آیا دچار خونریزی معده شده اید؟ چه علایمی دارید؟ چه کار باید انجام دهید؟
خونریزی گوارشی علامتی از اختلال های متعدد از قبیل رفلاکس اسید معده، زخم معده و ابتلا به سرطان است. ممکن است هر قسمتی از دستگاه گوارشی خونریزی کند؛ یعنی از دهان گرفته تا مقعد.
خونریزی یا خفیف بوده یا به طور ناگهانی شروع شده و زندگی فرد را به خطر می اندازد.
در این مقاله از سایت دکتر چک به علائم و علت خونریزی معده، تشخیص و درمان خونریزی گوارشی می پردازیم.
منظور از خونریزی گوارشی چیست؟
زمانی فرد دچار خونریزی گوارشی می شود که هر کدام از قسمت های دستگاه گوارشی شروع به خونریزی کنند. ممکن است هر قسمتی از این دستگاه دچار خونریزی شود.
در صورتی که خونریزی از قسمت بالای دستگاه گوارش شروع شود، احتمالا مشکل از این قسمت ها بوده است:
- مری؛
- معده؛
- قسمت اول روده کوچک.
قسمت روده کوچک هم می تواند منشا این خونریزی ها باشد که از قسمت های زیر تشکیل می شود:
- قسمت میانی روده کوچک؛
- قسمت انتهایی روده کوچک.
اما در صورتی که خونریزی از قسمت پایین دستگاه گوارش شروع شود، منشا آن این قسمت ها است:
- روده بزرگ؛
- راست روده؛
- مقعد.
علائم خونریزی معده
علائم و نشانه های خونریزی معده به محل و شدت آن بستگی دارد.
فرد بیمار علائم زیر را تجربه می کند:
- انقباض در قسمت شکم؛
- تیره رنگ شدن مدفوع یا وجود خون در آن؛
- رنگ پریده شدن چهره؛
- تنگی نفس؛
- خستگی؛
- وجود خون یا ذراتی در استفراغ که شبیه دانه های قهوه هستند؛
- خستگی مفرط و ضعف.
آیا علائم خونریزی شدید معده متفاوت هستند؟
علائم خونریزی شدید گوارشی معمولا ناگهانی شروع شده و اغلب شدید هم هستند.
اگر متوجه هر کدام از این علائم شدید، باید فورا به پزشک اورژانس بیمارستان مراجعه کنید:
- سرگیجه یا ضعف؛
- دفع سخت ادرار؛
- کاهش فشار خون؛
- حالت تهوع شدید؛
- از دست دادن هوشیاری؛
- ضربان قلب سریع؛
- بالا رفتن ضربان قلب که باعث می شود مضطرب شوید؛
- شوک که معمولا نبود جریان خون کافی در اندام های بدن عامل آن است.
در صورتی که دستگاه گوارشی یا معده کودکان شدید خونریزی کند، رفتار کودک تغییر کرده، بسیار کم انرژی می شود، بیشتر از همیشه گریه می کند یا تا حدودی هوشیاری اش را از دست می دهد.
دلایل خونریزی در قسمت بالای دستگاه گوارشی
بیماری و عوارض زیر باعث خونریزی در قسمت بالای دستگاه گوارش می شوند:
- بیماری کرون؛
- سرطان مری؛
- واریس های مری؛ (سیروز که یک بیماری کبدی خطرناک است، باعث بروز این واریس ها می شود)
- التهاب مری؛ (از عواقب ابتلا به بیماری رفلاکس اسید معده، التهاب مری است. این بیماری اسنکتر پایینی مری را تضعیف می کند.)
- گاستریت؛
- تومور استرومال دستگاه گوارش؛ (این تومورها شامل تومورهای خوش خیم و بد خیم می شوند اما الزاما همه آن ها علائم ندارند)
- بیماری رفلاکس اسید معده؛
- سرطان کبد؛
- سرطان پانکراس؛
- زخم معده؛ (علت بروز زخم معده، عفونت هلیکوباکتر پیلوری یا استفاده بیش از حد از داروهای غیراستروئیدی ضد التهابی است)
- سرطان معده.
دلایل خونریزی در قسمت پایین دستگاه گوارشی
بیماری و مشکلاتی که بر قسمت پایینی دستگاه گوارش تاثیر بگذارند، باعث خونریزی این قسمت می شوند.
این بیماری ها و مشکلات عبارت اند از:
- سرطان مقعد؛ (اولین علامت ابتلا به سرطان مقعد در اکثر مردم خونریزی است.)
- فیشرهای مقعدی؛ (درد ناشی از فیشرهای مقعدی یا ناگهانی بوده یا به مرور زمان بدتر می شود.)
- پولیپ های روده بزرگ؛ (به بافت هایی که در داخل روده بزرگ و راست روده رشد می کنند، پولیپ گفته می شود. در بعضی از موارد، این پولیپ ها به مرور زمان سرطانی می شوند.)
- سرطان روده بزرگ؛
- بیماری کرون؛
- بیماری دیورتیکولی و دیورتیکولوز؛ (در نتیجه این بیماری ها قسمت هایی از روده بزرگ برآمده می شوند و وقتی که یکی از برآمدگی ها ملتهب شوند، گفته می شود که فرد به عارضه دیوتیکولوز مبتلا شده است.)
