عفونت ادراری و بهترین دارو برای عفونت ادراری در زنان و مردان

به درگیر شدن بخشی یا تمام دست دستگاه ادراری با عفونت، عفونت دستگاه ادراری (یا همان چیزی که با نام اختصاری UTI نیز شناخته می‌شود) گفته می‌شود. اغلب عفونت‌های مربوط به دستگاه ادراری، در قسمت تحتانی شکم (مثانه و مجاری ادراری) دیده می‌شوند.

عفونت ادراری از جمله بیماری های جدی، اما شایع، محسوب می شوند که سالانه میلیون ها نفر به آن ها مبتلا می شوند. به طور معمول، ریسک ابتلا به این نوع عفونت در زنان بیشتر از مردان است. دردناک‎ترین حالت UTI این است که عفونت به مثانه سرایت کرده باشد. همچنین، سرایت عفونت به کلیه‌ها، می‌تواند باعث ایجاد طیف وسیعی از مشکلات سلامتی شود.

پزشکان، معمولا عفونت ادراری را با آنتی بیوتیک درمان می‌کنند. همچنین، انجام برخی از اقدامات، می‌تواند ریسک ابتلا و حتی گسترش عفونت را کاهش دهد. در این صفحه از دکتر چک، قصد داریم شما را با علت‌های ابتلا به عفونت ادراری آشنا کرده و راه‌های درمان آن را معرفی کنیم. با ما همراه باشید…

علت‌های عفونت ادراری چیست؟

زمانی که باکتری‌ها از طریق مجرای ادرار، وارد دستگاه ادراری شده و شروع به تکثیر کنند، فرد دچار عفونت ادراری می‌شود. البته، سیستم ادراری طوری طراحی شده که از رشد باکتری‌ها جلوگیری شود. با این حال، در برخی مواقع، سیستم ایمنی بدن با مشکل مواجه شده و نمی‌تواند این باکتری‌ها را شکست دهد.

با توجه به ناحیه درگیر با عفونت، می‌توان دلایل ابتلا را به این صورت تعریف کرد:

• عفونت مثانه: عفونت مثانه معمولا به دلیل نوعی باکتری به نام اشریشیا کلی ( coli) ایجاد می‌شود؛ البته باکتری‌های دیگری نیز می‌توانند در ابتلا به این نوع عفونت دخیل باشند. اشریشیا کلی معمولا در دستگاه گوارش ساکن است.
  یکی دیگر از دلایل ابتلا به عفونت مثانه، داشتن رابطه جنسی با فرد آلوده به باکتری است. همچنین، زنان به دلیل آناتومی بدنشان، بیشتر از مردان دچار عفونت مثانه می‌شوند. دلیل آمار بالای ابتلای زنان این است که دهانه مجرای ادرار در زنان، نزدیک مقعد است و باکتری‌های اطراف مقعد می‌توانند با ورود به مجرای ادرار، مثانه را درگیر کنند.
• عفونت مجرای ادرار: این نوع عفونت نیز به دلیل سرایت باکتری‌های دستگاه گوارش به مجرای ادرار، رخ می‌دهد. همچنین، داشتن رابطه جنسی با فردی که آلوده با باکتری است، می‌تواند شانس ابتلا به عفونت مجرای ادرار را افزایش دهد. برخی از ویروس‌ها و باکتری‌ها ماند تبخال، سوزاک، مایکوپلاسما و کلامیدیا می‌توانند باعث ایجاد عفونت مجرای ادرار شوند.

علائم عفونت ادراری (UTI) چیست؟

قبل از اینکه به معرفی علت‌های ابتلا به عفونت ادراری بپردازیم، اجازه دهید کمی درباره علائم آن صحبت کنیم. UTI باعث التهاب و قرمزی دیواره دستگاه ادراری می‌شود. برخی از رایج‌ترین علائم این نوع عفونت عبارتند از:

• درد در نواحی دستگاه ادراری مانند شکم، لگن یا پهلو؛
• احساس گرفتگی و فشار در قسمت تحتانی لگن؛
• تکرر ادرار یا بی‌اختیاری (نشت) ادرار که در شب بدتر می‌شود؛
• درد در زمان ادرار کردن؛
• خون در ادرار؛
• غیر طبیعی شدن رنگ ادرار؛
• بیشتر شدن فشار ادرار؛
• بوی بد ادرار؛
• درد در حین برقراری رابطه جنسی؛
• درد در آلت تناسلی؛
• خستگی و بی‌حالی؛
• تب و لرز؛
• استفراغ؛
• سرگیجه و سردرگمی گاه و بی‌گاه.

