طبیعی است که در برخی موقعیت‌های اجتماعی، احساس عصبانیت کنید. برای مثال، رفتن به قرار یا ارائه یک سخنرانی ممکن است باعث ایجاد احساس دلشوره در شما شود. اما در اختلال اضطراب اجتماعی (Social anxiety disorder)، که فوبیای اجتماعی نیز نامیده می‌شود، تعاملات و کارهای ساده‌ی روزمره باعث اضطراب، خودآگاهی و خجالت بسیار زیادی می‌شود و از این که مورد بررسی دقیق یا قضاوت منفی دیگران قرار بگیرید وحشت دارید.
اضطراب اجتماعی یک اختلال رایج است که معمولا در دوران نوجوانی شروع می‌شود. به همین سبب می‌تواند بسیار ناراحت کننده باشد و تأثیر زیادی بر زندگی شما بگذارد. در برخی مبتلایان، این اختلال با افزایش سن بهبود می‌یابد؛ اما در بسیاری از افراد، بدون درمان مناسب به خودی خود از بین نمی‌رود. اگر علائم این اختلال را در خودتان مشاهده می‌کنید، باید از یک متخصص سلامت روان کمک بگیرید. با دکتر چک تا انتهای مقاله همراه باشید.
اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟
اختلال اضطراب اجتماعی یکی از انواع بسیار شایع اختلال اضطرابی است. خبر خوب این است که اختلال اضطراب اجتماعی قابل درمان است. در ادامه، قصد داریم درباره علائم اختلال اضطراب اجتماعی و نحوه درمان آن بیشتر صحبت می‌کنیم.
اختلال اضطراب اجتماعی معمولا در اواخر دوران کودکی شروع می‌شود و ممکن است همراه با کمرویی شدید، اجتناب از موقعیت‌ها یا فعالیت‌های اجتماعی باشد. این بیماری در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد. بدون درمان، اختلال اضطراب اجتماعی می‌تواند سال‌ها یا حتی تا پایان عمر ادامه داشته باشد.
علائم اضطراب اجتماعی
احساس کمرویی یا ناراحتی در موقعیت‌های خاص، لزوما به معنی دچار شدن به اختلال اضطراب اجتماعی به‌ویژه در کودکان نیست. اضطراب اجتماعی چیزی فراتر از خجالت است. این اختلال همراه با ترسی است که از بین نمی‌رود و بر فعالیت‌های روزمره، اعتماد به نفس، روابط و زندگی کاری یا مدرسه تأثیر می‌گذارد. بسته به ویژگی‌های شخصیتی و تجربیات زندگی، افراد درجات مختلفی از ناراحتی را در موقیعیت‌های مختلف را احساس می‌کنند.
بسیاری از افراد، گاهی اوقات از قرارگیری در موقعیت‌های اجتماعی نگران می‌شوند، اما فردی که دارای اضطراب اجتماعی است، قبل، در طول و بعد از قرارگیری در چنین موقعیت‌هایی احساس نگرانی می‌کند.
علائم عاطفی و رفتاری
علائم و نشانه‌های اختلال اضطراب اجتماعی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- اجتناب یا نگرانی از فعالیت‌های اجتماعی مانند گفتگوهای گروهی، خوردن یا نوشیدن در مقابل دیگران در مکان‌های عمومی یا مهمانی‌ها.
- نگرانی از فعالیت‌های روزمره، مانند ملاقات با غریبه‌ها، شروع مکالمه، صحبت کردن با تلفن، کار یا خرید.
- ترس از موقعیت‌هایی که ممکن است در آن مورد قضاوت منفی قرار گرفته شود.
- نگرانی بابت شرمساری یا تحقیر شدن، اجتناب از تماس چشمی یا داشتن عزت نفس پایین.
- ترس شدید از تعامل یا صحبت با غریبه‌ها.
- ترس از اینکه دیگران متوجه شوند که مضطرب به نظر می‌رسد.
- ترس از علائم فیزیکی که ممکن است باعث خجالت شود، مانند قرمز شدن صورت، عرق کردن، لرزش یا داشتن صدای لرزان.
- اجتناب از انجام کارها یا صحبت با مردم به دلیل ترس از خجالت.
- اجتناب از موقعیت‌هایی که ممکن است در مرکز توجه قرار گرفته شود.
- اضطراب و انتظار وقوع یک فعالیت یا رویداد ترسناک.
