پر اشتهایی عصبی که با نام پرخوری عصبی نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال مربوط به غذا خوردن است که باعث می‌شود در یک وعده، غذای زیادی را خورده و سپس معده خود را پاکسازی کنید. علائم فیزیکی، عاطفی و رفتاری این اختلال در هر بیمار با بیمار دیگر متفاوت است.
تاکنون علت دقیق ابتلا به پراشتهایی عصبی پیدا نشده، اما تحقیقات نشان می‌دهند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و رفتاری آموخته شده می‌توانند در ابتلا به آن موثر باشند. با آگاهی از علائم این اختلال و آموزش مناسب، می‌توان از پراشتهایی عصبی جلوگیری نمود.
در این مقاله، قصد داریم درباره پراشتهایی عصبی و تمامی موارد مربوط به آن صحبت کنیم. با دکتر چک همراه باشید…
پر اشتهایی عصبی چیست؟
پر اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی یکی از انواع اختلال غذا خوردن است که در صورت درمان نشدن، می‌تواند کیفیت زندگی و حتی جان بیماران را به خطر بیاندازد. اغلب افرادی که به این اختلال دچار هستند، درباره غذایی که می‌خورند و وزن بدنشان، وسواس شدید دارند. این وسواس می‌تواند به سلامت جسمی و روحی آن‌ها آسیب بزند.
پراشتهایی عصبی دارای یک الگوی غذا خوردن است که می‌توانید آن را با موارد زیر مشخص کنید:
- مصرف مقدار زیادی غذا در مدت زمان بسیار کم (به عنوان مثال در یک وعده، 2 یا 3 برابر بیشتر از حد معمول خورده می‌شود).
- پاکسازی دستگاه گوارش. اغلب بیماران پس از مصرف زیاد غذا، با استفراغ عمدی یا مصرف ملین‌ها، سعی می‌کنند غذای اضافی خورده شده را دفع کنند.
پر اشتهایی عصبی می‌تواند منجر به بروز برخی از رفتارهای زیر شود:
- استفاده نادرست از قرص‌های لاغری یا ادرار آور برای کاهش وزن؛
- روزه گرفتن نادرست یا نخوردن غذا؛
- ورزش کردن غیر اصولی و بیش از حد؛
- مخفی کردن غذا از دیگران.
اغلب افرادی که به بیماری پراشتهایی عصبی مبتلا هستند، وزن طبیعی و سالمی دارند. با این حال، همیشه در حال قضاوت و سرزنش خودشان هستند و عزت نفس پایینی دارند.
چه افرادی به پراشتهایی عصبی دچار می‌شوند؟
آمار ابتلا به پراشتهایی عصبی در زنان بیشتر از مردان است. این اختلال معمولا در دوران نوجوانی یا اوایل دوران بزرگسالی ظاهر می‌شود. هر ساله حدود 1 الی 2 درصد مردم جهان فارق از جنسیت، سن، نژاد، قومیت یا نوع بدن به پراشتهایی عصبی دچار می‌شوند.
پراشتهایی عصبی چه تفاوتی با بی‌اشتهایی عصبی دارد؟
این دو اختلال با غذا خوردن و دفع عمدی غذا همراه هستند؛ پس چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟! افرادی که به پراشتهایی عصبی دچار می‌شوند، برخلاف اغلب افرادی که بی اشتهایی عصبی دچارند، وزن طبیعی تری دارند. این افراد پس از پرخوری، خود را ملزم به گرسنگی شدید، رژیم غذایی سخت و ورزش‌های سنگین می‌کنند.
در عوض، افرادی که به بی‌اشتهایی عصبی دچارند، با اینکه بسیار لاغر هستند، خودشان را فرد چاقی می‌دانند و ممکن است آنقدر به خودشان سخت بگیرند که شبیه به افراد بیمار به نظر برسند.
علائم
مهم‌ترین علائم این اختلال عبارتند از:
- درگیری ذهنی همیشگی با شکل و وزن بدن؛
- ترس از افزایش وزن؛
- خوردن مقدار بسیار زیادی غذا در هر وعده؛
- ناتوانی در کنترل غذا خوردن در طول پرخوری؛
- استفراغ عمدی؛
- انجام ورزش‌های سنگین؛
- مصرف ملین‌ها؛
- روزه گرفتن؛
- مصرف بیش از حد مکمل‌های غذایی یا گیاهی.
