بی اشتهایی یا از دست دادن اشتها نشانه ای است که می تواند دلایل بسیاری داشته باشد. زمانی به این حالت دچار می شوید که احساس گرسنگی نکنید. تشخیص و درمان عامل اصلی از دست دادن اشتها کمک می کند تا این وضعیت برطرف شود.

هر فردی دچار این حالت می شود. علاوه بر از دست دادن اشتها، اگر فرد به اندازه کافی غذا نخورد و وضعیت ایده آل بدن بر هم بخورد، ممکن است فرد حسابی احساس خستگی کند و وزنش کم شود.

در این مقاله از سایت دکتر چک به بررسی علت های بی اشتهایی، علایم و روش های درمان می پردازیم.

علایم بی اشتهایی

علائمی که نشان می دهند اشتهای خود را از دست داده اید عبارت اند از:

  • علاقه ای به خوردن غذا ندارید؛
  • غذاهای مورد علاقه تان را نمی خورید؛
  • وعده های اصلی غذایی را پشت گوش می اندازید؛
  • وزن تان تغییر می کند.

علت های بی اشتهایی

بی اشتهایی ممکن است به دلایل فیزیکی یا روانی مربوط باشد. در صورتی که علت به فاکتورهایی مثل ابتلا به عفونت یا مشکلات گوارشی مربوط شود، این وضعیت موقت است و بعد از درمان وضع فرد به حالت نرمال بازمی گردد.

بعضی از مردم برای مدت طولانی اشتهای خود را از دست می دهند؛ مثلا وقتی بیماری های جدی مثل سرطان به آخرین مرحله خود می رسند، فرد بی اشتها می شود.

وقتی که فرد برای یک مدت طولانی اشتهای خودش را از دست می دهد، در پزشکی به آن بی اشتهایی عصبی می گویند.

در ادامه به بررسی شایع ترین دلایل بی اشتهایی می پردازیم.

دلیل های رایج

عفونت های ویروسی یا باکتریایی مثل آنفولانزا یا گاستروانتریت معمولا رایج ترین دلیل بی اشتهایی هستند. وقتی فرد تحت درمان قرار بگیرد، بی اشتهایی اش برطرف می شود.

دلایل شایع و کوتاه مدت از دست دادن اشتها عبارت اند از:

  • سرماخوردگی؛
  • آنفولانزا؛
  • عفونت های مجرای ادراری؛
  • یبوست؛
  • ناراحتی معده؛
  • مشکلات گوارشی؛
  • رفلاکس اسید معده؛
  • مسمومیت غذایی؛
  • آلرژی ها؛
  • حساسیت به غذا؛
  • ناراحتی معده؛
  • بارداری؛
  • به هم خوردن تعادل میان هورمون ها؛
  • استرس؛
  • عوارض جانبی داروها؛
  • مصرف مشروبات الکلی یا مواد مخدر.

دلایل پزشکی

بیماری های بلند مدت با توجه به دلایل ابتلا به آن ها باعث می شوند تا فرد اشتهایش را از دست بدهد.  از دست دادن اشتها به کم شدن فعالیت سیستم ایمنی بدن، احساس ناخوشایند داشتن و ناراحتی معده مربوط می شود.

بیماری هایی که باعث می شوند فرد اشتهایش را از دست دهد عبارت اند از:

فردی که به بیماری های جدی و مهم مبتلا است باید در صورت مشاهده هر کدام از این موارد برای مدت یک روز یا بیشتر حتما به پزشک مراجعه کند:

  • استفراغ کردن برای یک روز یا بیشتر؛
  • ناتوانی در خوردن مایعات؛
  • احساس درد در هنگام غذا خوردن؛
  • دفع ادرار به طور غیر عادی.

عوارض جانبی ناشی از مصرف دارو

ممکن است در نتیجه مصرف بسیاری از داروها، فرد اشتهایش را از دست دهد که این وضعیت همراه با سایر مشکلات گوارشی مثل یبوست یا اسهال ایجاد می شود.

وقتی دارو از معده یا مجرای گوارشی عبور کند، فرد با این وضعیت مواجه می شود.

این داروها و روش های درمان معمولا باعث بی اشتهایی می شوند:

  • داروهای مسکن؛
  • بعضی از آنتی بیوتیک ها؛
  • افیون ها؛
  • ایمن درمانی؛
  • شیمی درمانی؛
  • پرتو درمانی در قسمت معده.

