اگر به حساسیت زیاد نسبت به محرک‌هایی مانند نور روشن یا صداهای بلند دچار باشید، مانند افراد عادی نمی‌توانید این محرک را تحمل کرده و نسبت به آن‌ها بی‌اعتنایی کنید. حساسیت به نور و صدا، می‌تواند مستقل از یکدیگر باشند؛ به عبارتی دیگر، ممکن است یک فرد، فقط به صدای زیاد حساس باشد و فرد دیگری فقط به نور روشن و حتی افرادی وجود داشته باشند که هم به نور و هم به صدای زیاد حساس باشند.
دلایل زیادی برای حساسیت به نور و صدا وجود دارد. امروز در سایت دکتر چک، می‌خواهیم به بررسی علت‌ها و راه‌های درمان این مشکلات بپردازیم. با ما همراه باشید…
حساسیت به نور (فتوفوبیا-photophobia) چیست؟
فتوفوبیا که با نام حساسیت به نور نیز شناخته می‌شود، اختلالی است که در طول آن، تحمل نور بیش از حد، برای فرد تقریبا غیر ممکن و آزار دهنده است. شدت حساسیت به نور از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است. برخی از افراد نسبت به تابش خیره‌کننده نور خورشید حساسیت دارند و برخی دیگر حتی به نورهای مصنوعی مانند چراغ‌های فلورسنت و نور صفحه گوشی و موبایل نیز حساس هستند.
بزرگسالان برای مشخص کردن محدوده حساسیت به نور معمولا مشکلی ندارند اما تخمین این محدوده در کودکان می‌تواند کمی مشکل باشد. همچنین، به دلیل عدم شناخت و آگاهی کامل، احتمال اینکه کودکان در زمان مواجهه با نور زیاد دچار سردرگمی و انجام رفتار‌های نامناسب شوند وجود دارد.
حساسیت به نور چه علائمی دارد؟
ممکن است با قرارگیری در یک مکان، بیش از سایرین نسبت به نور محیط واکنش نشان دهید. اگر در زمان حضور در مکان‌های عمومی یا نگاه کردن به منبع نور خاصی، به طور مکرر مجبور به چشمک زدن هستید و یا از سوسوی نور‌ها احساس ناراحتی و بدحالی می‌کنید، به احتمال زیاد به حساسیت نور دچارید. همچنین، افرادی که به نور زیاد حساسیت دارند، در زمان انتقال از محیط تاریک به محیط روشن، بیش از سایرین اذیت می‌شوند.
حساسیت به صدا (فونوفوبیا -phonophobia) چیست؟
زمانی که فرد نتواند محدوده صدای خاصی یا صداهای تکرار شونده را تحمل کند (در حالی که افراد عادی واکنشی نسبت به آن نشان نمی‌دهند) این احتمال وجود دارد که دچار حساسیت به صدا شده باشد. اگر احساس می‌کنید که صدای اطرافتان بیش از حد بلند است و مانند دیگران نمی‌توانید با این سر و صدا کنار بیایید، احتمالا نسبت به محرک صدا بیش از حد حساس هستید.
همانند حساسیت به نور، بزرگسالان بهتر از کودکان می‌توانند تشخیص دهند که مشکلی در تحمل صدا وجود دارد و رفتار بهتری در زمان ناراحتی نشان می‌دهد. اینگونه افراد، معمولا در زمان ماندن در ترافیک یا فروشگاه‌های شلوغ، به فکر راه فراری برای خود هستند.
حساسیت به صدا چه علائمی دارد؟
علائم رایج و شایع حساسیت به صدا عبارتند از:
- گوش دادن به موسیقی با صدای بسیار کم و اجتناب از صدای بلند؛
- افراد درگیر نسبت به سایر افراد، به صداهای ناگهانی اطراف، واکنش بیشتری نشان می‌دهند؛
- اجتناب از محیط‌های شلوغ مانند کافه یا رستوران‌ها؛
- عدم تحمل صداهای تکرار شونده‌ای مانند جویدن آدامس توسط شخصی دیگر؛
- خواهش مکرر از دوستان و اطرافیان برای کم کردن صدای حرف زدن یا موسیقی.