- ترس یا اضطراب شدید در موقعیت‌های اجتماعی.
- انتظار بدترین پیامدهای ممکن از یک تجربه منفی در طول یک موقعیت اجتماعی.
- داشتن علائمی مانند احساس بیماری، عرق کردن، لرزش یا تپش قلب.
برای کودکان، داشتن اضطراب از تعامل با بزرگسالان یا همسالان ممکن است با گریه کردن، کج خلقی، چسبیدن به والدین یا امتناع از صحبت کردن در موقعیت‌های اجتماعی نشان داده شود. اختلال اضطراب اجتماعی زمانی شروع می‌شود که شما در حین صحبت کردن یا سخنرانی در جمع، ترس و اضطراب شدید را تجربه کنید، اما در سایر انواع موقعیت‌های اجتماعی عمومی‌تر این نگرانی را احساس نمی‌کنید.
علائم فیزیکی
گاهی اوقات علائم و نشانه‌های فیزیکی با اختلال اضطراب اجتماعی همراه هستند. برخی از این علائم شامل موارد زیر هستند:
- خجالت کشیدن؛
- ضربان قلب سریع؛
- لرزیدن بدن؛
- تعریق زیاد؛
- ناراحتی معده یا حالت تهوع؛
- مشکل در نفس کشیدن؛
- احساس سرگیجه یا سبکی سر؛
- عدم تمرکز؛
- گرفتگی عضلانی.
اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی رایج
زمانی که شما دچار اختلال اضطراب اجتماعی هستید، ممکن است تحمل تجربیات معمولی و روزمره هم برایتان سخت باشد. برخی از این موقعیت‌ها عبارتند از:
- تعامل با افراد ناآشنا یا غریبه؛
- شرکت در مهمانی‌ها یا مجالس اجتماعی؛
- رفتن به محل کار یا مدرسه؛
- شروع مکالمه با افراد؛
- برقراری تماس چشمی؛
- دوستیابی؛
- ورود به اتاقی که افراد قبل از شما در آن نشسته‌اند؛
- پس دادن کالا به فروشگاه؛
- غذا خوردن جلوی دیگران؛
- استفاده از سرویس بهداشتی عمومی.
بسیاری از افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی دارای مشکلات روانی دیگری مانند افسردگی، اختلال اضطراب فراگیر یا اختلال ترس هستند. علائم اختلال اضطراب اجتماعی می‌تواند در طول زمان تغییر کند. اگر با استرس یا خواسته‌های زیادی در زندگی مواجه شوید، این احتمال که علائم تشدید شوند وجود دارد. اگرچه ممکن است اجتناب از موقعیت‌هایی که باعث ایجاد اضطراب می‌شوند در کوتاه‌مدت احساس بهتری در شما ایجاد کند، اما اگر این اختلال را درمان نکنید، به احتمال زیاد در طولانی‌مدت همراهتان خواهد بود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر از موقعیت‌های اجتماعی عادی ترس دارید و این مساله تأثیر زیادی بر زندگی شما گذاشته است، بهتر است هر چه زودتر به پزشک یا متخصص سلامت روان مراجعه کنید. شاید در قدم اول، درخواست کمک دشوار باشد، اما پزشک عمومی می‌داند که بسیاری از مردم با اضطراب اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کنند و سعی می‌کنند به شما کمک کنند. پزشک در مورد احساسات، رفتارها و علائم شما سوال می‌پرسد تا از اضطراب شما در موقعیت‌های اجتماعی مطلع شوند. اگر احتمال دهد که شما به بیماری اختلال اضطراب اجتماعی دچار شده‌اید، شما را به یک متخصص سلامت روان معرفی می‌کنند تا یک ارزیابی کامل داشته باشید و در مورد درمان‌ها با او صحبت کنید.
چه چیزی باعث ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی می‌شود؟
احتمالا این اختلال مانند بسیاری از اختلالات و بیماری‌های مربوط به سلامت روان، از تعامل پیچیده عوامل بیولوژیکی و محیطی ناشی می‌شود. علل احتمالی این اختلال عبارتند از:
- صفات ارثی: اختلالات اضطرابی معمولا در خانواده‌ها ایجاد می‌شوند. با این حال، کاملا مشخص نیست که چه مقدار از این اختلال به دلیل ژنتیک است و چه مقدار به دلیل رفتارهای آموخته شده.
