بیماری بی خوابی در زنان و مردان درواقع نوعی اختلال در زمان خواب ، زمان بیداری است. علت این بیماری به سبک زندگی خودتان مربوط می شود. جالب است بدانید که حتی شرایط زندگی هم خود قربانی این بیماری است. خوب این به چه معنی است؟ هر فردی که بی خوابی را تجربه کرده باشد، مسلما نمی تواند کارهای روزانه اش را به صورت ” نرمال ” انجام دهد. اگر با مردم هم صحبت شوید، متوجه می شوید که مسائل بهداشتی و سلامتی، مشکلات شخصی، و استرس به عنوان بازیگر اصلی، می تواند بر بی خوابی تاثیر بگذارند.
اینفوگرافیک بی خوابی زنان
در این مقاله از سایت دکتر چک به بررسی موضوعات زیر خواهیم پرداخت:
- انواع بی خوابی
- دلایل بی خوابی
- بی خوابی ثانویه در زنان
- بی خوابی مزمن
- چقدر زمان لازم است تا بی خوابی از بین برود (یا درمان شود)؟
- نشانه های بی خوابی
- تشخیص بی خوابی
- روش درمان بی خوابی
وقتی می گوییم بی خوابی، منظورمان چیست؟ هر فردی که نشانه های روبرو را مشاهده کند، با مشکل بی خوابی مواجه شده است: به سختی به خواب می رود، خواب می ماند و یا دیرتر از زمان مورد انتظار بیدار می شود، و دوباره به راحتی خوابش نمی برد. همین طور، وقتی از خواب بیدار می شود شاد و سرحال نیست.
طبق گزارشات بعضی از مردم گفته اند که یک یا چندین مورد از این شرایط برایشان پیش آمده است. به آمار منتشر شده توسط سازمان کنترل و پیشگیری از دیابت (CDC) توجه کنید. طبق این آمار یک سوم از جمعیت بزرگسال کشور آمریکا از اختلالات بی خوابی گله دارند.
ممکن است بی خوابی به یک بیماری مزمن تبدیل شود و در این حالت خود نشانه ای از وجود بیماری یا سایر اختلالات موجود باشد.
انواع بی خوابی
سازمان ملی خوابانواع بی خوابی را به دسته های زیر تقسیم بندی کرده است:
بی خوابی حاد: در این نوع از بی خوابی فرد برای مدتی کوتاه نمی تواند به خوبی بخوابد. علت آن هم مشکلات روزمره (مسافرت، اتفاقات محل کار و روابط اجتمایی) است. برای درمان این نوع از بی خوابی، هیچ دارویی تجویز نمی شود.
بی خوابی مزمن: این نوع بی خوابی زمان بیشتری فرد را درگیر می کند. حداقل سه شب از هفته تا سه ماه فرد دچارش است. فرد یا به سختی خوابش می برد یا بارها از خواب بیدار می شود (یا به عبارتی طرف هی از خواب می پره).
بی خوابی کوموربید: زمانی که فرد در حال دست و پنجه نرم کردن با مشکلات پزشکی (مثلا مصرف دارو یا عمل جراحی) یا روحی است، این نوع از بی خوابی به سراغش می آید. مشکلاتی از قبیل کمر درد، تکرر ادار، استرس و اضطراب، و افسردگی، فرد را آزار می دهد. نام دیگر این بی خوابی، بی خوابی ثانویه است.
شروع بی خوابی: فرد به سختی به خواب می رود.
بی خوابی قوت: در این نوع از بی خوابی، فرد در ابتدا خوابش می برد اما چندین بار بیدار می شود (یا هی از خواب میپره).
علت بی خوابی زنان
مهم ترین و عمده ترین دلیل بی خوابی در زنان به تغییرات هورمونی مربوط می شود که زندگی فرد را به کلی دستخوش تغییر می کند. اگر به اتفاقاتی که در طول زندگی در بدن یک زن رخ می دهد نگاه کنید، واقعا متعجب می شوید. تغییرات هورمونی با آغاز عادت ماهیانه کم کم شروع می شود.
اگر به سیر تغییرات هورمونی نگاه کنید: از دوران بلوغ آغاز می شود، تا دوران بزرگسالی ادامه پیدا می کند، و با یائسگی به مقدار قابل توجهی کم می شود.