افرادی که به پراشتهایی عصبی دچارند، معمولا برای حداقل یکبار در هفته، پرخوری و پاکسازی دستگاه گوارش را انجام می‌دهند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
درصورتی که علائم پراشتهایی را تجربه می‌کنید، حتی اگر تمایلی به انجام درمان ندارید، بهتر است برای بررسی وضعیتتان به یک پزشک یا متخصص سلامت روان (مانند روانشناس یا روانپزشک) مراجعه کنید.
علت ابتلا به پراشتهایی عصبی
علت دقیق ابتلا به پراشتهایی عصبی تاکنون ناشناخته باقی مانده است. با این حال، عواملی نظیر ژنتیک، سلامت عاطفی، سابقه خانوادگی، انتظارات اجتماعی و برخی مسائل دیگر می‌توانند در ابتلا به آن موثر باشند.
عوامل خطر
همانطور که قبلا اشاره کردیم، زنان بیشتر از مردان به این اختلال دچار می‌شوند. همچنین نوجوانان و افرادی که در اوایل دوران بزرگسالی قرار دارند، با احتمال بیشتری به این اختلال دچار می‌شوند. برخی از عوامل دیگری که می‌توانند ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش دهند عبارتند از:
- سابقه خانوادگی: در صورتی که بستگان درجه 1 (مانند پدر، مادر، خواهر یا برادر) به اختلال پراشتهایی عصبی دچار باشند، سایر افراد خانواده در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند.
- مشکلات عاطفی و روانی: مشکلاتی مانند افسردگی، تجربه رویداد آسیب‌زا، استرس محیطی، اختلالات اضطرابی یا اختلالات مربوط به مصرف مواد، شانس ابتلا به پراشتهایی عصبی را افزایش می‌دهند.
- رژیم گرفتن: افرادی که دائما در حال رژیم گرفتن هستند، به شدت نسبت به کالری مصرفی‌شان حساس‌اند و نسبت به دیگران، تمایل بیشتری دارند که پس از پرخوری، دستگاه گوارش خود را پاکسازی کنند.
عوارض
یکی از دلایلی که باید پس از مشاهده علائم پراشتهایی عصبی به دنبال درمان آن باشید، این است که عوارض این اختلال می‌توانند سلامتی شما را به خطر بیاندازند. برخی از رایج‌ترین عوارض پراشتهایی عصبی عبارتند از:
- حساسیت، خرابی و تغییر رنگ دندان‌ها به دلیل ورود مکرر اسید معده به دهان (استفراغ عمدی)؛
- عفونت لثه؛
- درد و تورم غدد بزاقی؛
- درد و تورم گلو؛
- زخم یا پارگی معده یا مری؛
- سایر مشکلات گوارشی نظیر گاستروپارزی؛
- کم آبی بدن؛
- مشکلات قلبی؛
- اختلال در دفع مدفوع؛
- مشکلات کلیوی؛
- کاهش میل جنسی؛
- افزایش خطر خودآزاری و خودکشی،
- روی آوردن به مصرف الکل یا مواد مخدر.
تشخیص
در مراجعه اول، پزشک درباره عادات غذایی، کاهش یا افزایش وزن، سابقه خانوادگی پراشتهایی یا سایر اختلالات روانی و علائم فیزیکی‌تان سوالاتی می‌پرسد. در ادامه، ممکن است برای رد بیماری‌های احتمالی و یا بررسی ابتلا به عوارض پراشتهایی عصبی، از شما بخواهد آزمایش‌های زیر را انجام دهید:
- معاینه فیزیکی کامل؛
- آزمایش خون؛
- آزمایش ادرار؛
- تست EKG.
درمان پر اشتهایی عصبی
پزشک یا متخصص سلامت روان، پس از معاینه و تشخیص پر اشتهایی عصبی، مناسب‌ترین درمان را با توجه به نیاز‌های جسمی و روانی بیمار تجویز می‌کند. درمان اختلال پراشتهایی عصبی معمولا شامل شرکت در جلسات مشاوره و دارو درمانی است. در اغلب موارد، تیمی متکشل از متخصصین پزشکی، تغذیه و سلامت روان برای درمان این اختلال با یکدیگر همکاری می‌کنند.
این تیم سعی می‌کند به بیمار کمک کند تا سلامت روانی و جسمی خود را بهبود بخشد و الگوهای تغذیه سالم را پیدا کند.
