نارکولپسی چیست؟

نارکولپسی نوعی بیماری روان شناختی مزمن است که بر سیستم عصبی تاثیر می گذارد. ابتلا به این عارضه با خوابیدن های غیر طبیعی همراه است و کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. این افراد در طول روز خواب آلود هستند و ممکن است هر لحظه و در زمان انجام هر گونه فعالیتی به خواب بروند.

صرف نظر از این که شرایط چه بوده است، بیماران نارکولپسی اغلب به سختی می توانند بیدار شوند.

نارکولپسی یک عارضه نادر است و تخمین زده می شود که از هر 2.000 نفر فقط 1 نفر به آن مبتلا باشد.

علائم نارکولپسی معمولا بین سنین 7 تا 25 سال شروع می شوند اما این عارضه همان موقع تشخیص داده نمی شود و اغلب پزشکان در تشخیص آن اشتباه می کنند.

نارکولپسی باعث خواب آلودگی در طول روز و “حملات خواب” یا تلاش برای خوابیدن و خوب نخوابیدن در طول شب می شود.

در بسیاری از موارد هم باعث می شود فرد به طور موقت و پیش بینی نشده کنترل ماهیچه هایش را از دست دهد که به آن کاتاپلکسی می گویند. ممکن است کاتاپلکسی با حملات تشنج اشتباه گرفته شود؛ به ویژه در کودکان. امروزه به کاتاپلکسی، نارکولپسی نوع 1 می گویند. اما هنگامی که مشکل به کاتاپلکسی مربوط نشود هم به آن نارکولپسی نوع 2 می گویند.

نارکولپسی به خودی خود یک عارضه کشنده نیست اما اپیزودهای بیماری می تواند باعث تصادف کردن و آسیب دیدن شده یا فرد را در وضعیت هایی قرار دهد که زندگی اش را به خطر بیندازد. با دکتر چک همراه باشید…

علائم نارکولپسی

ممکن است در طول سال های اول از همان شروع، علائم و نشانه ها بدتر شوند و سپس در طول عمر ادامه پیدا کنند. این علائم عبارت اند از:

خواب آلودگی بیش از حد در طول روز

بیماران مبتلا به نارکولپسی در هر زمان و مکانی بدون این که هشداری صادر شود، به خواب می روند. به طور مثال، مشغول صحبت با دوست تان یا پیاده روی کردن هستید که ناگهان خواب تان می برد و برای چند دقیقه تا نیم ساعت می خوابید. وقتی که از خواب بیدار می شوید هم کاملا حس تازگی دارید اما بالاخره دوباره خواب آلود خواهید شد.

سطح هوشیاری و تمرکزتان هم در طول روز کم می شود. خواب آلودگی بیش از حد در طول روز، معمولا اولین نشانه این بیماری است و اغلب مشکل ترین نشانه محسوب می شود.

از دست دادن ناگهانی کنترل ماهیچه ها

به این عارضه که کاتاپلکسی می گویند، با ایجاد چندین تغییر فیزیکی در بدن همراه است، از بریده بریده صحبت کردن گرفته تا ضعیف شدن کامل ماهیچه ها و این تغییراتی فیزیکی تا چندین دقیقه ادامه دارند.

کاتاپلکسی را نمی توان کنترل کرد و احساسات شدید، که معمولا مثبت هم هستند مثل خندیدن یا هیجان زده شدن، گاهی اوقات هم ترس، سوپرایز یا عصبانی شدن، باعث بروز آن می شوند. مثلا وقتی که دارید می خندید، سرتان می افتد و نمی توانید آن را کنترل کنید یا زانوهایتان یه دفعه ای خم می شوند.

تعدادی از بیماران مبتلا به نارکولپسی در طول سال فقط یک یا دو بار با کاتاپلکسی دست و پنجه نرم می کنند اما تعداد دیگر هم شمارش این دوره ها از کنترل شان خارج شده است! البته الزاما هر فرد مبتلا به نارکولپسی، کاتاپلکسی را تجربه نمی کند.

فلج خواب

بیماران مبتلا به نارکولپسی اغلب وقتی که به خواب می روند یا وقتی که تازه بیدار شده اند، نمی توانند حرکت کرده یا صحبت کنند. معمولا زمان این دوره ها فقط چند ثانیه است.

اما باید به این نکته هم توجه داشته باشید که الزاما تمام افرادی که به فلج خواب مبتلا هستند، نارکولپسی ندارند. بسیاری از افرادی که نارکولپسی ندارند هم گاهی اوقات با عارضه فلج خواب مواجه می شوند.