بی خوابی دلایل متعدد دیگری هم دارد که میان مردان و زنان مشترک است. بعضی از این عوامل شامل:
- خواب آپنه و مشکلات تنفسی دیگر
- سندروم پا که تاب و توان را از فرد می گیرد
- استرس، اضطراب و افسردگی
- ایجاد اختلالات در غده تیروئید
- مصرف دارو، نوشیدنی های حاوی کافئین و الکل
دلایل ثانویه بی خوابی در زنان
دلایل بسیاری برای بی خوابی زنان تعریف شده است. البته همان طور که گفتیم، اصلی ترین دلیل همان تغییرات هورمونی در بدن زنان است که زندگی شان را به کلی تغییر می دهد. بی خوابی ثانویه دلایل دیگری هم دارد. مشکلاتی از قبیل شرایط پزشکی و دارویی، ذهنی و روحی یا اجتمایی و فردی، چیزی به جز بی خوابی برای زن به همراه ندارد. در قسمت بعد به دلایل عمده ثانویه بی خوابی در زنان اشاره می کنیم:
مهم ترین علت بی خوابی زنان:
بی خوابی قبل از پریودی به محض این که دوران عادت ماهیانه در دختران آغاز شد، تغییرات هورمونی نیز ظاهر می شوند. پس از انجام تحقیقات و بررسی های متعدد هنوز علت اصلی پزشکی این امر مشخص نشده است.
در طول مدت زمانی که چرخه قاعدگی اجرا می شود، شاهد تغییرات هورمونی هستیم. بسیاری از خانم ها گزارش داده اند که هفته قبل از شروع عادت ماهیانه با مشکلات بی خوابی دست و پنجه نرم می کنند. در طول دوره عادت ماهیانه هم گرفتگی عضلات و احساس درد در ناحیه شکم، نفخ معده و سر درد، گزارش شده است.
آمار به دست آمده نشان می دهد که میزان بی خوابی در میان بانوانی که به بیماری سندروم قبل از قاعدگی (PMS) دچار هستند، روز به روز در حال افزایش است. به تازگی مقاله ای در این زمینه منتشر شد. طبق این مقاله، بانوانی که به بیماری PMS دچار هستند از کیفیت خواب نامناسب رنج می برند. بعلاوه درصد بیشتری از زنان گفته اند که صبح ها انرژی و نشاط لازم برای انجام کارهای خود را ندارند. در طول مدت بارداری با یک نوزاد کوچک دیگر، ” جای خود را شریک ” می شوید. مشکلاتی که زن در طول این مدت با ان ها مواجه می شود، شامل: حالت تهوع، تکرر ادرار، تغییرات دمای عمومی بدن، به سختی می تواند جای مناسبی برای خود پیدا کند، حرکات نوزاد، و سندروم پا بدخیم (RLS) است.
ایجاد شیر در بدن منجر به بی خوابی می شود. اولین و اصلی ترین دلیل، این است که زن باید به طور مرتب به فرزند خود شیر بدهد. دلیل دوم هم این است که به دلیل افزایش تولید شیر سایز سینه بزرگ تر می شود. وقتی که مادر برای اولین بار به فرزند خود شیر می دهد، بدن می خواهد خود را با برنامه غذایی فرزند هماهنگ کند. درنتیجه مادر حس خوبی نخواهد داشت. در زمانی که این اتفاقات در حال انجام است، قطعا در ناحیه سینه درد احساس می شود و اندکی شیر به بیرون از سینه چکه می کند.
طبق گزارشات ارائه شده، در مدت زمان قبل از یائسگی، طول دوره یائسگی و بعد از یائسگی، بی خوابی فرد را آزار می دهد. بی خوابی قبل از یائیسگی در 40 تا 60 درصد از بانوان دیده شده است. دلیل اصلی هم به عرق های شبانه مربوط می شود. در زمان یائسگی بی خوابی شدیدا وابسته به تغییرات هورمونی است. توجه به سطح هورمون ها در این مدت ضروری است. طبق تحقیقات انجام شده در این زمینه، بی خوابی به همراه افزایش احتمال خواب آپنه (OSA) و نیز سندروم پا بدخیم (RLS) رابطه مستقیم دارد. این نکته جالب است: اگر بی خوابی در یکی از مراحل به سراغ زن بیاید، در مرحله بعد دیگر خبری از بی خوابی نیست (مثلا یک فرد در دوران قبل از یائسگی بی خوابی می کشد اما در دوره یائسگی دیگر بی خوابی اذیتش نمی کنه).