درمان پزشکی
- دارو درمانی: در صورتی که بیمار دارای علائم اضطراب یا افسردگی باشد، روانپزشک داروهای ضداضطراب یا ضدافسردگی را تجویز می‌کند.
- بستری شدن: در اکثر مواقع، نیازی به بستری شدن در بیمارستان وجود ندارد؛ مگر اینکه سلامت جسمی بیمار به خطر افتاده باشد.
روان درمانی
- درمان شناختی رفتاری (CBT): بیمار عادات غذایی سالم را یاد می‌گیرد و به مرور زمان، پاکسازی دستگاه گوارش را کنار می‌گذارد. درمان شناختی رفتاری به بیماران کمک می‌کند افکار غیرمنطقی و رفتارهای ناسالم خود را از بین ببرند.
- درمان خانواده محور (FBT): در این شیوه درمانی، به تمامی اعضای خانواده کودکان و نوجوانان درگیر با پراشتهایی عصبی کمک می‌شود تا درباره این اختلال شناخت بهتری داشته باشند و با یکدیگر برای از بین بردن آن تلاش کنند.
- روان درمانی بین فردی (IPT): در این درمان، به بیمار کمک می‌شود تا روابط با افراد دیگر را بهبود بخشد. هرچه نحوه تعامل بیمار با دیگران بهتر شود، زودتر می‌تواند وضعیت عاطفی و سلامت روان خود را به مرحله بهتری برساند.
تغذیه درمانی
هدف از تغذیه درمانی این است که بیماران یاد بگیرند سیگنال‌های بدنشان در برابر گرسنگی و سیری را به درستی تشخیص دهند. بدین صورت، هر زمان که گرسنه شدند به سراغ غذا می‌روند و هر زمانی که احساس سیری کردند، بلافاصله از غذا خوردن دست می‌کشند.
تغذیه درمانی می‌تواند به تثبیت وزن و داشتن افکار مثبت نسبت به غذا خوردن کمک کند.
خود مراقبتی
اگر به اختلال پراشتهایی عصبی دچار هستند، باید در کنار درمان، یک برنامه برای مراقبت از خود داشته باشید. برای شروع، این برنامه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- از بدن خود مراقبت کنید: از متخصص تغذیه خود بخواهید یک رژیم غذایی متناسب با شرایط شما پیشنهاد دهد. همچنین، می‌توانید از او بخواهید که در صورت نیاز، مکمل‌های خوراکی و میزان ورزش مورد نیاز بدنتان را مشخص کند.
- با افراد دیگر ارتباط برقرار کنید: داشتن رابطه سالم با اعضای خانواده و دوستانی که نگرش مثبتی نسبت به زندگی و بدن خودشان دارند، به شما کمک می‌کند که باور‌های اشتباهتان را به مرور تصحیح کنید. برای اینکار، می‌توانید از روانشناس خود بخواهید شما را به گروه‌های پشتیبانی معرفی کند.
- از محرک‌های عصبی دوری کنید: اگر تصور جامعه، خانواده و یا دوستان شما این است که بدن سالم بدنی است که شبیه به مدل‌ها و هنرپیشه‌های سینماست، بهتر است کمی از آن‌ها فاصله بگیرید و فکر و ذهنتان را با افکار مثبت پر کنید. همچنین، اگر استرس و اضطراب باعث پرخوری شما می‌شود، باید راه‌های مقابله با آن را تمرین کنید.
سخن پایانی
پراشتهایی عصبی یک اختلال مربوط به غذا خوردن است که با پرخوری شدید در وعده‌های غذایی و پاکسازی دستگاه گوارش همراه است. هنوز علت دقیق ابتلا به این اختلال مشخص نشده؛ اما تحقیقات نشان می‌دهند برخی از عوامل مانند ژنتیک، باور‌های اجتماعی، سابقه خانوادگی، اضطراب و استرس می‌توانند در ابتلا به آن دخیل باشند.
خبر خوب درباره این اختلال این است که با دنبال کردن و متعهد بودن به درمان مناسب، می‌توانید آن را به طور کامل درمان کنید. البته، در مواردی دیده شده که پس از درمان، بیماران هرازگاهی دچار پرخوری شده‌اند.
اگر علائم اختلال پراشتهایی عصبی را تجربه می‌کنید، بهتر است قبل از اینکه به عوارض آن دچار شوید، به دنبال کمک گرفتن از متخصصین باشید.
منابع
