اختلال استرس حاد (Acute stress disorder (ASD معمولا پس از یک رویداد تروماتیک رخ می‌دهد. علائم اختلال ASD، مشابه علائم اختلال استرس پس از سانحه (post traumatic stress disorder (PTSD است. با این حال برخلاف PTSD، ASD یک وضعیت موقتی است و علائم این اختلال معمولا حداقل 3 تا 30 روز پس از رویداد تروماتیک باقی می‌مانند و پس از آن از بین می‌روند. اگر فردی علائم را بیش از یک ماه تجربه کند، پزشک احتمال ابتلا به اختلال PTSD را بررسی قرار می‌کند.
اختلال استرس حاد وضعیتی است که با یک عامل استرس‌زا یا یک تجربه تروماتیک مرتبط است و می‌تواند منجر به اضطراب، علائم خلقی، جدا شدن از جمع و گوشه نشینی شود. طبق گزارش انجمن روانپزشکی آمریکا، حدود 13 تا 21 درصد از افرادی که تجربه تصادف رانندگی را داشته‌اند، به اختلال استرس حاد مبتلا می‌شوند و همچنین 20 تا 50 درصد از کسانی که مورد اهانت جنسی، تجاوز جنسی و تیراندازی دسته جمعی قرار گرفته‌اند نیز به آن مبتلا شده‌اند. همچنین، افرادی که مشاغل خاصی دارند، با احتمال بیشتری نسبت به سایرین در معرض ابتلا به اختلال استرس حاد قرار دارند. این مشاغل عبارتند از:
- افسران پلیس؛
- پرسنل نظامی؛
- نیروهای امدادی و حوادث غیرطبیعی؛
- کارمندان خدمات درمانی.
برخی از علائم اختلال استرس حاد با سایر اختلالات سلامت روان تداخل دارند، برای مثال تشخیص اختلال استرس حاد از PTSD دشوار است.
امروز در دکتر چک به اینکه اختلال استرس حاد چیست و چه علائم و علت‌هایی دارد می‌پردازیم. همچنین درباره تشخیص، درمان و پیشگیری آن صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید…
علائم اختلال استرس حاد چیست؟
افرادی که ASD دارند علائمی مشابه علائم PTSD و سایر اختلالات استرس‌زا را تجربه می‌کنند. علائم ASD در پنج دسته کلی قرار می‌گیرند:
- علائم مزاحم: این علائم زمانی اتفاق می‌افتند که فرد دائما از طریق فلش‌بک‌ها، خاطرات یا رویاهای مربوط به یک حادثه تروماتیک را به یاد می‌آورد و از فکر آن رها نمی‌شود.
- خلق و خوی منفی: بیمار دائما افکار منفی، غمگین و نا امیدی را تجربه کند.
- علائم گسستگی: این علائم می‌توانند شامل تغییر حس واقعیت، عدم آگاهی از محیط اطراف و ناتوانی در به خاطر سپردن‌بخش هایی از رویداد تروماتیک باشند.
- علائم اجتنابی: افرادی که این علائم را دارند به طور هدفمند از افکار، احساسات و سایر افراد یا مکان‌هایی که با رویداد تروماتیک مرتبط هستند اجتناب می‌کنند.
- علائم برانگیختگی: این علائم شامل بی‌خوابی و سایر اختلالات خواب، عدم تمرکز و کج خلقی یا پرخاشگری که می‌تواند کلامی یا فیزیکی باشد، هستند. همچنین ممکن است فرد احساس تنش یا احتیاط داشته باشد و به راحتی وحشت زده شود.
افراد مبتلا به ASD ممکن است به اختلالات سلامت روان دیگری مانند اضطراب و افسردگی مبتلا شوند.
علائم اضطراب عبارتند از:
- احساس عذاب وجدان ناگهانی؛
- نگرانی بیش از حد؛
- عدم تمرکز؛
- خستگی؛
- بی قراری؛
- افکار رقابتی و آزاردهنده.