شرایط پزشکی دیگری هم در امر بی خوابی دخیل هستند. دلایلی از جمله درد حاد، درد مزمن (التهاب مفصل)، فشار خون بالا، انواع دیابت ها، اختلال استرسی بعد از جراحت (PTSD)، بیماری آلزایمر، بیماری پارکینگسون، اختلالات آسم و سایر مشکلات تنفسی، رفلاکس اسید معده، شرایط تیروئید، و سرطان در امر بی خوابی دخیل هستند اما تنها به این موردها محدود نمی شود.
بی خوابی مزمن در زنان
همان طور که در قسمت بالا هم اشاره کردیم، بی خوابی مزمن در شرایط ویژه و به خصوصی ایجاد می شود. اگر یک یا چندین مورد از شرایط زیر را تجربه کردید حتما به بیماری مزمن دچار هستید:
- به سختی به خواب می روید.
- خواب می مانید و/ یا سر یک ساعت های مشخص و زودتر از موعد بیدار می شوید و دیگر نمی توانید بخوابید.
- صبح را با انرژی و سرحال آغاز نمی کنید.
برای این که به یک نوع بی خوابی، مزمن گفته شود، باید: نشانه های اشاره شده در قسمت بالا برای مدت سه سه شب از یک هفته و برای سه ماه پیاپی ادامه پیدا کند (طولانی مدت).
به مقاله منتشر شده توسط کالج آمریکایی روان شناسی درباره کج خلقی دقت کنید؛ نشانه های بی خوابی در بزرگسالان با نشانه های بی خوابی در جوانان و نوجوانان متفاوت است. شکایت بزرگسالان از این است که بارها از خواب بیدار می شوند (بی خوابی قوت). این به این معنا است که این افراد به سختی می توانند مدتی را بخوابند. جوانان از مشکل دیر خوابیدن رنج می برند. فردی که بی خوابی مزمن داشته باشد، استرس های بالینی مهم دارد و نمی تواند به درستی کارهایش را انجام دهد. اگر فکر می کنید شما هم جزو این دسته هستید، باید با پزشک معالج خود مشورت کنید. این بیماری خود نشان از وجود سایر اختلالات و بیماری های پزشکی است.
آیا احتمال ابتلا به بیماری بی خوابی در زنان شایع تر از مردان است؟
متاسفانه همین طور است. بی خوابی بیشتر زنان را هدف قرار می دهد تا مردان. اگر کیفیت خواب زنان کم شود، بی خوابی و افسردگی بیشتری را تجربه خواهند کرد. انواع نشانه های موجود در زنان و مردان به طور قابل توجهی متفاوت است. زنان بیشتر با مشکلات بی خوابی، سر درد، و خستگی روبرو می شوند. این درحالی است که بیشتر مردان خروپف کردن بلند و قطع تنفس در خواب را تجربه کرده اند.
به گزارشی که در روزنامه ” سلامت زنان” به چاپ رسید توجه کنید. تفاوت هایی که در اختلالات خواب میان زن و مرد مشاهده می شود، تنها سرچشمه بیولوژیکی ندارد و به جنسیت افراد هم مربوط می شود. نتیجه این آزمایش پس از انجام تحقیقات گسترده و دقیق بر روی زنان بسیار به دست آمد. پزشکان و محققان بسیاری در این تحقیقات شرکت داشتند. نتیجه اختلالات بی خوابی زنان کاملا تعجب برانگیز است.
هنگامی که این گروه به تحقیق میان زنان و مردان مشغول بود، به نتایج زیر دست یافت:
- زنان بیشتر از مردان می خوابند (دوره کمون)
- بانوان شکایت می کنند که به نسبت مردان کیفیت خواب پایین تری دارند. این درحالی است که این مورد اصلا پایه علمی ندارد.