تغییر در خواب حرکت تند چشم (REM)

معمولا زمانی خواب حرکت تند چشم اتفاق می افتد که اکثر رویاها رخ می دهند. بیماران مبتلا به نارکولپسی در هر ساعتی از شبانه روز ممکن است با خواب حرکت تند چشم مواجه شوند.

این بیماران بعد از این که 15 دقیقه از خواب شان گذشت، این وضعیت را تجربه می کنند.

توهم ها

اگر هنگامی که بیمار خواب است یا به محض بیدار شدن با این توهم ها مواجه شود، به آن توهم های هیپناگوژیک گفته می شود. این توهم ها کاملا واضح و وحشتناک هستند زیرا بیمار وقتی که کاملا خواب نیست با این توهم ها مواجه می شود و مثل واقعیت با آن ها برخورد می کند.

علت ابتلا به نارکوپسی

دلیل دقیق ابتلا به نارکولپسی مشخص نیست. بیمارانی که به نوع 1 نارکولپسی مبتلا هستند، سطح ماده شیمیایی هیپوکرتین در بدن آن ها کم است.

هیپوکرتین نوعی ماده شیمیایی عصبی در مغز است که به تنظیم ضعف و خواب حرکت تند چشم کمک می کند.

میزان این ماده شیمایی عصبی در افرادی که به کاتاپلکسی مبتلا می شوند، بسیار کم است. دقیقا مشخص نیست که چه عواملی باعث از میان رفتن سلول های تولید کننده هیپتوکرتین در مغز می شوند اما پزشکان معتقد هستند که عکس العمل خود ایمنی در بدن در این عارضه نقش دارد.

عوامل ژنتیکی هم در رشد نارکولپسی نقش موثری دارند اما خطر این که پدر و مادر این بیماری را به فرزندشان منتقل کنند، بسیار کم یعنی در حدود یک درصد است.

فاکتورهای خطرناک در ابتلا به نارکولپسی

تعدادی از فاکتورهای خطرناک این بیماری عبارت اند از:

  • سابقه خانوادگی. اگر یکی از اعضای درجه یک خانواده تان (مثل پدر و مادر یا خواهر و برادر) به نارکولپسی مبتلا هستند، احتمال این که شما نیز به این عارضه مبتلا شوید تا 40 برابر بیشتر است. درست است که شانس شما بیشتر می شود اما خوشبختانه احتمال بروز این وضعیت بسیار کم است.
  • سن. در دو بازه سنی، نارکولپسی بیشتر دیده می شود: حدود سنین 15 و 36 سال. البته پزشکان یا معمولا نمی توانند نارکولپسی را تشخیص دهند یا در تشخیص آن اشتباه می کنند.
  • آسیب دیدن مغز در گذشته. به ندرت دیده می شود اما ممکن است بعد از این که مغز فرد دچار یک آسیب جدی می شود، به نارکولپسی مبتلا شود. مغز مسئول تنظیم بیداری و خواب حرکت تند چشم است. تومورهای مغزی هم باعث ابتلا به این عارضه می شوند.

پیامدهای نارکولپسی

عواقب و پیامدهای ناشی از نارکولپسی عبارت اند از:

  • بیماران مبتلا به نارکولپسی معمولا افسرده هستند و اضطراب دارند اما کاملا مشخص نیست که این افسردگی و اضطراب از علائم نارکولپسی است یا به دلایل دیگر علائم بیماری است که بر کیفیت زندگی بیمار تاثیر می گذارد.
  • خواب آلودگی بیش از حد و کاتاپلکسی بر کیفیت زندگی تاثیر می گذارد.
  • به دلیل این که این بیماران فعالیت کمتری داشته یا سرعت سوخت و ساز در بدن شان کم می شود، معمولا اضافه وزن دارند.
  • یک مطالعه در این زمینه انجام شد و نشان داد که این بیماران بیشتر در خطر اقدام برای خودکشی قرار دارند.

صرفا به این خاطر که نارکولپسی دارید، به این معنی نیست که با این پیامدها مواجه خواهید شد.

درمان نارکولپسی

پزشک برای این بیماران داروهای بازدارنده بازجذب نور اپی نفرین سروتونین مثل ونلافاکسین، بازدارنده های بازجذب سروتونین انتخابی مثل فلوکستین، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، داروهای سدیم اکسیبات، پیتولیسانت و سولریامفتول را تجویز می کند.