داروی متوکلوپرامید در دسته داروهای ضدتهوع قرار دارد اما در این مقاله از سایت دکتر چک می خواهیم به طور کامل درباره این دارو، دلیل استفاده، عوارض جانبی و تداخلات آن با سایر داروها صحبت کنیم.
متوکلوپرامید چیست؟
قرص دهانی متوکلوپرامید را شرکت های زیادی تولید می کنند و تحت نام برندها و به صورت عمومی در بازار عرضه می شود. این را هم باید در نظر داشته باشید که تاثیر و قیمت نسخه های تولیدی توسط برندهای مطرح بیشتر از نسخه های عمومی است.
این دارو در قالب قرص و به صورت تزریقی در بازار وجود دارد که نوع تزریقی آن را پزشک تجویز و به بیمار تزریق می کند.
موارد استفاده متوکلوپرامید
از داروی متوکلوپرامید برای درمان بیماری ها و شرایط خاص معده و روده ها استفاده می شود. در صورتی که بیمار دچار سوزش معده باشد و داروهایی که پزشک قبلا برایش مصرف کرده موثر نباشند، این دارو برای دوره ای کوتاه (چهار تا دوازده هفته) تجویز می شود.
معمولا از متوکلوپرامید بیشتر برای درمان سوزش معده بعد از صرف غذا یا در طول روز استفاده می شود. درمان سوزش معده باعث کاهش آسیب وارد شده به مری توسط اسید معده می شود.
بیماران مبتلا به دیابت که همزمان به بیماری گاستروپارزی یا فلج معده مبتلا هستند نیز از این دارو استفاده می کنند. درمان بیماری فلج معده باعث کاهش علائم این بیماری مثل حالت تهوع، استفراغ و احساس پر بودن معده می شود.
طرز کار این دارو در بدن بیماران مبتلا به دیابت به این صورت است که مسیر یک ترکیب طبیعی بدن به اسم دوپامین را مسدود می کند. علاوه بر این، سرعت تخلیه و حرکات روده بالایی را هم بیشتر می کند.
مصرف این دارو به کودکان توصیه نمی شود زیرا عوارض جانبی خیلی زیادی برای این گروه دارد که می توان به اسپاسم ماهیچه ها یا کنترل نداشتن بر حرکات ماهیچه اشاره کرد.
گاهی اوقات پزشک این دارو را در کنار چند قرص یا داروی دیگر تجویز می کند.
طرز کار دارو
داروی متوکلوپرامید در دسته داروهای ضدتهوع و پروکینتیک قرار می گیرد. همان طور که از نامش هم مشخص است، از داروهای ضدتهوع برای کاهش حالت تهوع و استفراغ و از داروهای پروکینتیک نیز برای خالی کردن سریع محتویات معده استفاده می شود. این داروها معمولا برای درمان بیماری های مشابه و یکسان تجویز می شوند.
این دارو محتویات معده را خالی می کند و به عبارت دیگر، انقباضات ماهیچه های معده را بیشتر کرده که به طبع آن، سرعت حرکات غذا در معده و روده بیشتر می شود. علاوه بر این، با مصرف این دارو مری تنگ شده و به طبع آن، اسید معده نمی تواند دوباره به مری برگردد.
برای پیشگیری از حالت تهوع و استفراغ هم از این دارو استفاده می شود و طرز کار آن به این صورت است که گیرنده هایی که در بدن مسئول تحریک حالت تهوع و استفراغ هستند را مسدود می کند.
نحوه و دوز مصرف قرص 10 میلی گرمی متوکلوپرامید
اول از همه توصیه می کنیم این دارو را صرفا در صورت صلاحدید پزشک مصرف کنید اما به طور کلی پزشکان توصیه می کنند این دارو چهار بار در روز (حداقل 30 دقیقه قبل از غذا و زمان خواب) مصرف شود.
