کبد اندامی است که در قسمت سمت راست و بالای شکم قرار دارد. زمانی که سلول‌های کبدی با رشد غیر طبیعی همراه باشند، فرد دچار سرطان کبد می‌شود. انواع مختلفی از سرطان کبد وجود دارد که شایع‌ترین آن‌ها، کارسینوم سلول‌های کبدی است. سایر انواع سرطان مانند هپاتوبلاستوم، کلانژیوکارسینوم و… آمار ابتلای کمتری دارند.
به طور معمول، آمار ابتلا به سرطانی که از قسمت‌های مختلف بدن (مانند سینه، ریه، روده بزرگ و…) به کبد سرایت می‌کند و با نام سرطان متاستاتیک شناخته می‌شود، بیشتر از ابتلا به کارسینوم است.
امروز در دکتر چک، قصد داریم به بررسی مختصری از سرطان کبد بپردازیم. با ما همراه باشید…
علائم سرطان کبد چیست؟
اکثر افرادی که در مرحله اولیه این سرطان قرار دارند، هیچ علائم و نشانه خاصی مشاهده نمی‌کنند. علائم و نشانه‌هایی که در مراحل بعدی سرطان ظاهر می‌شوند، می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- کاهش وزن شدید و ناگهانی بدن؛
- از بین رفتن اشتها؛
- درد در قسمت بالای شکم؛
- تهوع؛
- استفراغ؛
- ضعف و بیحالی طولانی؛
- یرقان (زرد شدن پوست و سفیدی چشم ها)؛
- ورم کردن شکم؛
- مدفوع سفید رنگ.
در صورت مشاهده هر کدام از موارد بالا، بهتر است برای انجام آزمایش‌ها و معاینه، به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
علت ابتلا به سرطان کبد چیست؟
زمانی که DNA سلول‌های کبد دچار جهش یا تغییرات شوند، سرطان شکل می‌گیرد. جهش در DNA باعث رشد خارج از کنترل سلول‌ها شده و به مرور زمان، توده هایی از سلول‌های سرطانی را تشکیل می‌دهد.
گاهی اوقات، علت ابتلا به این سرطان، عاملی شناخته شده مانند عفونت‌های مزمن هپاتیت است. با این حال، گاهی افرادی که هیچ بیماری زمینه‌ای ندارند نیز به این نوع سرطان مبتلا می‌شوند.
عوامل خطر سرطان کبد چه چیزهایی هستند؟
عواملی وجود دارند که احتمال ابتلا به این نوع سرطان را افزایش می‌دهند. این عوامل عبارتند از:
عفونت مزمن با HCV یا HBV: درگیر شدن بدن با ویروس هپاتیت B (HBV) یا ویروس هپاتیت C (HCV) خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.
سیروز: اسکار در بافت کبد، می‌تواند احتمال ابتلا به این نوع سرطان را افزایش دهد.
بیماری‌های ارثی: برخی از بیماری‌های ارثی مانند ویلسون و هموکروماتوز، خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهند.
دیابت: افرادی که به اختلال قند خون دچارند، بیشتر از افراد سالم به این سرطان مبتلا می‌شوند.
بیماری کبد چرب غیر الکلی: تجمع چربی در کبد، احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهد.
آفلاتوکسین: آفلاتوکسین سم تولید شده از نوع خاصی کپک است که روی محصولات کشاورزی مانند غلات و آجیل رشد می‌کند و می‌تواند مصرف‌کنندگان را بیمار کند.
مصرف الکل: مصرف بیش از حد این نوشیدنی، باعث آسیب‌های جبران‌ناپذیر به کبد شده و خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.
جلوگیری از ابتلا
برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری، می‌بایست موارد زیر را رعایت کنید:
خطر ابتلا به سیروز را کاهش دهید.
با انجام موارد زیر، می‌توانید تا حد زیادی احتمال ابتلا به سیروز کبد را کاهش دهید:
- مصرف الکل را محدود کنید.
- وزن‌تان را در حد نرمال و طبیعی نگه دارید.
- رژیم غذایی سالم و سرشار از سبزیجات و میوه‌های تازه داشته باشید.
واکسن هپاتیت B را تزریق کنید.