در صورتی که فرد به تازگی یک عمل جدی و مهم را پشت سر گذاشته باشد، بعد از عمل اشتهایش را از دست می دهد. این وضعیت بیشتر به خاطر تاثیر داروهای بیهوشی است.

مصرف مواد مخدر مثل کوکائین، شاهدانه و آمفتامین هم باعث بی اشتهایی می شود.

دلایل روحی روانی

عوامل و وضعیت های روحی روانی هم تاثیر بسیار زیادی بر اشتها دارند. این عوامل و بیماری ها عبارت اند از:

  • افسردگی؛
  • اضطراب؛
  • حملات عصبی؛
  • استرس؛
  • غم و اندوه؛
  • اختلال های غذایی مثل پرخوری عصبی.

سن

افرادی که سن شان بیشتر است، بیشتر دچار بی اشتهایی می شوند. مصرف دارو و تغییر بدن همزمان با بالا رفتن سن از عوامل بی اشتهایی در این افراد است.

تغییراتی که در بدن ایجاد می شوند بر این قسمت ها اثر می کنند:

  • سیستم گوارشی؛
  • هورمون ها؛
  • حس بویایی یا چشایی.

تعدادی از سرطان ها

از دست دادن اشتها یا کاهش غیرمنتظره وزن ممکن است یکی از علایم ابتلا به سرطان های خاص مثل سرطان پانکراس، تخمدان یا معده باشد.

افرادی که به برخی از سرطان ها مبتلا می شوند، علاوه بر از دست دادن اشتها این علایم را هم تجربه می کنند:

  • دردهای شکمی؛
  • سوزش معده؛
  • فورا احساس پر بودن می کنند؛
  • زرد رنگ شدن پوست یا چشم ها؛
  • وجود خون در مدفوع.

در صورتی که هر کدام از این علایم را در خود مشاهده کنید، بهتر است به مراکز درمانی مراجعه کنید تا دلیل اصلی مشخص شود.

درمان بی اشتهایی

درمان بی اشتهایی به عامل به وجود آورده آن بستگی دارد. در صورتی که دلیل به عفونت های باکتریایی یا ویروسی مربوط شود، معمولا برای از بین بردن این نشانه به روش های خاص نیاز نیست زیرا بلافاصله بعد از درمان عفونت فرد اشتهایش را به دست می آورد.

مراقبت در خانه

در صورتی که شرایط پزشکی مثل سرطان یا یک بیماری مزمن باعث بی اشتهایی شوند، تحریک به غذا خوردن کار سختی است. اما با پختن غذاهای مورد علاقه خود یا غذا خوردن در رستوران می توانید تا حدودی بی اشتهایی را برطرف کنید.

شاید برای این که بی اشتهایی خود را برطرف کنید، به این فکر بیفتید که مقدار زیادی غذا در یک وعده غذایی بخورید و میان وعده کمتر بخورید. فکر بدی نیست. می توانید در هر وعده هم مقدار کمی غذا بخورید.

اگر حالتان خوب نیست، می توانید میزان کالری روزانه خود را از طریق غذاهای مایع دریافت کنید. غذاهایی مثل سوپ، آبمیوه یا نوشیدنی های ورزشی حاوی الکترولیت را انتخاب کنید. غذاهایی با میزان پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی بالا را انتخاب کنید تا با مواد مغذی از دست رفته از بدن فورا جایگزین شوند.

انجام حرکات ورزشی سبک هم باعث ایجاد اشتها می شوند. برای این که مطمئن شوید به اندازه کافی مواد مغذی از خوراکی ها دریافت می کنید، بهتر است غذاهایی با میزان کالری و پروتئین بالا انتخاب کنید.

مراقبت های پزشکی

پزشک علایمی که مشاهده می کنید را می پرسد، وزن و قد را اندازه گرفته و این اعداد را با مقدار میانگین در یک فرد سالم مقایسه می کند.

برای تشخیص دلیل بی اشتهایی باید آزمایش دهید. معمولا لازم است این آزمایش ها را انجام دهید:

  • آزمایش سونوگرافی از شکم؛
  • شمارش کامل خون؛
  • آزمایش مخصوص فعالیت کبد، تیروئید و کلیه (معمولا برای بررسی این موارد باید آزمایش خون بدهید)؛
  • آزمایش از قسمت فوقانی دستگاه گوارش که شامل انجام آزمایش اشعه ایکس از مری، معده و روده کوچک می شود؛
  • سی تی اسکن از سر، قفسه سینه، شکم یا لگن.

برای بررسی تاثیر داروها، باید آزمایش ادرار دهید. گاهی اوقات لازم است فرد آزمایش بارداری و HIV هم بدهد.

در صورتی که سوء تغذیه عامل بی اشتهایی باشد، پزشک مواد مغذی را به صورت درون وریدی وارد بدن می کند.

احتمالا برای تحریک اشتها، داروی دهانی هم تجویز می شود.

در صورتی که افسردگی، اختلال غذایی یا مصرف دارویی اشتباه عامل بی اشتهایی باشد، پزشک شما را به روانشناس ارجاع می دهد.

درمواردی که مصرف دارو باعث بی اشتهایی می شود، با تغییر میزان مصرف دارو یا تغییر دارو می توان این وضع را درمان کرد. فراموش نکنید که هرگز نباید بدون مشورت با پزشک دارویی که مصرف می کنید را تغییر دهید.

درمان بی اشتهایی با چند روش ساده طب سنتی

اگر هم اکنون در حال خواندن این مقاله هستید، بی شک میخواهید بدانید که برای بی اشتهایی چی خوبه؟ بسیار خب، در قسمت پایین، 9 روش عالی برای رفع بی اشتهایی ذکر کرده ایم که تاثیر فوق العاده ای دارند. این روش ها کاملا طبیعی و بی ضرر هستند (مگر اینکه به آن ها حساسیت داشته باشید). پس هر موقع کم اشتها شدید، کافیست از این موارد استفاده کنید:

1. شربت خانگی برای افزایش اشتها

شربت خانگی برای افزایش اشتها

آب لیموی طبیعی اشتها را افزایش می‌دهد؛ به همین علت در تهیه این شربت خانگی از آن استفاده می‌شود. هر زمان که احساس کردید میلی به خوردن غذا ندارید، فقط کافی است کمی از این شربت را میل کنید تا اشتهایتان باز شود. برای افزایش اشتهای کودکان هم می توانید از این شربت استفاده کنید.

برای استفاده از این شربت برای درمان بی اشتهایی به مواد زیر نیاز دارید:

  • 2 قاشق غذاخوری شربت افرای خالص؛
  • نیم لیتر آب لیمو؛
  • نیم لیتر آب؛
  • 2 قاشق چای خوری سرکه سفید.

روش مصرف :

1- آب را در یک قابلمه ریخته و شربت افرا را به آن اضافه کنید. سپس قابلمه را روی حرارت ملایم بگذارید تا گرم شود.

2- پس از چند دقیقه، قابلمه را از روی حرارت بردارید تا خنک شود.

3- پس از خنک شدن، آب لیمو تازه و سرکه را به ظرف اضافه کنید.

4- خوب هم بزنید. سپس مخلوط را درون ظرفی در بسته بریزید و در آن را ببندید.

5- هر بار فقط دو قاشق غذاخوری، از این مخلوط را بنوشید.

برای افزایش اشتهایتان می توانید دو بار، در روز این شربت را میل کنید.

2. تمبر هندی برای درمان بی اشتهایی

تمبر هندی

تمبر هندی ملین و طعم دهنده خوبی است که در اکثر غذاهای جنوب هند از آن استفاده می شود. علاوه بر این، در درمان بی اشتهایی و هضم بهتر غذا از آن استفاده می کنند.

برای استفاده از این درمان خانگی به مواد زیر نیاز دارید:

  • 10 گرم تمبر هندی؛
  • یک فنجان آب؛
  • مقداری نمک برای طعم دادن؛
  • مقداری فلفل سیاه برای طعم دادن.

روش مصرف:

1- تمبر هندی را برای چند ساعت درون آب خیس کنید.

2- سپس آب آن را جدا کرده و مقداری نمک و فلفل به آب اضافه کنید تا مزه آن بهتر شود.

3- این نوشیدنی را بنوشید.

برای درمان بی اشتهایی، می توانید برای چند روز، هر زمانی که احساس کردید که اشتهایی به غذا ندارید، از این روش استفاده کنید.

3. گشنیز برای افزایش اشتها

گشنیز

گشنیز برای درمان سوء هاضمه مناسب است و در آزادسازی آنزیم های طبیعی به معده کمک می کند. به همین دلیل یکی از درمان های طبیعی برای کم اشتهایی به شمار می رود.

برای استفاده از این درمان خانگی به مواد زیر نیاز دارید:

  • ½ پیمانه برگ های گشنیز؛
  • آب.