- خطر ابتلا به بیماری سندروم پا بدخیم (RLS) در زنان بیش از مردان است. با افزایش تعداد بارداری ها، زن بیشتر در معرض این بیماری قرار می گیرد. خانمی که تاکنون تجربه دو یا سه بارداری داشته است، به نسبت خانمی که اصلا فرزندی ندارد، شدیدا در معرض RLS است.
- خانم هایی که کمتر از 50 سال سن دارند اما از اضافه وزن رنج می برند، با خطر روز افزون بیماری آپنه خواب (OSA) روبرو هستند. نشانه هایی که زنان از این بیماری اعلام کردند، سرحال نبودن پس از خوابیدن به مقدار کافی، خستگی و بی حالی، بی خوابی و افسردگی، بود. مردان هم خروپف، بریده بریده نفس کشیدن و خواب آلودگی را گزارش کردند.
- گاهی اوقات زنان میانسال وطیفه مراقبت از نوه هایشان را برعهده می گیرند. همین امر باعث ایجاد استرس و اضطراب می شود.
- ابتلا به بیماری مثانه بیش فعال (OAB) در زنان شایع تر است. هرچقدر که سن افراد بالاتر برود، این بیماری بیشتر تهدیدشان می کند. طبق این تحقیقات مشخص شد که 30 درصد از زنان و 16.4 درصد از مردان که بین 18 تا 70 سال سن دارند، این بیماری طاقتشان را سلب کرده است.
چقدر زمان لازم است تا بی خوابی زنان از بین برود (یا درمان شود)؟
نشانه های بیماری بی خوابی یا حاد است و یا مزمن. بی خوابی حاد، برای مدت زمان کمی فرد را درگیر می کند یا درواقع همان وقفه های ایجاد شده در برنامه و زمان خواب است. درواقع اسم این نوع بی خوابی را نمی توان بیماری گذاشت. معمولا زودگذر است. برای درمان بی خوابی حاد، پزشک معالج دارو یا سایر روش های درمانی را توصیه نمی کند. بی خوابی مزمن زمان بیشتری فرد را درگیر می کند. بی خوابی مزمن جز آن دسته از اختلالات خوابی است که هر هفته حداقل سه شب و برای مدت حداقل سه ماه ادامه پیدا کند. فرد باید سریعا جهت درمان این بیماری اقدام کند. پزشک معالج پس از تشخیص بیماری، دارو درمانی یا سایر روش های درمانی را تجویز می کند.
نشانه های بی خوابی در زنان
نشانه های بی خوابی برای هیچ کس پوشیده نیست و همه این شرایط را تجربه کرده اند. این شریط شامل:
- فرد به سختی خوابش می برد
- شب ها بیدار می شود و هیچ شبش بدون بیدار شدن صبح نمی شود (مشکلات مربوط به بی خوابی قوت)
- صبح ها زودتر از موعد مقرر بیدار می شود
فرقی ندارد نشانه های بی خوابی چیست. هر چیزی که نگذارد به خوبی بخوابید جز نشانه های بی خوابی محسوب می شود. مسلما نشانه های موجود در هر فردی با فرد دیگر متفاوت است. همان طور هم که اشاره کردیم، زنان و مردان هم با نشانه های متفاوتی روبرو می شوند.
ممکن است مقاله های زیر هم برای شما جالب باشد :
چطور سلامت خانم ها با بی خوابی تهدید می شود؟
دلایل متعددی وجود دارد که یک زن به بی خوابی دچار شود. اساس تمام بی خوابی ها هم به تغییرات هورمونی برمی گردد.
بی خوابی PMS
متاسفانه، آمار منتشر شده در این زمینه حاکی از این است که بی خوابی در زنان که علت آن سندروم قبل از قائدگی (PMS) است، روز به روز در حال افزایش است. بر این اساس مشکلات خواب (مثلا خبری از نشانط صبحگاهی در این زنان نیست) در این زنان زیاد است.
همزمان شدن بی خوابی با یائسگی
در دوران قبل از یائسگی، زمان یائسگی و بعد از یائسگی، بی خوابی شایع است. بی خوابی مربوط به قبل از قائدگی در 40 تا 60 درصد زنان مشاهده شده است. عرق شبانه یکی از نشانه های ان است. در زمان یائسگی بی خوابی شدیدا وابسته به تغییرات هورمونی است. توجه به سطح هورمون ها در این مدت ضروری است. طبق تحقیقات انجام شده در این زمینه، بی خوابی به همراه افزایش احتمال خواب آپنه (OSA) و نیز سندروم پا (RLS) رابطه مستقیم دارد.