- ساختار مغز: ساختاری در مغز به نام آمیگدال وجود دارد که می‌تواند در کنترل پاسخ ترس نقش داشته باشد. افرادی که آمیگدال بیش فعال دارند، به دلیل واکنش به ترس شدیدتر، با افزایش اضطراب در موقعیت‌های اجتماعی مواجه هستند.
- محیط: اختلال اضطراب اجتماعی می‌تواند یک رفتار آموخته شده باشد. برخی افراد ممکن است پس از یک موقعیت اجتماعی ناخوشایند یا شرم آور دچار اضطراب شدید شوند. همچنین، ممکن است بین اختلال اضطراب اجتماعی و والدینی که رفتار اضطرابی را در موقعیت‌های اجتماعی از خود نشان می‌دهند یا نسبت به فرزندان خود کنترل بیش از حد یا محافظت شدیدی دارند، ارتباطی وجود داشته باشد.
عوامل خطر ابتلا به این اختلال چیست؟
عوامل متعددی می‌توانند خطر ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی را افزایش دهند. برخی از این عوامل عبارتند از:
- سابقه خانوادگی: اگر والدین، خواهر و برادرهای بیولوژیکی شما این بیماری را داشته باشند، احتمال ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی در شما بیشتر می‌شود.
- تجربیات منفی: کودکانی که مسخره کردن، قلدری کردن، طرد شدن، تمسخر یا تحقیر را تجربه می‌کنند، بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی قرار دارند. علاوه بر این، سایر رویدادهای منفی در زندگی، مانند تعارضات خانوادگی، تروما یا سوء استفاده می‌تواند با این اختلال همراه باشد.
- خلق و خوی: کودکانی که در مواجهه با موقعیت‌ها یا افراد جدید رفتار خجالتی، ترس یا گوشه‌گیری از خود نشان می‌دهند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- مطالبات اجتماعی یا کاری جدید: علائم اختلال اضطراب اجتماعی معمولا در سال‌های نوجوانی شروع می‌شود، اما ملاقات با افراد جدید، سخنرانی در جمع یا ارائه یک کار مهم می‌تواند علائم را برای اولین بار ایجاد کند.
- داشتن ظاهر یا وضعیتی که جلب توجه می‌کند: به عنوان مثال، تغییر شکل صورت، لکنت زبان یا لرزش ناشی از بیماری پارکینسون می‌تواند احساس خودآگاهی را افزایش دهد و باعث ایجاد اختلال اضطراب اجتماعی در برخی افراد شود.
درمان اضطراب اجتماعی
اگر نگران هستید که ممکن است علائم اختلال اضطراب اجتماعی را داشته باشید، بهتر است با یک پزشک صحبت کنید. ممکن است پزشک پس از بررسی سابقه شما، یک معاینه فیزیکی انجام دهد تا مطمئن شود که یک مشکل فیزیکی غیرمرتبط باعث علائم بیماری شما نشده باشد. سپس ممکن است شما را به یک متخصص سلامت روان مانند روانپزشک، روانشناس یا مددکار اجتماعی بالینی ارجاع دهد. اولین قدم برای درمان موثر، تشخیص این بیماری است که معمولا توسط یک متخصص سلامت روان انجام می‌شود.
این اختلال به طور کلی با روان درمانی (که گاهی اوقات «گفتگو درمانی» نامیده می‌شود)، دارو یا هر دو درمان می‌شود.
گزینه‌های اصلی برای درمان این اختلال عبارتند از:
- درمان شناختی رفتاری (CBT) با درمانگر، که به شما کمک می‌کند الگوهای فکری و رفتارهای منفی را شناسایی کرده و آنها را تغییر دهید. این روش را می‌توان فقط با حضور یک درمانگر، در یک گروه یا با والدین یا مراقبان خود انجام دهید.
- خودیاری هدایت شده، که شامل کار از طریق یک کتاب کار مبتنی بر CBT یا دوره آنلاین با پشتیبانی منظم و مداوم از یک درمانگر است.
- مصرف داروهای ضد افسردگی. معمولا برای درمان این اختلال، نوعی دارو به نام مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI)، مانند سیتالوپرام یا سرترالین تجویز می‌شود. این داروها برای درمان افراد زیر 15 سال استفاده نمی‌شوند.
منابع:
