اگر تا به حال یک شب را با بی خوابی گذرانده اید، می دانید که روز بعد چه احساسی خواهید داشت؛ خسته، کلافه و بی حوصله. اثرات طولانی مدت کمبود خواب جدی است. اختلال بی خوابی بر روی توانایی های ذهنی فرد اثر منفی دارد و سلامت جسمی را هم در معرض خطر قرار می دهد. به همین دلیل است که مراجعه به دکتر بی خوابی و یا فوق تخصص برای بی خوابی بسیار اهمیت دارد تا از آسیب به روح و جسم شما پیشگیری شود.
اهمیت خواب کافی برای سلامت
به طور خلاصه، اختلال بی خوابی ناشی از کمبود خواب یا کاهش کیفیت آن است. کمتر از 7 ساعت خوابیدن در شب نهایتاً می تواند منجر به عواقب جبران ناپذیری برای سلامتی شود که بر کل بدن شما تاثیر می گذارد. بدن شما نیاز به خواب دارد، همانطور که به هوا و غذا احتیاج دارد تا در بهترین حالت ممکن کار کند.
در طول خواب وضعیت بدن شما بهبود می یابد و تعادل شیمیایی را بازیابی می کند. مغز شما اتصالات فکری جدید را ایجاد کرده و به حفظ بهبود حافظه کمک می کند. بدون خواب کافی، سیستم های مغزی و بدن شما به طور طبیعی کار نمی کند و این نکته به معنای کاهش چشمگیر و افت کیفیت کلی زندگی است. مروری بر مطالعات انجام شده در منبع 2010 معتبر نشان داد كه خوابیدن خیلی کم در شب خطر مرگ زودرس را افزایش می دهد. علائم بی خوابی در یک نگاه بسیار کلی شامل موارد زیر می شود.
- خواب آلودگی بیش از حد در طول روز
- خمیازه های مکرر
- خستگی روزانه
البته ممکن است بیماری های زمینه ای دیگر نیز دلیل این امر باشد و به همین خاطر لازم است تا معاینات ضروری توسط دکتر بی خوابی برای مشخص شدن دلیل اصلی این امر صورت بگیرد.
اثر منفی بی خوابی بر روی وضعیت روانی
کمبود خواب علاوه بر سیستم عصبی و فرآیند یادگیری بر روی تواناییهای ذهنی و وضعیت عاطفی فردی که دچار بی خوابی است، تأثیر منفی می گذارد. از جمله اینکه در طول روز احساس بی حوصلگی دارید و بالانس بین رفتارها و خلق و خوی شما از بین می رود. این اختلال، همچنین فرآیندهای تصمیم گیری و خلاقیت را به خطر می اندازد. اگر کمبود خواب به مدت طولانی ادامه یابد، گاه فرد دچار توهم دیداری و شنیداری می شود.
کمبود خواب همچنین در افراد بایپولار باعث شکل گیری حالت شیدایی شدید می شود. سایر خطراتی که این اختلال برای وضعیت روانی دارد، عبارتند از:
- رفتارهای تکانشی
- اضطراب، استرس و دلشوره مدام
- افسردگی
- پارانویا
- فکر کردن به خودکشی
در چنین مواردی علاوه بر مشورت با یک فوق تخصص برای بی خوابی، ملاقات و صحبت با یک روانشناس را نیز باید در اولویت قرار دهید.
اثرات منفی بی خوابی بر روی بدن
در کنار اثرات روانی، شرایط جسمی و سلامت بدن فرد نیز با این اختلال در معرض خطر قرار می گیرد. بی خوابی باعث می شود فرد بیمار میکرو خواب را تجربه کند. در طی این فرآیند، فرد بدون اراده در طول روز چندین ثانیه می خوابد. از آنجایی که این وضعیت خارج از کنترل است؛ در صورت رانندگی و همچنین در صورت کار کردن با تجهیزات صنعتی و ماشین های سنگین، جان فرد را در معرض خطر قرار می دهد.