تشخیص بیماری بی خوابی
بیماری بی خوابی و سایر اختلالات خوابی باید توسط پزشک متخصص تشخیص داده شود. در صورتی که این بیماری به موقع تشخیص داده نشود، می تواند مشکلات جسمانی و روحی بسیاری را برای فرد به وجود آورد. وقتی که به پزشک متخصص مراجعه می کنید، درباره مسائل زیر سئوال می پرسد:
عادت های خواب
- موقعی که برای خوابیدن به تخت خواب می روید + ساعاتی که در تخت خواب هستید
- قبل از خوابیدن، چه کاری انجام می دهید؟
- دمای تقریبی تخت خواب
- چه کسی کنارتان می خوابد، آیا محل خواب حیوانات خانگی با شما مشترک است؟
- چند ساعت در طول روز چرت می زنید؟
مصرف دارو
- داروهایی که توسط پزشک تجویز شده اند.
- آیا به تازگی دارویی جدید مصرف می کنید؟
- از مکمل های گیاهی و طبیعی هم استفاده می کنید؟
سبک زندگی
- تغییراتی که به تازگی در روابط اجتمایی تان به وجود آمده است.
- تغییراتی که به تازگی در محیط کار یا میزان وظایف تان ایجاد شده است.
- تغییر شرایط زندگی
پزشک از شما می خواهد که برای یک یا دو هفته تمامی فعالیت های خود را زیر نظر بگیرید. در گزارشی که این دو هفته تهیه می کنید، باید ساعت رفتن به تخت خواب، زمان بیدار شدن، تعداد دفعاتی که بیدار شده اید (یعنی شب می خوابی اما چندین بار بیدار میشی)، تعداد دفعاتی که چرت زده اید، و… باید به طور دقیق مشخص شوند. حتی موظف هستید تغییراتی که در زندگی تان تاثیر داشته اند هم یادداشت کنید.
پس از جمع آوری تمام اطلاعات لازم پزشک از شما می خواهد که برنامه خوابی خود را تجزیه و تحلیل کنید. در این مدت زمان، باید در مرکز خواب یا سازمان پزشکی یک شب را بیدار بمانید. وقتی که بخوابید تمامی کارکردها و عکس العمل های بدن تان ثبت و یادداشت می شود. در سالن مانیتورهایی وجود دارد که اطلاعاتی درباره فعالیت های مغزی تان، حرکات چشم، تنفس، فشار خون، میزان ضربان قلب، و سطح اکسیژن، جمع می کنند. حتی سنسورهایی هم کار گذاشته اند تا حتی خروپف تان را هم مشخص کنند. اگر خروپف کنید، حرکات قفسه سینه و مقدار هوایی که وارد بینی تان می شود، تمامی ثبت می شود. به محض گذراندن این شب پزشک مشغول به تحقیق و بررسی بر روی اطلاعات جمع آوری شده می شود.
درمان بی خوابی زنان
راه های متعددی برای درمان بی خوابی در زنان وجود دارد. اگر بی خوابی حاد (کوتاه مدت) برایتان اتفاق افتاده باشد، بدون مصرف دارو بیماری خود به خود خوب می شود. در سمت مقابل بی خوابی مزمن قرار دارد. بی خوابی مزمن بر توانایی تان بر کار کردن، انجام نرمال فعالیت های روزانه، و مراقبت از خودتان و افراد وابسته به شما تاثیر می گذارد. به طور کلی احتیاجی به درمان این نوع بی خوابی وجود ندارد اما انتخاب با خودتان است. می توانید رفتار درمانی، داروهای تجویزی یا روش های درمان ترکیبی را امتحان کنید.
رفتار درمانی؛ راهی برای درمان بی خوابی در بانوان
بسیاری از پزشکان قبل از این که به سراغ تجویز دارو بروند، رفتار درمانی را پیشنهاد می کنند. خود بیماران هم در وهله اول این روش را انتخاب می کنند. با رفتار درمانی، اختلالات روحی و پزشکی که برای چندین سال در بدن فرد وجود داشته، تمامی درمان می شوند. به دلیل موفقیت آمیز بودن این روش، رفتار درمانی محبوبیت بیشتری دارد. با انجام این روش درمانی فرد دیگر مجبور به تحمل عوارض جانبی داروهای تجویزی پزشک نخواهد بود.
