بیماری کرون و سلیاک هر دو از بیماری های التهابی مزمن هستند که مجرای گوارشی را هدف قرار می دهند. با این که یک سری شباهت با هم دارند اما دلایل اصلی، عوامل تحریک کننده و روش های درمان هر کدام متفاوت است.
در این مقاله از سایت دکتر چک می خواهیم به بررسی شباهت ها و تفاوت های دو بیماری سلیاک و کرون بپردازیم.
بررسی اجمالی کرون و سلیاک
بیماری های سلیاک و کرون دو عارضه متمایز از هم هستند اما هر دو دستگاه گوارشی را هدف قرار می دهند. از آن جایی که یک سری شباهت با یک دیگر دارند اما پزشک بدون انجام آزمایش نمی تواند با قطعیت بگوید به کدام عارضه مبتلا هستید.
البته در بعضی از موارد هم شاهده بوده ایم که بیمار همزمان به هر دو بیماری مبتلا باشد.
به طور کلی، پزشکان معتقد هستند که میزان ابتلا به بیماری سلیاک در افرادی که به بیماری کرون مبتلا هستند، در مقایسه با سایر جمعیت سالم، بیشتر است.
بیماری کرون چیست؟
بیماری کرون در دسته بیماری های التهابی قرار گرفته که هر قسمت از مجرای گوارش را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر با بیماری کولیت اولستراتیو همراه شود، یک نوع بیماری التهابی روده محسوب می شود.
این بیماری بیشتر قسمت روده کوچک و اول روده بزرگ را هدف قرار می دهد. البته این را هم باید در نظر داشته باشید که ممکن است هر قسمت از دستگاه گوارش، از دهان گرفته تا مقعد، درگیر این بیماری شوند.
برخلاف بیماری سلیاک، مصرف غذاهای حاوی گلوتن باعث بروز التهاب در بیماری کرون نمی شود. با این حال، علائم هر کدام از بیماران با مصرف یک سری از غذاها بدتر می شود.
بیماری سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک نیز یک بیماری خود ایمنی است که مصرف غذاهای حاوی گلوتن – که به صورت پروتئین در گندم، جو و دانه چاودار وجود دارد – باعث می شود تا سیستم ایمنی بدن به روده کوچک حمله کرده و به آن آسیب بزند.
این حملات با علائمی مثل انقباض و اسهال همراه هستند. وقتی روده کوچک آسیب می بیند هم فرد دیگر مثل سابق نمی تواند مواد مغذی موجود در غذاها را جذب کند.
این دو عارضه چه شباهت هایی با هم دارند؟
از آن جایی که بیماری سلیاک و کرون هر دو روده های بیمار را هدف قرار می دهند، پس یک سری علائم مشابه دارند که عبارت اند از:
به خاطر شباهت هایی که در علائم هر دو بیماری وجود دارد، پزشک برای تشخیص دقیق تر از بیمار می خواهد تا آزمایش خون، اندوسکوپی یا بافت برداری هم انجام داده تا دقیقا نوع بیماری مشخص شود.
این دو عارضه چه تفاوت هایی با هم دارند؟
عمده ترین و قابل توجه ترین تفاوت میان این دو بیماری را در این سه زمینه می توانید مشاهده کنید:
جای زخم
در بدن بیمار مبتلا به بیماری کرون می توانید در هر قسمتی از بدن و به ویژه در قسمت پاها جای زخم را مشاهده کنید اما در بیمار مبتلا به سلیاک جای زخم صرفا در دهان وجود دارد.
بیشترین جای زخم در بیماری کرون در قسمت انتهایی روده کوچک و به ویژه روده بزرگ است اما در مورد بیماری سلیاک، فقط و بیشتر در روده کوچک جای زخم دیده می شود.
چشم ها
برخلاف بیماری سلیاک، چشم های بیمار مبتلا به بیمار کرون ورم می کنند.
روش های درمان
برای درمان بیماری سلیاک نباید غذاهای حاوی گلوتون را مصرف کرد اما بسیاری از بیماران مبتلا به کرون می توانند آزادانه غذاهای حاوی گلوتون را مصرف کنند.
البته بیماران مبتلا به کرون بهتر است خیلی به سمت خوردن محصولات لبنی یا غذاهای حاوی ادویه نروند.
دلایل ابتلا به این عارضه ها چیست؟
دلیل اصلی ابتلا به این دو بیماری هنوز مشخص نشده است اما پزشکان می گویند که واکنش خود ایمنی و ژن ها احتمالا در ابتلا به بیماری سلیاک نقش داشته باشند.
احتمالا ژن ها عامل ابتلا به بیماری کرون هم باشند اما باید این را در نظر داشته باشیم که گلوتن باعث بروز واکنش های دفاعی می شود.
با این که احتمالا ویروس یا باکتری این عارضه ها را تحریک می کنند اما دانشمندان هنوز نتوانستند یک عامل تحریک کننده دقیق و موثق برای هر کدام ارائه دهند.
علائم ابتلا به بیماری کرون
با توجه به بخشی از دستگاه گوارشی که تحت تاثیر بیماری قرار گرفته است، علائمی که بیمار مشاهده می کند هم متفاوت است.