علائم افسردگی عبارتند از:
- احساس مداوم ناامیدی، غمگینی یا بی‌حسی؛
- خستگی؛
- گریه ناگهانی و بی‌دلیل؛
- از دست دادن علاقه و اشتیاق به فعالیت‌هایی که زمانی لذت‌بخش بودند؛
- از دست دادن اشتها یا کاهش وزن شدید؛
- داشتن افکار خودکشی یا آسیب رساندن به خود.
دلایل اختلال استرس حاد چیست؟
این احتمال وجود دارد که افراد پس از تجربه یک یا چند رویداد تروماتیک دچار ASD شوند. یک رویداد تروماتیک می‌تواند باعث آسیب جسمی، عاطفی یا روانی قابل توجهی شود. رویدادهای تروماتیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مرگ یکی از دوستان یا اعضای خانواده؛
- تهدید به مرگ یا آسیب جدی از سوی دیگران؛
- بلایای طبیعی؛
- تصادفات وسایل نقلیه موتوری؛
- توهین جنسی، تجاوز جنسی، یا آزار و اذیت خانگی.
تفاوت بین PTSD و ASD در چیست؟
قبلا اشاره کردیم که ASD و PTSD معمولا پس از قرار گرفتن فرد در معرض یک حادثه تروماتیک یا عامل استرس‌زا رخ می‌دهند. بسیاری از علائم این دو اختلال مشابه هم هستند؛ از جمله فراموشی گسستگی، علائم اجتنابی و علائم مزاحم. با این حال، ASD و PTSD از چندین جهت متفاوت هستند:
- تشخیص PTSD مستلزم داشتن تعداد مشخصی از علائم در دسته‌های خاص است. تشخیص ASD حداقل به 9 علامت در هر یک از پنج دسته نیاز دارد.
- ASD شامل علائم مبتنی بر ترس و استرس است ولی PTSD اینگونه نیست.
- فراموشی گسستگی زیرشاخه‌ای از PTSD است؛ در حالی که ASD یک مجموعه کامل برای گسستگی دارد.
به ندرت اتفاق می‌افتد که افراد مبتلا به ASD، به PTSD نیز مبتلا شوند. آمار‌ها نشان می‌دهد که 20 تا 90 درصد از جمعیت عمومی در طول زندگی خود در معرض یک یا چند رویداد استرس‌زا شدید قرار دارند، اما تنها 1.3% تا 11.2%درصد از افراد مبتلا به ASD به PTSD نیز مبتلا می‌شوند.
اختلال استرس حاد چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک یا متخصص سلامت روان (مانند روانشناس یا روانپزشک) با پرسیدن سوالاتی در مورد حادثه تروماتیک و علائم شما، ASD را تشخیص می‌دهد. یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی معمولا ASD را در صورتی تشخیص می‌دهد که فرد در عرض یک ماه پس از حادثه تروماتیک، حداقل 9 مورد از علامت‌های ASD را داشته باشد. علائمی که پس از این بازه زمانی ظاهر می‌شوند یا بیش از 1 ماه باقی می‌مانند، به احتمال زیاد نشان دهنده PTSD هستند. برای تشخیص ASD، متخصص بهداشت و درمان سایر علل احتمالی را نیز رد می‌کند. برخی از این علت‌ها عبارتند از:
- سوء مصرف مواد مخدر؛
- عوارض جانبی برخی داروها؛
- شرایط پزشکی و داشتن بیماری زمینه‌ای؛
- سایر اختلالات روانپزشکی.
عوامل خطر اختلال استرس حاد چیست؟
یک فرد می‌تواند در هر مرحله از زندگی خود به ASD مبتلا شود. با این حال، برخی از افراد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند. عواملی که می‌توانند خطر ابتلای فرد به ASD را افزایش دهند عبارتند از:
- تجربه، مشاهده یا آگاهی از یک رویداد تروماتیک؛
- سابقه دچار شدن به سایر اختلالات سلامت روان؛
- تاریخچه واکنش‌های گسستگی به رویدادهای تروماتیک گذشته؛
- سن کمتر از 40 سال؛
- زنان بیشتر از مردان در خطر ابتلا قرار دارند.