دوز مصرف این دارو به نوع بیماری، واکنش بدن بیمار نسبت به درمان، سن و سایر داروهای مصرفی بستگی دارد. پزشک باید از داروهای دیگری که مصرف می کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای غیرتجویزی و گیاهی) اطلاع داشته باشد.
از آن جایی که مصرف این دارو ریسک بروز تاردیو دیسکینزی را زیاد می کند، نباید بیشتر از میزان گفته شده، در دوزهای بالا یا در طولانی مدت مصرف شود.
اگر بیمار در ساعت های مشخصی در طول روز (مثلا بعد از ناهار) سوزش معده داشته باشد، دیگر نیازی به چهار بار مصرف در روز نیست و پزشک فقط یک دوز مشخص می کند؛ پس دیگر ریسک های زیادی بیمار را تهدید نمی کنند.
برای درمان فلج معده، این دارو معمولا بین دو تا هشت هفته باید مصرف شود که مدت زمان دقیق مصرف به روده بستگی دارد. معمولا بیماری فلج معده به طور کامل برطرف نمی شود و بیمار چندین بار آن را تجربه می کند.
بلافاصله بعد از بروز علائم باید مصرف را آغاز و بعد از بهتر شدن وضعیت نیز دیگر نباید دارو را مصرف کرد. برای این که نتیجه بهتری بگیرید، سعی کنید دارو را در ساعات مشخص مصرف کنید.
اگر به طور ناگهانی مصرف دارو قطع شود، بیمار با سرگیجه ناگهانی، عصبانیت و سردرد مواجه می شود و به همین خاطر، پزشک به مرور زمان دوز مصرفی را کم می کند.
عوارض جانبی متوکلوپرامید
از جمله عوارض جانبی مصرف داروی متوکلوپرامید می توان به سرگیجه، خماری، خستگی، به سختی خوابیدن، سردرد، اسهال و اضطراب اشاره کرد. اگر هر کدام از این علائم را برای مدت زیادی تجربه کردید یا به مرور زمان بدتر شدند، بلافاصله باید به پزشک اطلاع دهید.
بسیاری از بیمارانی که داروی متوکلوپرامید را مصرف می کنند، اصلا عوارض جانبی مشاهده نمی کنند. مصرف این دارو فشار خون را زیاد می کند، پس باید به طور منظم فشار خون را چک کنید.
اگر هر کدام از این عوارض جانبی جدی را مشاهده کردید، باید فورا به پزشک اطلاع دهید:
- تغییر خلق و خوی و روحیه (مثل اضطراب، سردرگمی، افسردگی و فکر به خودکشی)؛
- مدام صحبت کردن؛
- اسپاسم ماهیچه ها (مثل منقبض شدن گردن)؛
- مشاهده علائم بیماری پارکینسون (مانند لرزش بدن و به سختی حرکت کردن)؛
- ورم کردن دست ها و انگشتان دست؛
- ناتوانی جنسی؛
- غیرطبیعی شدن شیر پستان؛
- بزرگ شدن سینه ها؛
- تغییر در عادت ماهانه.
با این که خیلی رایج نیست اما این دارو باعث ابتلا به نشانگان نورولپتیک بدخیم نیز می شود. با مشاهده علائم این بیماری از قبیل تب، سفت شدن ماهیچه ها، سردرگمی شدید، تعریق یا بالا رفتن ضربان قلب، باید فورا به بیمارستان بروید.
بدن واکنش آلرژیک قابل توجهی نسبت به این دارو نشان نمی دهد اما با مشاهده این علائم باید فورا به بیمارستان بروید:
- راش پوستی؛
- ورم کردن و خارش (به ویژه در صورت، زبان و گلو)؛
- سرگیجه شدید؛
- به سختی نفس کشیدن.