اثر منفی برای سیستم عصبی مرکزی
سیستم عصبی مرکزی شما اصلی ترین بزرگراه اطلاعات بدن است. خواب برای عملکرد صحیح آن ضروری است، اما بی خوابی مزمن می تواند نحوه ارسال و پردازش اطلاعات بدن شما را مختل کند. در واقع با خواب است که مسیر بین نورون ها در مغز تشکیل شده و فرآیند یادگیری و به خاطر سپردن نکات جدید تکمیل می شود. کمبود خواب، مغز شما را خسته می کند، بنابراین نمی تواند وظایف خود را نیز انجام دهد. همچنین ممکن است تمرکز یا یادگیری موارد جدید را دشوارتر کند. همچنین ممکن است سیگنال هایی که بدن شما ارسال می کند به تاخیر بیفتد و هماهنگی عصب و عضله کاهش یابد و خطر حوادث را افزایش دهد.
اثرات منفی بی خوابی بر روی سیستم ایمنی
هنگام خواب شبانه سیستم ایمنی بدن فرصت دارد تا مواد محافظت کننده و ضد عفونی کننده ای نظیر آنتی بادی ها و سایتوکاین ها را در بدن تولید نماید. بدن از این مواد برای مقابله با مهاجمین خارجی مانند باکتری ها و ویروس ها بهره می برد. کمبود خواب مانع تقویت سیستم ایمنی و ایستادگی بدن در مقابل خطرات می شود. این امر نیز به نوبه خود احتمال ابتلا به بیماری های مختلف و طولانی شدن روند بهبودی را به همراه دارد.
افزایش خطر ابتلا به بیماری دیابت و بیماری های قلبی:
بدون شک یکی از اولین هشدارهایی که دکترهای فوق تخصص برای بی خوابی می دهند، بالا رفتن خطر ابتلا به بیماری های مزمن مانند دیابت و بیماری های قلبی است.
تهدید دستگاه تنفسی:
رابطه مستقیمی بین خواب و سلامت دستگاه تنفسی وجود دارد. همانگونه که خود بیماری های تنفسی مانند آپنه خواب می تواند کیفیت خواب را پایین بیاورد. نداشتن خواب کافی هم بیماری های ریوی و تنفسی را وخیم تر خواهد کرد. همچنین فرد را در معرض ابتلا به بیماری تنفسی نظیر سرماخوردگی و آنفولانزا قرار می دهد.
تهدید دستگاه گوارش
در کنار زیاده روی در غذا خوردن و ورزش نکردن، کمبود خواب یکی دیگر از عوامل مهمی است که باعث اضافه وزن و چاقی می شود. خواب بر روی سطح دو هورمون، لپتین و گرلین تأثیر می گذارد، که احساس گرسنگی و سیری را کنترل می کنند. به همین دلیل است که شب بیداری با پرخوری همراه است و سیستم گوارشی را در معرض خطر قرار می دهد. یکی از علائمی که دکتر بی خوابی برای تشخیص این اختلال در فرد در نظر میگیرد نیز سیستم گوارشی معیوب و وزن بالاست.
تهدید سیستم قلبی عروقی
به گفته اکثر افراد فوق تخصص برای بی خوابی، خواب کافی می تواند، قلب و عروق خونی هر فرد را در وضعیت سالمی نگه دارد. همچنین نقش مهم و غیر قابل انکاری در توانایی بدن برای بهبود و ترمیم رگ های خونی و قلب دارد. افرادی که به اندازه کافی نمی خوابند، بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی قرار خواهند گرفت.
البته باید دلیل شکل گیری این اختلال به درستی توسط یک دکتر بی خوابی یا فوق تخصص برای بی خوابی از طریق آزمایشات و گرفتن شرح حال کشف شود. بعد از مرحله تشخیص نیز باید سریع تر روند درمانی شروع شود تا از آسیب هایی که برای جسم و روح به همراه خواهد داشت جلوگیری گردد.