چه عواملی باعث بروز عفونت ادراری می شوند؟

ادرار طبیعی تمیز است و حاوی مایعات، نمک و محصولات زائد میباشد. هیچ گونه باکتری، ویروس و قارچ نیز در آن وجود ندارد. ریز جاندارها، معمولا باکتری ها، از مجرای گوارش وارد قسمت باز مجرای پیشاب می شوند و شروع به تکثیر شدن می کنند؛ در نتیجه فرد به عفونت مبتلا می شود.

مجرای پیشاب به لوله ای باریک گفته می شود که ادرار را از مثانه به سمت خارج از بدن حمل می کند.

باکتری اشریشیا کلی، عامل ابتلا به اکثر عفونت ها است. این باکتری به طور طبیعی در روده بزرگ زندگی می کند.

عفونت های مجرای ادراری به چند دسته تقسیم می شوند؟

این نوع عفونت قسمت های مختلفی از مجرای ادراری را درگیر می کند و باعث بروز عفونت های مختلف، از جمله موارد زیر، می شود:

• مجرای پیشاب. عفونت مجرای پیشاب.
• التهاب مثانه. نوعی عفونت باکتریایی که اغلب از سمت مجرای پیشاب به سمت بالا حرکت می کند.
• پیلونفریت. به عفونت کلیه گفته می شود که معمولا نتیجه گسترش عفونت یا مسدود شدن مجرای ادراری می باشد. زمانی که مجرای ادراری مسدود شود، ادرار به سمت کلیه ها و میزنای برمی گردد.
• آبسه. زمانی که چرک در مجرای ادراری جمع شود، فرد دچار آبسه می شود.

عوامل خطر عفونت ادراری

حال که با دلایل ابتلا به عفونت ادراری آشنا شدید، وقت آن رسیده که با عوامل بالا برنده خطر ابتلا به آن نیز آشنا شوید. برخی از مهم‌ترین عوامل خطر عفونت ادراری عبارتند از:

• آناتومی بدن: همانطور که قبلا عنوان کردیم، زنان به دلیل نزدیک بودن مجرای ادرار به مقعد، بیشتر از مردان مستعد ابتلا به انواع عفونت ادراری هستند.
• عدم رعایت بهداشت: نواحی تناسلی‌ای که تمیز و خشک نگه داشته نمی‌شود، شانس ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می‌دهد.
• عدم مصرف مایعات کافی: کم آبی، باعث اختلال در کلیه‌ها و ایجاد مشکلاتی مانند رسوب و مسدود شدن مجرای ادرار می‌شود. این مشکلات، خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می‌دهند.
• فعالیت جنسی: داشتن رابطه جنسی با شریک بیمار، می‌تواند خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهد.
• برخی از روش‌های پیشگیری از بارداری: برخی از روش‌های جلوگیری از بارداری مانند اسپری اسپرم کش یا دیافراگم، شانس ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می‌دهند.
• یائسگی: کاهش هورمون استروژن، خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می‌دهد.
• مشکلات مادرزادی: ریسک ابتلا به عفونت ادراری در برخی از نوزادانی که با مشکلات مجرای ادراری متولد می‌شوند و در ادرار کردن مشکل دارند، بالا‌تر از سایر افراد است.
• انسداد دستگاه ادراری: وجود سنگ در کلیه یا بزرگ شدن پروستات، معمولا با انسداد مجرای ادراری همراه است. زمانی که مجرای ادراری بسته شود، خطر ابتلا به عفونت نیز افزایش می‌یابد.
• مشکلات سیستم ایمنی: برخی از بیماری‌ها، باعث فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی و در نتیجه، آسیب به بافت‌ها و ارگان‌های مهم بدن می‌شوند.
• استفاده از کاتتر: افرادی که قادر به ادرار کردن به صورت طبیعی نیستند، باید از کاتتر استفاده کنند. این وسیله، خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می‌دهد.
• عوارض جراحی: گاهی اوقات، افرادی که به تازگی تحت جراحی دستگاه ادراری قرار داشته‌اند، به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند.