با تزریق واکسن هپاتیت B، خطر ابتلا به این بیماری و بیماری‌های دیگر را کمتر خواهید کرد. تقریبا تمامی افراد، مخصوصا نوزادان و سالمندانی که سیستم دفاعی ضعیفی دارند، می‌توانند این واکسن را تزریق کنند.
برای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت C اقدامات لازم را انجام دهید.
برخی از مهم‌ترین اقدامات عبارتند از:
- تا زمانی که از وضعیت جسمانی شریک جنسی خود مطلع نشده‌اید، تماس جنسی محافظت نشده نداشته باشید.
- در صورت نیاز به تزریق داروهای داخل وریدی، از سوزن یکبار مصرف و استریل استفاده کنید.
- در زمان خالکوبی یا سوراخ کردن گوش و بدن، از استریل و یکبار مصرف بودن سوزن‌ها اطمینان حاصل کنید.
در صورت ابتلا به هپاتیت نوع B یا C درمان را جدی بگیرید.
درمان و کنترل این بیماری، با مصرف منظم دارو‌ها امکان‌پذیر است. تحقیقات نشان می‌دهند که درمان هپاتیت، خطر ابتلا به سرطان کبد را کاهش می‌دهد.
از پزشک درباره غربالگری سرطان کبد سوال کنید.
افرادی که شانس بالایی در ابتلا به سرطان کبد دارند (مانند افراد مبتلا به سیروز، هپاتیت، بیماری‌های زمینه‌ای و…) می‌بایست هر 6 ماه یکبار، با انجام آزمایشاتی مانند آزمایش خون و معاینه اولتراسوند شکم، از عدم ابتلا به سرطان مطمئن شوند. از پزشک خود درباره مدت زمان بررسی و مزایا و معایب این آزمایش‌ها سوال کنید.
راه‌های تشخیص سرطان کبد
پزشکان برای تشخیص سرطان کبد، از آزمایش‌های زیر استفاده می‌کنند:
- آزمایش خون؛
- آزمایش‌های تصویربرداری (سونوگرافی، CT و MRI)؛
- بیوپسی (نمونه‌برداری از بافت).
زمانی که پزشک، سرطان را در فرد تشخیص داد، نوبت به تعیین مرحله سرطان می‌رسد. نتایج آزمایش‌ها، به محل سرطان و اندازه و میزان گسترش آن کمک می‌کند. روش‌های مختلفی برای تعیین مرحله سرطان وجود دارد. برخی از پزشکان از اعداد رومی I تا IV و برخی دیگر از حروف A تا D استفاده می‌کنند.
درمان سرطان کبد
درمانی که برای این سرطان در نظر گرفته می‌شود، به مرحله سرطان، سن، سلامت کلی و نظر بیمار بستگی دارد. شناخته شده‌ترین درمان‌هایی که برای سرطان کبد در نظر گرفته می‌شوند، عبارتند از:
- عمل جراحی (شامل عمل جراحی برداشتن تومور و یا عمل جراحی پیوند کبد است)؛
- درمان‌های موضعی (شامل روش‌هایی مانند سوزاندن سلول‌های سرطانی، انجماد سلول‌های سرطانی، تزریق الکل به تومور، تزریق داروهای شیمی درمانی به کبد و قرار دادن کره‌های حاوی تشعشع در داخل کبد است)؛
- پرتودرمانی؛
- ایمونوتراپی؛
- درمان دارویی هدفمند؛
- شیمی درمانی؛
- مراقبت‌های حمایتی (برای تسکین روانی بیمار و تاثیر حداکثری درمان دارویی).
آیا طب جایگزین می‌تواند به درمان سرطان کبد کمک کند؟
طب جایگزین، می‌تواند به کنترل درد و عوارض جانبی درمان‌ها کمک کند. برخی از این درمان‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- طب فشاری،
- طب سوزنی؛
- ماساژ درمانی؛
- هیپنوتیزم؛
- تکنیک‌های آرامبخش (مانند یوگا، مدیتیشن و…)؛
- شرکت در جلسات گروه‌های حمایتی.
آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک
اگر احتمال می‌دهید به سرطان دچار هستید، می‌توانید با مراجعه به پزشک خانواده شروع کرده و پس از انجام آزمایش‌های لازم و توصیه پزشک، به یک پزشک متخصص بیماری‌های کبد و یا به متخصص درمان سرطان (انکولوژیست) مراجعه نمایید.
بهتر است قبل از مراجعات اول، تمام علائم و داروهایی که در حال حاضر مصرف می‌کنید (داروهای درمانی و مکمل ها) را بر روی یک کاغذ بنویسید تا در زمان مراجعه، چیزی را از قلم نیندازید. همچنین، می‌بایست پزشک خود را در جریان موارد زیر قرار دهید:
- شروع علائم از چه زمانی بوده است؟
- آیا علائمی که دارید گاه به گاه است یا مداوم؟
- شدت علائم چقدر است؟
- چه چیزی باعث بهتر شدن علائم می‌شود؟
- چه چیزی باعث بدتر شدن علائم می‌شود؟
پس از تشخیص سرطان کبد، در زمان ملاقات با پزشک چه کنیم؟
ملاقات با پزشک، مخصوصا زمانی که از وجود سرطان در بدن خود آگاه شده‌اید، کاری سخت و دشوار است. قبل از هر چیزی، باید به خودتان یادآوری کنید که سرطان برخلاف اسمی که دارد، مشکل حل نشدنیای نیست و با مصرف منظم دارو، حفظ کردن روحیه و داشتن برنامه زندگی سالم، قابل درمان است.
از آنجایی که اکثر افراد در این برهه زمانی دچار حالتی مه گونه و پریشان هستند، قبل از مراجعه به پزشک متخصص سرطان، بهتر است لیستی از سوالات را آماده کنید. گرفتن پاسخ سوالات و داشتن آگاهی از وضعیت بدنتان، به شما کمک می‌کند تا با موفقیت بیشتری این دوره را طی کنید. برخی از مهم‌ترین سوالات عبارتند از:
- به چه نوع سرطان کبدی دچار هستم؟ آیا این سرطان مربوط به سرایت سلول‌های سرطانی از سایر نقاط بدن است و یا سلول‌های کبدی دچار جهش شده‌اند؟
- سرطان من در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
- آیا می‌توانم یک کپی از گزارش پاتولوژی داشته باشم؟ این گزارش چه چیزی را نشان می‌دهد؟
- آیا لازم است آزمایش‌های بیشتری بدهم؟
- چه درمان‌هایی برای این مرحله از سرطان با توجه به وضعیت جسمی من توصیه می‌کنید؟
- عوارض جانبی این درمان‌ها چیست؟
- آیا از بین گزینه‌های درمانی، گزینه بهتری وجود دارد؟
- تاثیر این درمان‌ها بر روی زندگی روزمره من چیست؟
- چه مقدار وقت برای تصمیم گیری برای انتخاب و شروع درمان دارم؟
- آیا باید به متخصص سرطان کبد مراجعه کنم؟
- هزینه درمان چقدر است و آیا بیمه آن را پوشش می‌دهد؟
- برای آگاهی از وضعیت سلامتی‌ام، خواندن بروشور یا وب سایت خاصی را توصیه می‌کنید؟
سخن پایانی
سرطان کبد، به دلیل تغییر و جهش سلول‌های کبد ایجاد می‌شود. این تغییرات می‌توانند به دلیل سرایت سرطان از سایر نقاط بدن و یا جهش خود سلول‌های کبد باشد. این سرطان در مراحل اولیه، علائم خاصی ندارد. با گسترش سرطان، بیمار علائمی نظیر درد در اطراف کبد، تهوع، بیحالی و… را تجربه می‌کند.
برخی از افراد نسبت به سایرین، شانس بیشتری برای ابتلا به این نوع سرطان دارند. ابتلا به بیماری‌هایی مانند سیروز، هپاتیت، برخی بیماری‌های زمینه‌ای و مصرف بیش از حد الکل، خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.
با تشخیص به موقع و پایبندی به درمان، می‌توان تا حد بسیار زیادی این بیماری را کنترل و درمان نمود.
شما عزیزان می‌توانید نظرات و سوالات خود را در قسمت دیدگاه‌ها بیان کرده و در اسرع وقت، پاسخ را از جانب پزشکان سایت دریافت نمایید.