روش مصرف:

1- برگ های گشنیز و مقداری آب را درون مخلوط کن ریخته تا نوشیدنی یکدستی حاصل شود.

2- با معده خالی این نوشیدنی را بنوشید.

می توانید هر روز صبح، این نوشیدنی را میل کنید.

4. چای رازیانه برای درمان کم اشتهایی

درمان بی اشتهایی با چای رازیانه

تخم رازیانه باعث می‌شود که کبد تولید صفرا را افزایش دهد. صفرا هضم غذا را بهتر کرده و در نتیجه اشتها را نیز بیشتر می‌کند.

برای استفاده از این درمان خانگی به مواد زیر نیاز دارید:

  • 1 قاشق چای‌خوری تخم رازیانه؛
  • ½ قاشق چای‌خوری تخم شنبلیله؛
  • 2 الی 3 فنجان آب.

روش مصرف:

1- آب را روی حرارت گذاشته و تخم رازیانه و شنبلیله را به آن اضافه کنید تا دم بکشد.

2- چای را از روی حرارت برداشته و آن را صاف کنید و بنوشید.

3- برای خوشمزه کردن چای، می توانید مقداری عسل یا آب پرتقال به آن اضافه کنید.

برای افزایش اشتها، می توانید هر روز یک یا دو بار، از این چای بنوشید.

احتیاط : لطفاً قبل از اینکه، از این روش درمانی برای افزایش اشتهای کودکان و نوزادان استفاده کنید، حتما با پزشک خود مشورت کنید!

5. زنجبیل و گشنیز

زنجبیل و گشنیز

زنجبیل یکی از گیاهانی است که در درمان بی اشتهایی در بزرگسالان در طب سنتی و تقویت سیستم ایمنی و گوارشی بدن تاثیر زیادی دارد.

تخم گشنیز نیز یکی از موادی است که از گذشته تا کنون در درمان بی اشتهایی استفاده می شود. ترکیب این دو ماده با هم، می تواند به راحتی بی اشتهایی را درمان کند.

برای استفاده از این درمان خانگی به مواد زیر نیاز دارید:

  • پودر تخم گشنیز؛
  • پودر زنجبیل خشک شده؛
  • 100 میلی لیتر آب.

روش مصرف:

1- پودر تخم گشنیز و پودر زنجبیل خشک را با نسبت 5 به 1 مخلوط کنید تا به اندازه یک قاشق غذاخوری شود.

2- این مخلوط را درون آب بریزید. سپس آب را روی حرارت ملایم بگزارید تا حجم آن نصف شود.

3- مخلوط را از روی حرارت بردارید و کنار بگذارید تا خنک شود. سپس در حالی که هنوز گرم است آن را بنوشید.

برای افزایش اشتها می توانید هر روز این معجون گیاهی را بنوشید.

6. دانه کاروم

دانه کاروم

دانه کاروم یکی از موادی است که در پخت غذاهای هندی برای هضم بهتر غذا استفاده می شود. همچنین این دانه خاصیت ضد نفخ و ضد اسیدی دارد و به ترشح آنزیم های گوارشی نیز کمک می کند. در نتیجه یکی از بهترین روش ها برای افزایش اشتها محسوب می شود.

برای استفاده از این درمان خانگی به مواد زیر نیاز دارید:

  • 1 قاشق چای‌خوری دانه کاروم؛
  • یک فنجان آب گرم.

روش مصرف:

دانه های کاروم را در آب گرم ریخته و آن را میل کنید.

برای افزایش اشتهایتان می توانید هر روز صبح، این کار را انجام دهید.

7. مصرف ویتامین ها برای افزایش اشتها

بی اشتهایی و مصرف ویتامین

یک دسته از ویتامین هایی که در افزایش اشتها نقش مهمی دارند، ویتامین های گروه B هستند. این گروه از ویتامین ها، انرژی غذا را در بدن آزاد می کند و باعث افزایش اشتها می شوند. کمبود هر کدام از ویتامین های این گروه، به تنهایی، باعث ایجاد اختلال در اشتها و هضم نادرست غذا می شود.

برای مصرف این ویتامین باید با پزشکتان مشورت کنید تا در صورت کمبود آن در بدنتان، ویتامین مناسب شما را تجویز کند.

احتیاط: هرگز بدون مشورت با پزشک به نوزادان و کودکان نوشیدنی و قرص های مکمل ندهید!

8. آب انار موثر در درمان بی اشتهایی

آب انار

انار سرشار از آنتی اکسیدان ها و ویتامین‌ها ست و یک اشتها آور عالی به شمار می‌رود. مصرف این میوه به خصوص برای کودکان بسیار مفید است.