اختلال استرس حاد چگونه درمان می‌شود؟
پزشک یا متخصص سلامت روان شما ممکن است از یک یا چند روش زیر برای درمان ASD استفاده کند. برخی از این رویکرد‌ها عبارتند از:
- ارزیابی روانپزشکی برای مشخص کردن نیازهای خاص شما.
- در صورتی که در معرض خطر خودکشی یا آسیب رساندن به دیگران هستید، ممکن است توصیه کند که برای مدتی بستری شوید.
- کمک در به دست آوردن سرپناه، غذا، پوشاک و تعیین محل خانواده در صورت لزوم.
- آموزش روانپزشکی برای آموزش در مورد اختلال شما.
- تجویز دارو برای تسکین علائم ASD؛ مانند داروهای ضد اضطراب، مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و داروهای ضد افسردگی.
- درمان شناختی رفتاری (CBT)، که می‌تواند سرعت بهبودی را افزایش دهد و از تبدیل ASD به PTSD جلوگیری کند.
- درمان‌های مبتنی بر قرار گرفتن در شرایط.
- هیپنوتیزم درمانی.
این درمان‌های می‌توانند شانس ابتلا به PTSD را کاهش دهند. تقریباً 50 درصد علائم PTSD در عرض شش ماه برطرف می‌شوند، در حالی که سایر بیماران، این علائم ممکن است سال‌ها ادامه داشته باشند.
چگونه می‌توان از ابتلا به اختلال ASD جلوگیری کرد؟
از آنجایی که راهی وجود ندارد تا شما حادثه تروماتیک را تجربه نکنید، هیچ راهی برای جلوگیری از ASD وجود ندارد. با این حال، کارهایی وجود دارد که می‌توان برای کاهش احتمال ابتلا به ASD انجام داد. این کارها شامل موارد زیر هستند:
- مشورت با پزشک یا متخصص سلامت روان پس از یک حادثه تروماتیک؛
- به دنبال حمایت از طرف خانواده و دوستان بودن؛
- دریافت درمان برای سایر اختلالات سلامت روان؛
- کار با یک مربی رفتاری برای ایجاد مکانیسم‌های مقابله‌ای موثر؛
- در صورتی که شغل فرد مستلزم در قرار گرفتن در معرض حادثه تروماتیک باشد، دریافت آموزش‌های آمادگی می‌تواند به او کمک کند.
سخن پایانی
اختلال استرس حاد یا ASD یک بیماری غیر معمول نیست و می‌تواند پس از تجربه یک حادثه تروماتیک رخ دهد. این اختلال می‌تواند باعث ایجاد احساس ترس، ناامیدی و اضطراب شود و بر زندگی روزمره و توانایی عملکرد شما تاثیر منفی بگذارد. اگر علائم ASD را تجربه می‌کنید، دیدار با یک متخصص سلامت می‌تواند به شما کمک کند.
افرادی که شغل آنها به گونه‌ای است که فرد را در معرض حوادث تروماتیک قرار می‌دهد، با احتمال بیشتری نسبت به سایرین به ASD دچار می‌شوند.
ASD رابطه نزدیکی با PTSD دارد و بسیاری از علائم این دو اختلال مشابه هم هستند. با این حال، ASD یک بیماری کوتاه مدت است که معمولا در عرض یک ماه برطرف می‌شود، در حالی که PTSD یک بیماری مزمن است. اگر فردی بیش از یک ماه علائم ASD را داشته باشد، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که فرد را از نظر PTSD ارزیابی کند. هدف درمان ASD کاهش علائم و کمک به فرد در ایجاد راهبردهای مقابله‌ای موثر است. درمان‌های موثر ازجمله درمان شناختی رفتاری، تکنیک‌های تمرکز حواس، و داروها به از بین بردن علائم این اختلال کمک می‌کنند. همچنین، تماس با دوستان، خانواده و شرکت در گروه‌های حمایتی نیز می‌تواند به فرد کمک کند تا احساسات خود را بررسی کند و پس از یک حادثه تروماتیک به زندگی عادی خود ادامه دهد.
منابع:
