اختلال بی‌نظمی خلقی مخرب (disruptive mood dysregulation disorder) نوعی بیماری است که در دوران کودکی و نوجوانی ظاهر شده و باعث کج‎خلقی یا بدخلقی مزمن، آشفتگی‌های مکرر و خلق و خوی نامتناسب با شرایط می‌شود. بسیاری از کودکان، دوره‌های بد خلقی را پشت سر می‌گذارند؛ اما کودکان مبتلا به DMDD علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند و اغلب آن‌ها، مشکلات قابل توجهی در خانه و مدرسه دارند. همچنین، ممکن است این کودکان در تعامل با همسالان خود دچار مشکل شوند.

با اینکه هیچ درمان بخصوصی برای DMDD وجود ندارد، اما محققان در حال تلاش برای بهبود گزینه‌های درمانی موجود و شناسایی درمان‌های احتمالی جدید هستند. لازم به ذکر است که در طی این سال‌ها، پزشکان سعی کرده‌اند با روان درمانی (گفتار درمانی) و یا تجویز دارو، به معالجه بیماران بپردازند.

در این مقاله از وب سايت دکتر چک سعی داریم با نگاهی دقیق‌تر به علائم و نشانه‌های DMDD بپردازیم و بررسی کنیم که والدین چگونه می‌توانند آشفتگی‌های کودک خود را به طور موثر مدیریت کنند.

اختلال بی‌نظمی خلقی مخرب (DMDD) چیست؟

اختلال بی‌نظمی خلقی مخرب، شرایطی مربوط به سلامت روان است که باعث بدخلقی مزمن و شدید و همچنین فوران خشم مکرر در کودکان و نوجوانان می‌شود. با اینکه همه کودکان و نوجوانان به طور طبیعی دوره‌های بدخلقی را پشت سر می‌‌‎گذارند، این دوره‌ها در DMDD نسبتا شدیدتر و طولانی‌تر است. آشفتگی‌های خلقی در بیماران DMDD از نظر شدت و یا مدت زمان، بسیار غیرطبیعی و غیرقابل کنترل هستند. چنانچه این وضعیت کنترل و مدیریت نشود، به احتمال زیاد زندگی روزمره فرزند شما مختل خواهد شد.

علائم DMDD اغلب قبل از 10 سالگی ظاهر می‌شوند.

DMDD یک اختلال نسبتاً جدید است که برای اولین بار در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) در سال 2013 معرفی شد. راهنمای DSM-5 ،DMDD را به عنوان یک نوع اختلال افسردگی طبقه‌بندی می‌کند؛ چراکه کودکان مبتلا به DMDD برای تنظیم خلق و خوی و احساسات خود، به روشی متناسب با سن خود تلاش می‌کنند و پس از نتیجه نگرفتن، از تلاش‌های خود ناامید شده و در پاسخ به این شرایط، آشفتگی‌های خلق و خویی مکرر خود را چه به صورت کلامی یا رفتاری، بروز می‌دهند. این کودکان در اکثر مواقع، کج خلقی مزمن و مداوم را تجربه می‌کنند.

بسیاری از کودکانی که به DMDD دچار هستند، در ابتدا مبتلا به دوقطبی کودکان تشخیص داده شده بودند. با این حال، حالت شیدایی اپیزودیک (یا خلق و خوی بالا) مرتبط با این بیماری را تجربه نکردند. DMDD در پاسخ به نگرانی روانپزشکان مبنی بر اینکه اختلال دوقطبی بیش از حد در کودکان تشخیص داده شده است، به عنوان یک تشخیص در علم روانپزشکی معرفی شد. این اختلال بر اساس مفهوم اختلال شدید خلق و خو و به عنوان وضعیتی متمایز از رفتار شیدایی اپیزودیک و افسردگی معمولی اختلال دوقطبی است.

