطراب فراگیر (GAD)
نشانه اصلی این اختلال، نگرانی بیش از حد نسبت به مسائل مختلف زندگی است. اغلب افرادی که به GAD دچارند، خودشان می‌دانند که نسبت به مسائل ساده، واکنش زیادی دارند؛ اما قادر به کنترل احساسات خود نیستند.
علائم این اختلال ممکن است در طول روز نوسان داشته باشند و معمولا در زمان استرس، بدتر می‌شوند. برخی از رایج‌ترین علائم GAD عبارتند از:
- بی‌تابی و بی‌قراری؛
- احساس ناامیدی یا تحریک‌پذیری
- خستگی و کسل بودن؛
- تنگی نفس؛
- تپش قلب غیر عالی؛
- ناتوانی در تمرکز کردن؛
- گرفتگی عضلانی؛
- سردرد؛
- درد در معده یا در قسمت‌های مختلف بدن؛
- مشکلات خواب.
توجه داشته باشید که اضطراب، بخشی جدایی ناپذیری از زندگی آدم است و طبیعی است که نسبت به مسائل و مشکلات بزرگ، اضطراب داشته باشیم. با این حال، افرادی که به GAD دچارند، حتی نسبت به مسائل کوچک و مسائلی که هنوز اتفاق نیفتاده نیز اضطراب و نگرانی دارند.
علت‌های دچار شدن به اختلال اضطراب فراگیر
هنوز محققان نتوانستند علت دچار شدن به این اختلال را پیدا کنند. با این حال آن‌ها تصور می‌کنند که ترکیب پیچیده‌ای از عوامل بیولوژیکی، محیطی و ژنتیکی می‌تواند در بروز این اختلال موثر باشد.
اگر خویشاوند درجه یکی دارید که به GAD دچار است، احتمال اینکه خودتان یا فرزندتان به این عارضه دچار شود زیاد است. همچنین چندین ناحیه از مغز و فرایند‌های بیولوژیکی می‌توانند به شکل گیری ترس و اضطراب بی‌دلیل کمک کنند. برخی از عوامل محیطی شناخته شده که می‌توانند خطر ابتلا به GAD را افزایش دهند، عبارتند از:
- قرارگیری در محیط پراسترس؛
- رویداد آسیب‌زا؛
- بیماری مزمن؛
- تجربه کودک آزاری.
روش‌های تشخیص اختلال اضطراب فراگیر
این اختلال توسط پزشک یا روانشناس و با استفاده از غربالگری سلامت روان انجام می‌شود. در جلسه اول مراجعه، پزشک سوالاتی درباره علائم و مدت زمان آن‌ها می‌پرسد و در صورتی که احتمال GAD را بدهد، شما را به روانشناس یا روانپزشک ارجاع می‌دهد.
همچنین، ممکن است برای رد یک بیماری زمینه‌ای یا مشکل سوءمصرف مواد و غیره، آزمایش‌های خاصی را تجویز کند.
برخی از بیماری‌هایی که با اضطراب و علائم آن پیوند خورده‌اند عبارتند از:
- بیماری‌های قلبی؛
- صرع؛
- اختلالات تیروئید؛
- بیماری ریفلاکس معده (GERD)؛
- فئوکروموسیتوم؛
- اختلال دوقطبی؛
- استفاده از مواد تحریک کننده مغز مانند کافئین، آلبوترول یا داروهای ضداحتقان.
اگر سابقه پزشکی بیماری‌های بالا را دارید و یا پزشک به ابتلا به این بیماری‌ها مشکوک باشد، ممکن است آزمایش‌های بیشتری را تجویز کند. برخی از این آزمایش‌ها عبارتند از:
- آزمایش خون؛
- آزمایش ادرار؛
- آزمایش‌های رفلاکس معده؛
- آندوسکوپی؛
- تصویربرداری اشعه ایکس و تست فشار.
درمان‌های رایج اختلال اضطراب فراگیر
به طور کلی، از دو درمان رایج برای درمان این اختلال استفاده می‌شود:
درمان شناختی-رفتاری (CBT)
این درمان شامل ملاقات‌های منظم برای صحبت با روانشناس است. هدف CBT این است که تفکر و رفتار شما را تغییر دهد تا بتوانید اضطراب عمومی را مدیریت کنید. آمارها نشان می‌دهند CBT می‌تواند در کمتر 12 ماه، علائم اضطراب را به طرز قابل توجهی کاهش دهد. همچنین، درمان GAD نسبت به اختلالات دیگر مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یا اختلال اضطراب اجتماعی (SAD) بسیار راحت تر است.
در جلسات درمانی، شما یاد می‌گیرید که چگونه افکار مضطرب را تشخیص داده و آن‌ها را به درستی مدیریت کنید. همچنین، درمانگر به شما راه‌های آرام کردن خودتان را یاد می‌دهد.
اگر روانپزشک شما تشخیص دهد که برای بهبود روند درمانی به دارو نیاز دارید، شما را به روانپزشک ارجاع می‌دهد.