برای انجام این روش درمانی معمولا ارزیابی های اولیه صورت می گیرد. فرد باید در جلسات هفتگی شرکت کند تا افکار ناسالم و مضر خود را تشخیص بدهد. پس از شرکت در این جلسات به راحتی می توانید احساسات خود را بروز بدهید، افکارتان را حذف کرده یا محدود کنید و حتی به افکار خوب بال و پر بدهید. همه این کارها در روند بهبودی تان موثر خواهد بود. پزشک به شما کمک می کند تا از دست افکار منفی خلاص شوید و افکار مثبت و سازنده را جایگزین کنید.
به تازگی در مجله ” خواب پزشکی” مقاله ای در این باره منتشر شده است. بر این اساس مشخص شد که رفتار درمانی شناختی (CBT) راهی موثر برای درمان بی خوابی مزمن است. با این روش درمانی افرادی که از خواب می پریدند، دیر خوابشان می برد، یا آن هایی که زود بیدار می شدند، توانستند خوابی عالی را تجربه کنند. این افراد باید گزارشات دقیق خود را برای چندین هفته برای پزشک ارسال کنند تا سلامتی فرد تضمین شود.
تجویز دارو راهی موثر برای درمان بی خوابی بانوان
اگر پزشک معالج تشخیص دهد که با استفاده از دارو حالتان بهتر می شود، باید مرتبا به پزشک مراجعه کنید تا عوارض جانبی ایجاد شده بررسی شود. همین طور باید دوز مصرف دارو در هر بازه زمانی تعیین شود. احتمالا باید چندین بار این کار را انجام دهید تا در نهایت نتیجه لازم به دست بیاید. هرگز ناامید نشوید.
روش درمان ترکیبی (OTC) برای درمان بی خوابی
امروزه به هر مغازه ای که سر بزنید، این داروها را می فروشد. این داروها شامل:
- قرص های آنتی هیستامین: برای درمان عکس العمل هایی که آلرژی در بدن ایجاد می کند، از این قرص مصرف می شود. برای درمان تب یا سرما خوردگی هم مورد استفاده قرار می گیرد. این قرص ها بسیار خواب آور هستند و پس از مصرف شدیدا احساس خواب آلودگی می کنید. هرگز نباید این قرص ها را برای مدت طولانی استفاده کرد. عوارض جانبی که قرص های آنتی هیستامین برای بدن دارند، شامل؛ خشکی دهان، یبوست، خواب آلودگی در ساعتی از روز، و مشکلات اداری می باشد.
- ملاتونین: ملاتونین اسم نوعی هورمون در بدن انسان است که به طور طبیعی ترشح می شود. تنظیم برنامه خواب و بیداری به دست اوست. طبق تحقیقات انجام شده مشخص شد که ملاتونین نقشی موثر در تنظیم برنامه خوابی افرادی دارد که به سختی خوابشان می برد. از عوارض جانبی این دارو می توان به احساس خواب آلودگی در طول روز یا سردرد اشاره کرد.
- ریشه سنبل کوهی: سنبل کوهی یکی از داروهای گیاهی است که مردم استفاده زیادی از آن می کنند. این دارو از ریشه سنبل کوهی تهیه می شود. اولین بار در آلمان و روسیه از این دارو استفاده شد. ریشه سنبل کوهی به عنوان داروهای مکمل خواب به فروش می رسد. در این گیاه ترکیبات بسیاری یافت شده است که برای سلامتی افراد مفید است.
به یک نکته باید توجه کنید؛ این دسته از داروها عوارض جانبی مخصوص به خودشان را دارند، پس هرگز نباید با سایر داروها و به طور همزمان مصرف شوند. همیشه باید درباره مصرف دارویی جدید با پزشک معالج خود مشورت کنید. درمان بی خوابی مزمن دو هدف ابتدایی دارد: بالا بردن کیفیت و مقدار خواب و کم کردن یا از بین بردن کامل تمام اختلالاتی که در حال حاضر تجربه می کنید.
ترجمه شده از وب سایت flo.health