علائم و نشانه‌های DMDD

DMDD خلق و خوی کودک را به طور قابل توجهی مختل می‌کند و باعث عصبانیت و کج خلقی او می‌شود. این کج خلقی شدید، دو نشانه برجسته دارد: دمدمی مزاج مکرر و کج خلقی مزمن. کودکان و نوجوانان درگیر با DMDD، علائم زیر را تجربه می‌کنند:

  • آشفتگی شدید خلق و خوی که ممکن است کلامی (فریاد زدن یا جیغ زدن) یا رفتاری (پرخاشگری فیزیکی) باشد و معمولا به طور متوسط، هفته‌ای سه بار (یا بیشتر) اتفاق می‌افتد.
  • کج خلقی‌ای که با سن کودک ناسازگار است: با توجه به سن کودک، نوع کج خلقی‌ها از نظر تکرار و شدت، چیزی نیست که انتظار دارید. برای مثال، برای کودکانی که تازه شروع به راه رفتن کرده‌اند، افتادن روی زمین معمولا همراه با جیغ کشیدن یا داد زدن است، اما چنین واکنشی برای یک کودک 11 ساله غیر طبیعی است.
  • داشتن خلق و خوی زودرنج یا عصبانی مزمن در اغلب ساعات روز.
  • تند مزاجی یا عصبانیت شدید: ممکن است کودک یا نوجوان این رفتار را با والدین، اعضای خانواده، معلمان یا همسالان خود داشته باشد باشد.

علاوه بر علائم بالا، پزشکان برای تشخیص DMDD، موارد زیر را لحاظ می‌کنند:

  • حداقل یک سال است که علائم دیده می‌شوند.
  • خلق و خوی تند، حداقل در دو یا سه حالت مختلف رخ می‌دهد.
  • سن کودک بین 6 تا 18 سال است.
  • علائم قبل از 10 سالگی وجود داشته‌اند.

DMDD معمولا بین سنین 6 تا 10 سالگی تشخیص داده می‌شود. برای تشخیص DMDD، کودک یا نوجوان باید علائم را به مدت 12 ماه یا بیشتر و به طور پیوسته تجربه کرده باشد. علاوه بر این، تنها در صورتی یک کودک با DMDD تشخیص داده می‌شود که علائم ناشی از شرایط پزشکی و مشکلات دیگری مانند اختلال طیف اوتیسم، اختلال استرس پس از سانحه، اضطراب جدایی و غیره نباشد. همچنین، پزشک معمولا در جلسات اول مراجعه می‌خواهد این احتمال را که علائم مربوط به اثرات دارو یا ماده‌ی دیگری باشد را رد کرده و سپس نوع اختلال را تشخیص دهد.

عوامل خطر برای اختلال بی‌نظمی خلقی مخرب

از آنجایی که DMDD یک اختلال نسبتا جدید است، به تحقیقات بیشتری برای شناسایی صحیح عوامل خطر آن نیاز داریم. با این حال، مطالعه‌ای که روی بیش از 3200 کودک و نوجوان بین 2 تا 17 سال انجام شده است، نشان داد که بین 0.8 تا 3.3 درصد از کودکان، معیارهای DMDD را دارند.

محققان دریافته‌اند که این احتمال وجود دارد که کودکان مبتلا به DMDD در سنین جوانی، بیشتر از سایرین مستعد رفتارهای خشن، بدخلقی و اضطراب باشند. همچنین ممکن است که آن‌ها برای مقابله با سرشکستگی‌ها و سازگاری با تغییرات، بدون اینکه خشمگین شوند، به مشکل بربخورند.

پسران بیشتر از دختران به DMDD دچار می‌شوند. همچنین، این اختلال در کودکانی که یکی از اعضای خانواده آنها دارای سابقه‌ی بیماری روانپزشکی است، بیشتر از سایرین رخ می‌دهد.

برخی از کودکان مبتلا به DMDD با احتمال بیشتری نسبت به سایرین، موارد زیر را تجربه می‌کنند:

  • درگیری‌های خانوادگی؛
  • سختی و ناسازگاری در محیط‌های اجتماعی؛
  • درگیری و مشکلات در مدرسه؛
  • محیطی پر از استرس اقتصادی.

درمان اختلال بی‌نظمی خلقی مخرب

از آنجایی که DMDD یک بیماری جدید شناخته شده است، مطالعات و تحقیقاتی زیادی در مورد درمان آن انجام نشده است. درمان‌های کنونی عمدتا بر اساس تحقیقات متمرکز بر سایر شرایط دوران کودکی مرتبط با کج خلقی مانند اضطراب و ADHD هستند. خبر خوب این است که بسیاری از این درمان‌ها برای DMDD نیز موثر هستند. دو گزینه اصلی درمانی برای DMDD، روان درمانی (گفتار درمانی) و مصرف دارو است. در بسیاری از موارد، کارشناسان بهداشت و درمان، قبل از امتحان کردن داروها، ابتدا روان درمانی را توصیه می‌کنند.

