به نظر محققان ارتباط بسیار قوی بین بی خوابی و آپنه خواب وجود دارد. بی خوابی یکی از فاکتورهای خطرناک برای آپنه خواب به شمار می آید. برعکس این جمله هم درست است. دانشمندان می گویند فاکتورهای زیادی در تشدید این رابطه نقش دارند.
مثلا آپنه خواب باعث وقفه در خواب شده و نداشتن خواب کافی هم یک نگرانی برای مردم می شود.
از طرف مقابل، بی خواب هم میزان اشباع اکسیژن را کم کرده و به بدتر شدن علائم آپنه خواب دامن می زند. تقریبا از هر سه نفر یک نفر دچار بی خوابی مزمن است. حتی آقایان بیشتر از خانم ها دچار این وضعیت می شوند.
زمانی که بی خوابی و آپنه خواب همزمان رخ می دهند، پزشکان به این وضعیت همزمانی اختلالات بی خوابی و آپنه خواب یا COMISA می گویند.
در این مقاله از سایت دکتر چک می خواهیم به بررسی ارتباط موجود میان این دو اختلال خواب، ریسک ها و مطالب مفید دیگر بپردازیم.
آپنه خواب
آپنه انسدادی خواب رایج ترین نوع از اختلال های خواب است. معمولا زمانی فرد دچار این اختلال می شود که بافت های نرم در قسمت پشت گردن روی هم افتاده و مسیر جریان هوا را مسدود کنند. در نتیجه این اختلال، به خاطر کم شدن سطح اکسیژن بدن فرد از خواب بیدار می شود.
افرادی که از این عارضه رنج می برند معمولا علائمی که مشاهده می کنند را با بیماری های دیگر اشتباه می گیرند چرا که تصور می کنند خواب کافی داشته اند. حتی اگر به اندازه کافی هم خوابیده باشید، عارضه محرومیت از خواب باعث خستگی تان می شود.
معمولا انسان ها شبانه روز هشت ساعت می خوابند اما اگر مدام از خواب بیدار شوند، تاثیرات منفی و مخربی بر روی بدن شان خواهد گذاشت.
رایج ترین علائم ناشی از آپنه خواب عبارت اند از:
- خر و پف مستمر و با صدای بلند؛
- سرفه کردن، نفس نفس زدن یا احساس گیر کردن چیزی در گلو شب ها موقع خواب؛
- متوقف شدن جریان تنفس موقع خواب؛
- احساس بی خوابی شدید در طول روز؛
- تمرکز نداشتن به خاطر خستگی؛
- صبح ها احساس سنگینی در سر می کنید؛
- خلق و خوی ثابتی ندارید، زود رنج یا ناراحت می شوید؛
- صبح ها با گلو درد یا خشکی دهان از خواب بیدار می شوید؛
- خیس کردن تخت خواب.
بی خوابی
بی خوابی به دو نوع اصلی تقسیم می شود:
- حاد
- مزمن
استرس، اصلی ترین دلیل بی خوابی حاد است و به این صورت است که فرد بین چند روز تا چند هفته با بی خوابی حاد دست و پنجه نرم می کند اما مدت زمان بی خوابی مزمن بیشتر بوده و معمولا بین چند ماه یا حتی بیشتر زمان می برد تا برطرف شود.
این علائم و نشانه ها معمولا با بی خوابی همراه هستند:
- ناتوانی در خوابیدن یا داشتن خواب مستمر؛
- فرد در طول شب چندین بار از خواب بیدار می شود؛
- شب ها مجبور است بیدار باشد؛
- صبح ها زود از خواب بیدار شده و دیگر نمی تواند بخوابد؛
- بعد از بیدار شدن از خواب باز هم احساس خستگی دارد؛
- خلق و خویش تغییر می کند، زود رنج یا ناراحت می شود؛
- نمی تواند درست تمرکز کند؛
- در زندگی اشتباهات زیادی مرتکب می شود.
اگر این علائم گفته شده را حداقل سه شب و برای مدت سه ماه یا بیشتر تجربه کرده و عملکردتان در طول روز تحت تاثیر قرار بگیرد، پس به بی خوابی حاد مبتلا هستید.
چه تفاوتی میان این دو عارضه وجود دارد؟
بی خوابی و آپنه خواب هر دو در دسته اختلال های خواب قرار دارند اما قطعا یک سری تفاوت هم با یک دیگر دارند. این تفاوت ها عبارت اند از:
- آپنه خواب. در این عارضه مجراهای هوایی در هنگام خواب یا به صورت کامل یا نیمه مسدود شده و نفس کشیدن را برای فرد سخت می کند.
- بی خوابی. فردی که دچار بی خوابی شده است یا نمی تواند راحت بخوابد یا مدام از خواب می پرد.
ریسک ها
حتما همان طور که خودتان هم متوجه شدید، علائم هر دو عارضه خیلی به هم شبیه هستند. افراد مبتلا به همزمانی اختلالات بی خوابی و آپنه خواب علائم گفته شده را با شدت بیشتری نسبت به افرادی تجربه می کنند که یا فقط دچار بی خوابی هستند یا فقط آپنه خواب دارند.