دارو درمانی
معمولا پزشکان برای درمان این اختلال، یک برنامه دارویی کوتاه مدت و یک برنامه دارویی بلند مدت را توصیه می‌کنند.
داروهای کوتاه مدت به از بین بردن علائم فیزیکی مانند گرفتگی عضلانی یا درد معده کمک می‌کنند. به این داروها، داروهای ضد اضطراب گفته می‌شود. برخی از رایج‌ترین داروهای ضد اضطراب عبارتند از:
- کلونازپام (کلونوپین)؛
- آلپرازولام (زاناکس)؛
- لورازپام (آتیوان).
از آنجایی که این داروها خطر وابستگی و سوءمصرف بالایی دارند، برای مدت زمان کوتاهی تجویز می‌شوند.
برای درمان طولانی مدت، از داروهای ضد افسردگی استفاده می‌شود. برخی از رایج‌ترین داروهای ضد افسردگی تجویز شده برای درمان اختلال اضطراب فراگیر عبارتند از:
- سیتالوپرام (سلکسا)؛
- بوسپیرون (بوسپر)؛
- فلوکستین (پروزاک).
اثردهی برخی از داروهای ضدافسردگی معمولا چند هفته پس از مصرف شروع می‌شود. همچنین، این داروها معمولا دارای عوارض جانبی نظیر خشکی دهان، اسهال و حالت تهوع هستند. در صورتی که عوارض جانبی داروهای تجویز شده برایتان سخت و ناراحت کننده است، باید با روانپزشک خود صحبت کرده و از او بخواهید دوز دارو را تغییر داده و یا آن را با داروی دیگری عوض کند.
پیشگیری از اختلال اضطراب فراگیر
اگر به این عارضه دچار هستید، با انجام راهکار‌های زیر، می‌توانید شدت علائم را کمتر کرده و این اختلال را با راحتی بیشتری مدیریت کنید:
- تحقیق درباره نحوه عملکرد داروهای تجویز شده؛
- همراهی با مشاور؛
- پیروی از توصیه‌های روانپزشک و روانشناس و داشتن تعهد به دنبال کردن روند درمان؛
- شناخت کامل اضطراب؛
- ورزش منظم؛
- داشتن خواب کافی در محیطی دور از استرس و تنش؛
- خودداری از مصرف عوامل تحریک کننده اضطراب مانند کافئین و غیره؛
- داشتن تعاملات اجتماعی مانند شرکت در خیریه، گروه‌های ورزشی و غیره و ایجاد یک گروه دوستانه مثبت.
تغییرات سبک زندگی برای کاهش علائم اختلال اضطراب فراگیر
شما می‌توانید با داشتن یک سبک زندگی سالم، به آرامش بیشتری دست پیدا کنید و به مرور زمان، علائم این اختلال را کمتر و کمتر کنید. برخی از کارهایی که می‌توانید در برنامه روزانه‌تان قرار دهید عبارتند از:
- هر روز به طور منظم برای 30 الی 40 دقیقه ورزش یا پیاده روی کنید.
- یک رژیم غذایی سرشار از سبزیجات، میوه‌ها و غذاهای غنی از مواد مغذی داشته باشید.
- ساعت خواب خود را طوری تنظیم کنید که در یک ساعت مشخص به رختخواب بروید و در یک ساعت مشخص از خواب بیدار شوید.
- به طور منظم تمرینات یوگا یا مدیتیشن انجام دهید.
- مصرف قرص‌های لاغری، قهوه، قرص‌های کافئین و هر محرک دیگر را کنار بگذارید.
- با یکی از دوستان یا افراد خانواده مورد اطمینان درباره ترس‌ها و نگرانی‌های خود صحبت کنید. اگر چنین فردی را ندارید، حتما با روانشناس خود درباره این موضوعات صحبت کنید.
- به هیچ عنوان نوشیدنی‌های الکلی مصرف نکنید. این نوشیدنی‌ها برای مدت زمان کوتاهی پس از مصرف، اضطراب شما را کاهش می‌دهند، اما تاثیر چندانی ندارند و در عوض با مختل کردن فعالیت‌های روزانه و اختلال در عملکرد مغز، باعث ایجاد احساس افسردگی و حساسیت بیش از حد می‌شوند.
سخن پایانی
افرادی که به اختلال اضطراب فراگیر (GAD) دچار هستند، بیش از سایر افراد، استرس و اضطراب را تجربه می‌کنند. علاوه بر شدت زیاد اضطراب، ماندگاری این احساس در چنین افرادی بسیار زیاد است. گاهی اوقات، این افراد نمی‌توانند منبع اضطراب را پیدا کنند و یا منبع اضطراب، موضوعی است که اصلا اتفاق نیفتاده است.
با این حال، درمان این اختلال بسیار ساده و راحت است. شما پس از صحبت با روانشناس یا روانپزشک خود، می‌توانید درمان GAD را با ترکیبی از درمان‌های دارویی، مشاوره و تغییر سبک زندگی شروع کنید. درمان زودهنگام این اختلال به جلوگیری از عوارضی نظیر افسردگی و انزوای اجتماعی کمک می‌کند.