روان درمانی

  • درمان شناختی-رفتاری (CBT): نوعی روان درمانی است که معمولا برای آموزش به کودکانی استفاده می‌شود و به آن‌ها یاد می‌دهد که چگونه با افکار و احساساتی مانند حس افسردگی، اضطراب یا کج خلقی مقابله کنند.
  • رفتار درمانی کلامی برای کودکان (DBT-C): گزینه دیگری است که به کودکان تمرکز حواس، کنترل هیجان و نحوه تحمل احساسات ناامید کننده را آموزش می‌دهد. در DBT-C، درمانگر به جای نادیده گرفتن احساسات کودک، آن احساسات را تایید می‌کند تا به کودک کمک کند که مهارت‌ مدیریت احساسات خود را بهبود بخشد.

آموزش مدیریت والدین

در آموزش مدیریت والدین، استراتژی‌های خاصی به والدین آموزش داده می‌شود که می‌توانند در زمان مشاهده آشفتگی‌های کودک، از آن‌ها استفاده کنند تا از تقویت رفتار نامطلوب اجتناب کرده، کودک را آرام کنند و به رفتار مثبتش پاداش دهند. همچنین، زمانی که کودک دستورالعمل‌ها را دنبال نمی‌کند، پیامدهای ثابتی را به کار می‌گیرد. توصیه می‌شود تمام مراقبانی که زمان قابل توجهی را با کودک می‌گذرانند، در این آموزش شرکت کنند تا به مدیریت رفتار کودک کمک کنند.

دارو

اگر درمان و آموزش مدیریت والدین به تنهایی موثر نباشد، روانپزشک برای تسکین علائم DMDD دارو را تجویز می‌کند. در حال حاضر، سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) هیچ دارویی را به طور خاص برای درمان DMDD تایید نکرده است. با این حال، کارشناسان بهداشت و درمان می‌توانند داروهای خاصی را برای کمک به مدیریت علائم DMDD تجویز کنند. برخی از این دارو‌ها عبارتند از:

  • محرک‌ها: اغلب درمانگر‌ها به طور سنتی، محرک‌هایی را برای درمان ADHD تجویز می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که داروهای محرک می‌توانند کج خلقی را در کودکان مبتلا به DMDD کاهش دهند.
  • داروهای ضد افسردگی: گاهی اوقات روانپزشک، داروهای ضد افسردگی را برای درمان کج خلقی و مشکلات رفتاری در کودکان مبتلا به DMDD، تجویز می‌کند.
  • برخی از داروهای آنتی سایکوتیک غیر معمول (نورولپتیک): گاهی اوقات، روانپزشک این داروها را برای درمان کودکان مبتلا به کج خلقی، آشفتگی شدید یا پرخاشگری تجویز می‌کنند. معمولا زمانی که سایر روش‌های درمانی ناموفق باشند، این نوع دارو‌ها تجویز می‌شوند.

سخن پایانی

پرورش و تربیت کودکان و نوجوانانی که دائما کج خلق هستند، برای والدین کاری چالش برانگیز است. با این که برای کودکان خردسال و نوجوانان عادی است که گاهی اوقات بدخلقی نشان دهند، اما رفتارهای مکرر و مخل می‌تواند نشان دهنده اختلال بی‌نظمی خلقی مخرب (DMDD) باشد.

شروع زودهنگام درمان برای کودکان DMDD بسیار مهم است. اولین قدم برای درمان این است که با یک مراقب بهداشت و درمان و یا یک کارشناس سلامت روان صحبت کنید و در صورت نیاز، زمانی که از شما خواسته شد، در جلسات مشاوره شرکت داشته باشید. همچنین، از پرسیدن سوالات از درمانگر کودک خود نترسید و از او بخواهید تمام اطلاعات مهم را برایتان توضیح دهد.

 

منابع:

Clevelandclinic     psycom      nimh.nih