حساسیت به نور و صدا چه علتی دارد؟
حساسیت به نور و صدا، می‌تواند نشان دهنده طیف گسترده‌ای از مشکلات و اختلالات جسمی و روانی باشد. برخی از شرایط ایجاد‌کننده این حساسیت موقتی هستند و برخی دیگر، به دلیل ابتلا به یک اختلال مزمن رخ می‌دهند.
رایج‌ترین دلایل ایجاد حساسیت به نور و صدا عبارتند از:
- ابتلا به اختلال اوتیسم (ASD)؛
- اختلال بیش فعالی و کمبود توجه (ADHD)؛
- سردرد‌های مزمن (سردرد خوشه‌ای، سردرد تنشی و…)؛
- میگرن؛
- ضربه به سر – ضربه مغزی؛
- اختلال فیبرومیالژیا؛
- دچار شدن به اختلال پردازش حسی؛
- درگیر شدن با اضطراب شدید؛
- اختلالات خلقی.
حساسیت به نور و صدا، می‌تواند یکی از علائم اختلالات بالا باشد. برای تشخیص قطعی علت اصلی، به معاینه و آزمایش‌های تخصصی نیاز است. به عنوان مثال، علائم دیگری که فرد مبتلا به اختلال اوتیسم تجربه می‌کند با فردی که به میگرن دچار است، کاملا متفاوت هستند.
چنانچه به تازگی احساس می‌کنید نسبت به تحمل نور یا صدای زیاد کم طاقت شده‌اید، بهتر است هر چه سریع‌تر، برای تشخیص قطعی، به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
مدیریت و درمان حساسیت به نور و صدا
اینکه چه درمان یا رویکری برای کنترل و درمان این مشکل نیاز است، به علت و همچنین نظر پزشک متخصص بستگی دارد. راهکارهای زیادی برای کنترل و کاهش چنین علائمی وجود دارند. حتی در صورتی که حساسیت به نور و صدا به دلیل اختلال مزمن و مادام العمر باشد، با انتخاب رویکرد مناسب، می‌توان مانند یک فرد عادی، بدون حساسیت زیاد نسبت به محرک‌ها، به زندگی ادامه داد.
افرادی که به نور حساس هستند، می‌توانند به کمک یک عینک آفتابی خوب و استاندارد، شدت نور محیط را کمتر کنند. در صورتی که نسبت به صفحه نمایش گوشی یا موبایل و یا لامپ‌های فلورسنت حساس هستید، با استفاده از عینک‌های مسدود‌کننده نور آبی، می‌توانید نورهای آزاردهنده را فیلتر کنید.
افرادی که به صدای زیاد حساسیت دارند، با حذف نویز‌های اضافی، تا حد زیادی مشکلشان رفع می‌شود. برخی از گوشبند‌های حسی که برای کاهش نویز طراحی شده‌اند، می‌توانند تا 26 دسی بل نویز را کاهش دهند. این گوشبند‌ها از 6 ماهگی تا اواسط نوجوانی استفاده می‌شوند. همچنین، برخی از بلند‌گوهای جدید به صورتی طراحی و ساخته شده‌اند که می‌توانند صداها را به صورت ملایم‌تر پخش کرده و از ایجاد ناراحتی جلوگیری نمایند.
سخن پایانی
حساسیت به نور، صدا و یا هر دو، اختلالی است که می‌تواند باعث ایجاد ناراحتی و فاصله گرفتن از اجتماع شود. این عارضه، می‌تواند به دلیل ابتلا به یک اختلال موقتی یا دائمی بوجود آید. پیدا کردن علت حساسیت به نور و صدا، به شما کمک می‌کند تا با کمک پزشک متخصص خود، بهترین راهکارهای درمان و کنترل را انتخاب کنید.
پزشک با توجه به شرایط و علت، ممکن است دارو یا تکنیک خاصی را برای کاهش این عارضه و مدیریت آن پیشنهاد کند.