چگونه می توان عفونت مجرای ادراری را تشخیص داد؟

زمانی که برای تشخیص عفونت ادراری به پزشک مراجعه می کنید، وی علاوه بر بررسی سابقه پزشکی و معاینه بدنی، آزمایش های زیر را نیز تجویز می کند:

• آزمایش آنالیز ادرار. در این آزمایش، ادرار در آزمایشگاه بررسی می شود تا وجود هر گونه سلول و ماده شیمیایی اعم از سلول های قرمز خون، سلول های سفید خون، عفونت یا پروتئین اضافه مشخص شود.
• پیلوگرام درون وریدی (IVP). در این آزمایش، یک ماده رنگی به داخل رگ ها تزریق می شود تا وجود تومور، اختلال، سنگ کلیه یا دیگر مسدودشدگی ها شناسایی شده و جریان خون کلیه بررسی شود. پیلوگرام درون وریدی یک آزمایش اشعه ایکس از کلیه، میزنای و مثانه است.
• سیستوسکوپی (با نام cystourethroscopy نیز شناخته می شود). در این آزمایش یک وسیله وارد میزنای می شود تا مجرای ادراری و مثانه را معاینه کرده و وجود هر نوع اختلال یا مسدود شدگی، مانند تومور یا سنگ، را تشخیص دهد.
• آزمایش فراصوت کلیه ای. نوعی آزمایش غیرتهاجمی محسوب می شود. در آزمایش فراصوت کلیه ای یک مبدل وارد کلیه شده و امواجی تولید می شود و در نهایت تصویر این قسمت در صفحه نمایش دیده می شود. با کمک این آزمایش می توان اندازه و حالت کلیه را شناسایی کرد و وجود هر نوع توده، سنگ کلیه، کیست، اختلال یا دیگر مسدود شدگی ها را تشخیص داد.

روش های درمان عفونت ادراری

از آنجایی که عفونت می‌تواند پیش رونده باشد و ارگان‌های زیادی را درگیر کند، مهم است که بلافاصله پس از تشخیص، درمان را شروع نمایید. آنتی بیوتیک‌های بسیاری وجود دارند که برای درمان این بیماری، ساخته و عرضه می‌شوند.

پزشک با توجه به ناحیه درگیر، نوع باکتری دخیل، سطح عفونت و سابقه پزشکی بیمار، بهترین درمان ممکن را تجویز می‌کند.

پزشک با توجه به موارد زیر یک راه درمان برای عفونت مجرای ادراری انتخاب می کند:

• سن بیماری، وضعیت سلامت عمومی و تاریخچه پزشکی؛
• میزان گسترش بیماری؛
• تحمل بیمار در مصرف بعضی از داروها یا انجام شیوه های درمانی؛
• انتظاراتی که از بیماری می رود؛
• نظر یا ترجیح خود بیمار.

راهکارهایی که برای درمان وجود دارند عبارت اند از:

• مصرف داروهای آنتی بیوتیک؛
• مصرف دیگر داروها و یا استفاده از پد گرم کننده برای تسکین درد؛

ایجاد تغییرات در سبک زندگی از جمله موارد زیر:

• مصرف فراوان مایعات برای از بین بردن باکتری های مجرای ادراری؛
• پیشگیری از مصرف قهوه، مشروبات الکلی و خوراکی های ادویه دار؛
• ترک سیگار.

بهترین دارو برای عفونت ادراری در زنان و مردان

برخی از شناخته شده‌ترین آنتی بیوتیک‌هایی که برای درمان عفونت ادراری تجویز می‌شوند عبارتند از:

• آموکسی سیلین؛
• سولفونامیدها؛
• نیتروفورانتوئین؛
• تری متوپریم/سولفامتوکسازول؛
• کینولون‌ها؛
• سفالوسپورین‌ها؛
• داکسی سایکلین.

توجه داشته باشید که نباید این دارو‌ها را به طور خودسرانه مصرف کنید. مشخص کردن دوز صحیح و زمان مصرف داروی عفونت ادراری، باید توسط پزشک متخصص انجام شود. از طرف دیگر، حتی اگر مدت کمی پس از مصرف دارو، علائم شما از بین رفته باشد، نباید بدون مشورت با پزشک، مصرف دارو را قطع کنید. دلیل این امر این است که مدتی پس از شروع مصرف داروها، علائم بیماری از بین می‌روند، اما عفونت تا زمان درمان کامل، در بدن باقی می‌ماند.

آیا راهی برای پیشگیری از ابتلا به عفونت ادراری وجود دارد؟

بله! راهکار‌هایی وجود دارد که با انجام آن‌ها، می‌توانید از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرده و حتی در صورت ابتلا نیز، به درمان سریع‌تر و کاهش علائم‎تان کمک کنید. این راهکارها عبارتند از:

• پس از هر بار شستشو، ناحیه تناسلی را تمیز و خشک کنید.
• زمانی که به توالت می‌روید، خودتان را از جلو به عقب پاک کنید (چه در زمان استفاده از آن و چه در زمان استفاده از دستمال توالت).
• مصرف مایعات فراوان را فراموش نکنید.
• هر بار قبل و بعد از رابطه جنسی، پوست اطراف ناحیه تناسلی را با آب و صابون‌های ملایم بشویید.
• بلافاصله پس از رابطه جنسی، ادرار کنید.
• در صورت استفاده از پدهای بی‌اختیاری، آن را با فاصله زمانی کمی تعویض کنید.
• از صابون‌های معطر برای شستشوی ناحیه تناسلی استفاده نکنید.
• ادرار خود را برای مدت زمان طولانی نگه ندارید.
• در زمان ادرار کردن عجله نکنید و به طور کامل مثانه را خالی کنید.
• لباس زیر‌های با الیاف مصنوعی را نپوشید.
• از مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید.
• مصرف شیرینی و قند را کاهش دهید.
• به جای استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری خطرناک، روش‌های کم خطر‌تر دیگری را امتحان کنید.

خلاصه مطلب

عفونت ادراری، زمانی ایجاد می‌شود که باکتری‌ها به دستگاه ادراری وارد شده و آن را آلوده کنند. عوامل زیادی وجود دارند که باعث ابتلا به این بیماری می‌شوند. از مهم‌ترین علت‌های عفونت ادراری می‌توان به آلوده شدن به برخی از باکتری‌ها مانند اشریشیا کلی، کلامیدیا و… اشاره نمود.

هرچه فاصله بین درگیری با بیماری و شروع درمان کمتر باشد، سرعت بهبودی و شانس درمان کامل، بیشتر خواهد شد. درمان این بیماری و داروهایی که برای آن در نظر گرفته می‌شود، باید توسط پزشک صورت گیرد.

با انجام برخی از راهکار‌ها مانند مصرف مایعات فراوان، رعایت بهداشت، استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری کم خطر و… ، می‌توانید شانس ابتلا به عفونت ادراری را کاهش دهید.

در صورتی که سوال یا نظری درباره عفونت ادراری دارید، لطفا آن را در قسمت نظرات مطرح کرده و منتظر پاسخ از جانب پزشکان سایت ما باشید…

پاسخ های کارشناسان به سوالات خوانندگان

1- چه عواملی باعث ایجاد عفونت دستگاه ادراری در زنان می شود؟

UTI به دلیل ورود باکتری های روده و مقعد به مجرای ادراری ایجاد می شود. باکتری اشریشیا کلی یکی از باکتری های عفونت زایی است که در دستگاه گوارش وجود دارد. از طرف دیگر بعضی از میکروب ها مانند: کلامیدیا و مایکوپلاسما نیز وجود دارند که از راه تماس جنسی از فرد بیمار به دیگران منتقل شده و می توانند در فرد میزبان باعث ایجاد مشکل در دستگاه ادراری شوند.

2- عفونت ادراری تا چه اندازه رایج است؟

هر ساله در کشور بیشتر از هشت میلیون زن به این بیماری مبتلا می شوند. بعضی از زنان حداقل یک بار در سال و برخی دیگر هر 4 یا 5 سال یکبار این بیماری را تجربه می‌کنند.

3- علائم بیماری عفونت مجاری ادراری چیست؟

عفونت ادراری علائم زیادی دارد. چند نمونه از این علائم عبارتند از :

• احساس درد یا سوزش هنگام دفع ادرار؛
• ضرورت توالت کردن حتی در صورت خالی بودن مثانه؛
• ادرار همراه با خون یا کف دار با بوی غیر طبیعی ؛
• احساس درد، دل‌پیچه یا فشار در قسمت پایین شکم؛
• تب پایین یا بالا همراه با عفونت کلیوی ؛
• احساس ضعف و بی حالی در کل بدن.

اگر در ادرارتان خون مشاهده کردید، هر چه سریع تر با پزشک خود تماس بگیرید. این عفونت می تواند مثانه، مجرای ادراری، حالب و کلیه‌ها را در بر بگیرد.

4- علائم عفونت مثانه چیست؟

علائم و نشانه های عفونت مثانه مانند UTI است؛ چرا که مثانه یکی از اعضای دستگاه اداری می‌باشد.

5- در صورت ابتلا به این بیماری چه چیزهایی را نباید مصرف کنیم؟

قند غذای اصلی میکروب هاست. بنابراین برای درمان سریع تر بهتر است قند و شیرینی را تا حد ممکن از رژیم غذاییتان حذف کنید. غذاهای زیر سرشار از قند هستند :

• آب میوه های شیرین؛
• دسرها، بستنی ها، کلوچه ها و یا هر نوع شیرینی که در درست کردن آن ها از شکر استفاده شده؛
• غذاهای حاوی کافئین مانند چای و قهوه.

6- زنان به چه دلایلی به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند؟

چند نمونه از دلایل ابتلای خانم ها به عفونت اداری به شرح زیر است:

• نزدیکی جنسی؛
• نگه داشتن طولانی مدت ادرار؛
• استفاده از روش های جلوگیری از بارداری که به دستگاه ادراری فشار وارد می کنند (مانند دیافراگم)؛
• بارداری؛
• دیابت؛
• کم شدن میزان استروژن بدن بعد از یائسگی؛
• تحلیل رفتن بافت های واژن در دوران یائسگی؛ (که باعث خشک شدن و التهاب واژن می شود)
• پاک کردن مدفوع از پشت به جلو که باعث انتقال باکتری های روده به دستگاه ادراری می شود.

7- چه زمانی این عفونت باعث عفونت کلیه می‌شود ؟

زمانی که عفونت از مجاری ادراری به سمت کلیه برود، می تواند کلیه ها را نیز عفونی کند. به عفونت کلیوی« پیلونفریت» می گویند. اگر این مشکل را درمان نکنید، پس از مدتی کلیه ها را در بر می‌گیرد. یکی از علائم رایج عفونت کلیه، تب و درد در ناحیه کمر است.

8- چقدر طول می کشد تا عفونت ادراری به طور کامل درمان شود؟

زنان با مصرف آنتی بیوتیک بین 3 تا 5 روز و مردان بین 7 تا 14 روز به طور کامل درمان می شوند. استفاده از داروهای خانگی و مصرف آب به مقدار لازم به درمان این عفونت کمک می کند. اگر بنا به هر دلیلی این عفونت را درمان نکنید ؛عواقب دردناکی در پی خواهد داشت! بهتر است هر چه سریع تر درمان آن را شروع کنید تا راحت تر و با هزینه کمتر از شر آن خلاص شوید.

9- آیا یکی از دلایل UTI، پوشیدن لباس زیر و شلوار های تنگ است؟

پوشیدن لباس زیر و شلوارهای تنگ باعث می شود رطوبت دستگاه تناسلی شما به راحتی از بین نرود و همین محیط مناسبی برای رشد باکتری ها به وجود بیاید. از این رو ،پزشکان توصیه می کنند که شلوارهای گشاد و لباس زیر پنبه ای بپوشید. بهتر است در زمانی که مبتلا به UTI هستید، هر روز لباس زیرتان را عوض کرده و آن را در آب جوش انداخته و سپس بشویید.

10- آیا مصرف نوشیدنی های گازدار می تواند باعث ایجاد عفونت ادراری شود؟

بله می تواند! اکثر نوشیدنی های گازدار حاوی قند، کافئین یا شیرین کننده های مصنوعی هستند و همه این مواد دستگاه ادراری و مثانه را تحریک کرده و با انقباض آن باعث ایجاد عفونت می شوند.

11- چه قرصی برای عفونت ادراری خوبه؟

لووفلوکساسین، سیپروفلوکساسین،آزیترومایسین