بعضی از علائم این عارضه که معمولا در بیماران مبتلا به بیماری سلیاک دیده نمی شود عبارت اند از:
- قرمز شدن یا درد چشم؛
- از دست دادن اشتها؛
- تب؛
- تغییرات پوستی به ویژه ایجاد برآمدگی های قرمز رنگ و حساس در زیر پوست.
علائم بیماری سلیاک
بیماری سلیاک علائم و نشانه های سیستماتیک و شناختی زیادی دارد و بعضی از علائم این بیماری که در بیماران مبتلا به بیماری کرون دیده نمی شوند عبارت اند از:
- باد معده؛
- نفخ کردن؛
- یبوست؛
- اسهال مزمن؛
- حساسیت نسبت به لاکتوز به خاطر آسیب دیدن روده کوچک.
بعلاوه، بیمار با این پیامدها هم مجبور است دست و پنجه نرم کند:
- اضطراب، افسردگی یا سایر بیماری های روحی روانی؛
- درماتيت هرپتي فرم به این صورت که یک سری جوش که معمولا هم می خارند در قسمت زانوها، آرنج یا فرق سر ایجاد می شود؛
- علائم مربوط به سیستم عصبی مثل مشکل در تعادل یا سر درد؛
- خشکی دهان و سایر مشکلات دهانی؛
- ناباروری؛
- سایر مشکلات مربوط به باروری در خانم ها مثل نامنظم شدن عادت ماهانه.
درمان بیماری کرون
چندین راه برای درمان این عارضه و پیامدهای ناشی از آن وجود دارد. هر روش روی یک بیمار جواب می دهد.
1. مصرف دارو
این داروها برای کنترل علائم تجویز می شوند:
داروهای تعدیل کننده ایمنی
مصرف این داروها به کاهش فعالیت های دستگاه ایمنی بدن کمک کرده و به طبع آن، ورم روده کم تر می شود. البته مصرف این دارو خطر ابتلا به عفونت را زیاد می کند.
کورتیکواستروئیدها
این دسته از داروها فعالیت سیستم ایمنی بدن و التهاب را کم می کنند.
آمینوسالیسیلات
این داروها بیشتر برای بیمارانی تجویز می شود که وضعیت شان خیلی وخیم نیست.
زیست داروها
این داروها با استفاده از سلول های زنده تولید شده و سیستم ایمنی را هدف قرار می دهند تا التهاب ایجاد نشود.
سایر داروها
به جز داروهای گفته شده، پزشک یک سری دارو دیگر هم ممکن است تجویز کند که شامل استامینوفن، داروهای آنتی بیوتیک یا لوپرماید می شود.
2. ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی
ایجاد این تغییرات در رژیم غذایی تاثیر بسزایی دارد:
- افزایش مصرف مایعات و خودداری از مصرف نوشیدنی های حاوی کربونات؛
- زیاد کردن تعداد وعده ها و کم کردن غذا در هر وعده؛
- خودداری از خوردن پاپ کورن، آجیل و غذاهایی که فیبر زیادی دارند.
پزشک رژیم های غذایی با میزان چربی، فیبر یا نمک پایین، کالری بالا و فاقد لاکتوز را به بیمار پیشنهاد می کند.
3. عمل جراحی
این روش فقط در این شرایط توصیه می شود:
- خونریزی آنقدری زیاد باشد که جان بیمار را به خطر بیندازد؛
- روده کوچک و بزرگ ملتهب شده باشند؛
- جهت درمان عوارض جانبی ناشی از مصرف داروهای تجویزی؛
- مسیر روده بزرگ مسدود شده باشد؛
درمان بیماری سلیاک
اولین روش برای درمان این عارضه تبعیت از رژیم های غذایی فاقد گلوتن است. البته حتی با این وجود، باز هم بعضی از علائم بدتر شده یا خیلی زمان می برد تا برطرف شوند.
حتی بعد از این که فرد دیگر اصلا غذاهای حاوی گلوتن را مصرف نکرد، باز هم بین شش ماه تا دو سال زمان می برد تا این راش های پوستی کاملا ناپدید شوند. در این مواقع پزشک یک داروی دیگر برای کاهش راش ها تجویز می کند.
از آن جایی که این بیمار محدودیت غذایی داشته و احتمالا بدنش تمام مواد مغذی مورد نیاز را دریافت نمی کند، پس دچار سوء تغذیه می شود. در این موارد نیز پزشک یک سری داروی مکمل تجویز کرده تا مواد مغذی لازم به بدن بیمار برسد.
علاوه نان، ماکارونی و سایر غذاهای حاوی گلوتن، یک سری از داروها و لوازم آرایشی هم حاوی این پروتئین هستند، پس باید حسابی دقت کنید.
چگونه بگوییم بیمار به سلیاک مبتلا است یا کرون؟
حتما همان طور که خودتان هم حدس می زنید، علائم این دو بیماری به قدری شبیه به هم هستند که نمی توانیم با قطعیت بگوییم فرد به کدام یک مبتلا شده است.
به هر حال برای تشخیص دقیق، بیمار باید آزمایش خون، بافت برداری، اندوسکوپی و سایر آزمایش هایی که دکتر می گوید را انجام دهد.