برای استفاده از این درمان خانگی به مواد زیر نیاز دارید:

  • آب انار طبیعی؛
  • عسل (اختیاری).

روش مصرف:

1- عسل (برای طعم بهتر ) را به آب انار اضافه کرده و خوب هم بزنید.

2- می توانید این آب میوه را در دمای اتاق یا به صورت سرد بنوشید.

3- به جای آب انار صنعتی، بهتر است آب انار تازه تهیه کنید.

برای افزایش اشتها، می توانید هر روز، یک لیوان آب انار بنوشید.

9. یوگا و سایر تمرینات ورزشی برای افزایش اشتها

درمان بی اشتهایی با یوگا

داشتن برنامه ورزشی منظم، در از بین بردن بی اشتهایی موثر است. یکی از ورزش هایی که به درمان این مشکل کمک می کند، یوگا است. برای هضم بهتر غذایتان می توانید 30 الی 45 دقیقه، در روز، یوگا تمرین کنید. چند نمونه از تمرینات یوگا که به افزایش اشتها کمک می کنند، عبارتند از:

سلام بر خورشید: این حرکت 12 مرحله ای است و همه عضلات اصلی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و فرایندهای داخلی بدن را تنظیم می کند.

تنفس جمجه درخشان: این تمرین یوگا با تنفس است و به هضم بهتر غذا و افزایش اشتها کمک می کند.

طرح خم شدن به جلو: این حرکت یوگا، برای رفع مشکلات گوارشی و افزایش اشتها بسیار موثر است.

حرکت چرخش باد: این حرکت به رفع یبوست و سایر مشکلات گوارشی کمک می کند و می تواند اشتهای شما را افزایش دهد.

هر چه بیشتر بر روی فعالیت های روزانه تان کنترل داشته باشید، بهتر می توانید اشتهایتان را افزایش دهید. به عنوان مثال: به موقع خوابیدن و بیدار شدن، انجام ورزش، نوشیدن آب به اندازه کافی، نخوردن میان وعده و هله هوله های ناسالم، به موقع غذا خوردن و غیره می توانند در افزایش اشتهایتان را افزایش دهند.

در صورتی که بی اشتهایی درمان نشود چه عواقبی در پی دارد؟

اگر بی اشتهایی در نتیجه یک وضعیت یا بیماری کوتاه مدت باشد، احتمالا بعد از چند روز حالتان خوب شده و هیچ تاثیر بلند مدتی بر جای نمی ماند.

اما اگر بیماری خطرناکی عامل بی اشتهایی باشد، در صورت عدم درمان وضعیت بدتر می شود.

اگر بی اشتهایی درمان نشود، با علایم خطرناک تر دیگری مثل این موارد همراه می شود:

  • خستگی مفرط؛
  • کم شدن وزن؛
  • بالا رفتن ضربان قلب؛
  • تب؛
  • زود رنجی؛
  • احساس می کنید مریض هستید.

اگر بی اشتهایی ادامه پیدا کرد و در نتیجه آن دچار سوء تغذیه شدید یا میزان پروتئین و الکترولیت ها در بدن کم شد، سلامتی تان به خطر می افتد.

پس اگر بی اشتها هستید و این وضعیت بعد از درمان یک بیماری جدی از بین نرفت یا بیشتر از چند هفته ادامه داشت، باید به مراکز درمانی مراجعه کنید.

پاسخ های کارشناسان برای سوالات خوانندگان

کدام قسمت از مغز مسئول کنترل اشتها است؟

غده هیپوتالاموس اشتها و احساس سیری را کنترل می‌کند. این غده میزان انرژی تولید شده از هضم غذا را اندازه‌گیری می‌کند و میزان مواد غذایی که باید دریافت کنید را تخمین می زند.

نداشتن اشتها به چه معنی است؟

نداشتن اشتها به معنی نداشتن احساس گرسنگی و میل به غذا خوردن است.

آیا از دست دادن اشتها نشانه بی اشتهایی است؟

بله، از دست دادن اشتها، یکی از نشانه های بی اشتهایی است. اما در صورتی که این بی میلی نسبت به غذا، طولانی مدت باشد، باعث لاغری شدید و کاهش ایمنی بدن می‌شود.

آیا بیماری ذات الریه می تواند باعث از بین رفتن اشتها شود؟

بله یکی از علائم بیماری ذات الریه از دست دادن اشتها است.