بیماران مبتلا به همزمانی اختلالات بی خوابی و آپنه خواب این علائم را تجربه می کنند:
- خوابیده اند اما هنوز هم احساس خستگی می کنند؛
- خستگی مفرط یا خواب آلودگی در طول روز؛
- به سختی به خواب می روند، مدام از خواب پریده یا حتی نمی توانند صبح ها بیدار شوند؛
- مشکلاتی در تمرکز، حواس و حافظه دارند؛
- عملکرد قابل قبولی در جامعه ندارند.
این علائم باعث کاهش کیفیت زندگی بیمار و افزایش خطر تصادف می شود. علاوه بر این، پایین بودن کیفیت خواب خودش یک فاکتور خطرناک برای بیماری و عارضه های دیگر محسوب می شود. این بیماری ها عبارت اند از:
- استرس؛
- بالا رفتن فشار خون؛
- بالا رفتن میزان کلسترول؛
- حمله قلبی؛
- سرطان.
با توجه به پیامدهای احتمالی همزمانی این دو عارضه، اگر هر کدام از علائم گفته شده را در خودتان مشاهده کردید بهتر است برای درمان اقدام کنید.
آیا ارتباطی بین آپنه خواب و بی خوابی وجود دارد؟
با این که بی خوابی و آپنه خواب بیماری هایی کاملا جدا از هم هستند اما فرد ممکن است همزمان به هر دو دچار شود.
اگر به آپنه خواب دچار باشید، مغز اجازه خواب را نمی دهد تا جلوی آپنه های احتمالی موقع خواب – یعنی قطع شدن تنفس – را بگیرد. آپنه حتی می تواند زندگی بیمار را هم به خطر بیندازد. از آن جایی هم که مغز بر این مسئله واقف است، پس اجازه خواب نمی دهد. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، فرد دچار بی خوابی می شود.
علاوه بر این، شواهد جدید هم نشان می دهند که علت اصلی بروز بی خوابی مزمن، علائم ناشی از آپنه خواب انسدادی است. یک نکته کاملا واضح است: اگر هر کدام از این دو عارضه برطرف نشود، موجب بروز دیگری می شود.
اگر به خاطر مشکلات دیگری دچار بی خوابی شده باشید، به آن بی خوابی ثانویه می گویند.
چگونه می توانیم هر دو عارضه را همزمان درمان کنیم؟
درمان همزمان این دو عارضه تقریبا کاری سخت و پیچیده است و چندین دلیل هم دارد. برای درمان همزمان هر دو بیماری باید چندین پزشک با یک دیگر همکاری کنند که خب قطعا کار سختی است.
مثلا برای درمان آپنه خواب باید از ماسک موقع خواب استفاده کرد تا فشار هوا در بدن جریان داشته باشد. اما از طرف مقابل، استفاده طولانی مدت از ماسک هم باعث می شود فرد چندین بار از خواب بیدار شده و همین امر هم یا منجر به بی خوابی می شود یا آن را بدتر می کند.
برای درمان بی خوابی ثانویه باید علت اصلی درمان شود. تکنیک های رسیدن به آرامش و رفتار درمانی شناختی هم مفید هستند اما نوع بی خوابی در این مورد اهمیت زیادی دارد.
معمولا افرادی که همزمان به هر دو عارضه مبتلا هستند بعد از رفتار درمانی شناختی شاهد کاهش قابل توجه بی خوابی خود خواهد بود. پزشک صرفا برای درمان بی خوابی در این افراد داروهای بنزودیازپین ها را تجویز نمی کند زیرا این دارو تاثیر منفی بر نفس کشیدن در هنگام خواب دارد.
چگونه با وجود آپنه خواب و بی خوابی شب ها راحت بخوابیم؟
علاوه بر روش های درمان پزشکی که حتما باید برای آن ها اقدام کنید، چندین کار هم وجود دارد که خودتان می توانید انجام داده تا خواب بهتری داشته باشید.
با ایجاد این تغییرات در سبک زندگی می توانید شدت آپنه خواب را کم تر کنید:
- اگر اضافه وزن دارید، وزن خود را کاهش دهید؛
- به طور منظم ورزش کنید؛
- روی پهلو بخوابید.
با ایجاد این تغییرات در سبک زندگی هم می توانید شدت بی خوابی را کم تر کنید:
- هر روز سر یک ساعت مشخص خوابیده و بیدار شوید؛
- محیط اتاق باید تاریک و ساکت باشد؛
- حداقل یک ساعت قبل از خواب از عوامل استرس زا دور باشید.
کارهای دیگری که می توانید انجام دهید، خودداری از مصرف کافئین در طول روز، ورزش کردن در ساعت های اولیه روز و چرت نزدن در طول روز است.
خلاصه مطلب
بی خوابی و آپنه خواب هر دو از اختلال های خواب هستند که زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهند. آپنه خواب باعث قطع جریان تنفس در هنگام خواب می شود اما بی خوابی اصلا نمی گذارد یک خواب راحت داشته باشید.
هر موقع که فرد همزمان با هر دو عارضه دست و پنجه نرم کند نیز به آن همزمانی اختلالات بی خوابی و آپنه خواب می گویند. هر کدام از این دو عارضه فاکتوری خطرناک برای یک دیگر محسوب می شوند و می توانند شدت دیگری را بیشتر کنند.