موارد احتیاط در مصرف داروی متوکلوپرامید
اگر نسبت به مصرف بعضی از داروها آلرژی دارید یا در کل، نسبت به چیزی آلرژی دارید، قبل از مصرف داروی متوکلوپرامید حتما باید به پزشک اطلاع دهید. این دارو حاوی یک سری ترکیبات غیرفعال است که باعث بروز واکنش های آلرژیک یا مشکلات دیگر می شود.
قبل از شروع مصرف دارو اگر هر کدام از این بیماری ها را در حال حاضر داشته یا در گذشته آن ها را تجربه کرده اید، حتما باید به پزشک اطلاع دهید:
- سابقه ابتلا به اختلالات عضلانی (مثل تاردیو دیسکینزی و دیستونی) که عامل آن مصرف دارو بوده است؛
- خونریزی، مسدود شدن یا ایجاد سوراخ در روده یا شکم؛
- سرطان پستان (مصرف متوکلوپرامید میزان پرولاکتین در بدن را افزایش می دهد)؛
- فشار خون بالا (مصرف متوکلوپرامید باعث افزایش فشار خون می شود)؛
- بیماری های کلیوی (بدن این بیماران نمی تواند به طور کامل دارو را از بدن خارج کند و به طبع آن سطح دارو در بدن بیشتر می شود)؛
- نارسایی قلبی؛
- مشکلات روحی روانی (مثل افسردگی و فکر کردن به خودکشی)؛
- بیماری پارکینسون (مصرف متوکلوپرامید باعث بدتر شدن علائم پارکینسون می شود)؛
- مشکلات کبدی (مثل سیروز کبد)؛
- فئوکروموسیتوما؛
- تشنج؛
- مشکلات مربوط به آنزیم های خون.
این دارو باعث خماری یا سرگیجه می شود. پس بعد از مصرف نباید رانندگی کرد یا از ماشین آلات سنگین استفاده کرد.
مصرف این دارو کنترل قند خون در بیماران دیابتی را سخت تر می کند. بیماران دیابتی در دوره مصرف این دارو باید به طور منظم قند خون خود را چک کنند. اگر علائم پایین آمدن قند خون را مشاهده کردید به پزشک اطلاع دهید.
از این دارو در دوران بارداری فقط در صورتی باید استفاده شود که نیاز فوری و ضروری تشخیص داده شود. این دارو وارد شیر پستان شده و تاثیرات قابل توجهی بر نوزاد شیرخوار می گذارد.
افرادی که مشکلات معده و روده دارند باید در نظر داشته باشند که مصرف این دارو باعث تسریع حرکت غذا در دستگاه گوارش می شود. اگر خونریزی یا زخم معده دارید یا معده و روده تان مسدود است، مصرف این دارو خطرات جدی در بر دارد.
تداخلات دارویی
داروهایی که با متوکلوپرامید تداخل دارند، عبارت اند از:
- داروهای ضدروان پریشی؛
- آتوواکون؛
- کاربرگولین و پرگولاید؛
- داروی فسفومایسین؛
- مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز؛
- پراملینتید؛
- فنوتیازین ها (مثل پرومتازین و پروکلرپرازین).
از آن جایی که مصرف متوکلوپرامید باعث افزایش سرعت حرکت غذا و سایر داروها در معده می شود، تاثیر مستقیم بر جذب یک سری از داروها دارد.
اگر داروها و ترکیبات دیگری که باعث خماری می شوند را مصرف می کنید، مثل موارد زیر، حتما به پزشک اطلاع دهید.
- مسکن های مخصوص سرفه یا درد (مثل کدئین)؛
- مشروبات الکلی؛
- داروهای مخصوص خواب و اضطراب؛
- آرامش بخش های ماهیچه؛
- قرص های آنتی هیستامین.
https://www.healthline.com/health/drugs/metoclopramide-oral-tablet#interactions
https://www.webmd.com/drugs/2/drug-8679-2217/metoclopramide-oral/metoclopramide-disintegrating-tablet-oral/details
https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/metoclopramide-oral-route/description/drg-20064784