- تومور استرومال دستگاه گوارش؛
- هموروئید؛
- زخم های مقعدی؛
- یبوست؛
- بیماری التهابی روده؛ (این بیماران، یبوست یا اسهال را تجربه می کنند. با ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و مصرف دارو می توان این بیماری را کنترل کرد.)
- بیماری کولیت زخمی. (کولیت ها روده بزرگ را زخم کرده و باعث خونریزی و گاهی اوقات درد می شوند.)
خونریزی معده چگونه تشخیص داده می شود؟
وقتی که علائم گفته شده را مشاهده کردید و به مراکز درمانی رفتید، پزشک وضعیت موجود را بررسی کرده و اول از همه باید علائمی که مشاهده می کنید را بگویید.
برای شناسایی منشا خونریزی و شدت آن، باید آزمایش دهید.
آزمایش ها برای تشخیص خونریزی معده
در وهله اول بیمار باید آزمایش های زیر را انجام دهد:
- آزمایش ها خون؛ در این آزمایش ها علائم خونریزی گوارشی از جمله کم خونی با نمونه برداری از خون انجام می شود.
- تست خون مخفی در مدفوع یا FOBT؛ این نوعی آزمایش مدفوع است که به بررسی خون در مدفوع می پردازد.
- سی تی اسکن؛ یک روش پیچیده تصویر برداری است که با استفاده از تکنولوژی یک تصویر سه بعدی ارائه می شود و پزشک با کمک آن راحت تر می تواند روده های بزرگ و کوچک را بررسی کند.
- آزمایش اشعه ایکس؛ در این آزمایش از قسمت های بالا و پایین مجرای گوارشی عکس برداری می شود تا علائم خونریزی یا موارد دیگر مشخص شود.
- اندوسکوپی بالایی؛ از این آزمایش برای بررسی علائم خونریزی در قسمت بالای دستگاه گوارشی استفاده می شود.
- بالن انتروسکوپی؛ این روش هم مانند روش اندوسکوپی است و از یک دوربین و لوله بلند برای عکس برداری از قسمت های روده کوچک که دسترسی به آن ها سخت است، استفاده می شود.
- کلونوسکوپی؛ از این روش برای شناسایی علائم قسمت پایین دستگاه گوارشی استفاده می شود. اندوسکوپ ها از قسمت مقعد وارد بدن می شوند.
پیشگیری از خونریزی معده؛ بهتر از درمان است
با انجام این کارها می توانید از خونریزی معده و گوارش پیشگیری کنید:
- فقط و فقط وقتی که لازم است داروهای غیراستروئیدی ضد التهابی و آسپیرین مصرف کنید؛
- میزان مصرف مشروبات الکلی را کم کنید؛
- اگر به طور منظم سیگار می کشید، آن را کنار بگذارید؛
- ابتلا به عفونت هایی مثل هلیکوباکتر پیلوری را مشخص کنید. فرد مبتلا به این نوع عفونت ها در معرض خطر زخم معده قرار دارد.
انواع خونریزی های گوارشی
خونریزی های گوارشی به چند دسته تقسیم می شوند که عبارت اند از:
- وخیم: خونریزی ناگهانی و شدید که نشانه وضعیت اورژانسی است.
- مزمن: فرد برای یک مدت طولانی با خونریزی مواجه می شود که خونریزی همیشگی نیست.
- پنهان: این نوع از خونریزی را با چشم غیرمسلح نمی توان دید زیرا میکروسکوپی است و فقط با آزمایش مشخص می شود.
- آشکار: علائم مشخص و قابل مشاهده از جمله وجود خون یا ترکیبات غیرطبیعی در مدفوع را می توانید مشاهده کنید. حتی ممکن است در استفراغ خون دیده شود.
- مبهم: در این نوع از خونریزی، حتی آزمایش اندوسکوپی هم نمی تواند منشا خونریزی را تشخیص دهد.
فاکتورهای خطرناک
هر فردی ممکن است خونریزی گوارشی را تجربه کند؛ به ویژه اگر از بیماری های گوارشی دیگر مثل کولیت یا زخم معده هم رنج ببرد.
فاکتورهای خطرناک در خونریزی گوارشی عبارت اند از:
- مصرف بیش از حد داروهای غیراستروئیدی ضد التهابی؛
- استفراغ زیاد؛
- مصرف داروهای ضد انعقاد؛
- فرد به تازگی تحت عمل جراحی قرار گرفته باشد.
آیا خونریزی معده مسئله مهمی است؟
الزاما همیشه خونریزی گوارشی مسئله نگران کننده ای نیست. مثلا خونریزی از هموروئید به خودی خود قطع شده یا در خانه با روش های خانگی می توان آن را درمان کرد؛ مثلا با استفاده از کرم های بدون نسخه یا حمام آب گرم.
خوردن یک سری از خوراکی ها و ترکیبات به پوشش بافت گلو آسیب می زند. البته علاوه بر غذا خوردن، یک بیماری زمینه ای هم در بروز این نوع خونریزی نقش دارد.
به جای این که خودتان بخواهید دلیل خونریزی را تشخیص دهید، بهتر است با پزشک صحبت کنید.
بعضی از نمونه های خونریزی گوارشی خطرناک هستند و باید فورا درمان شوند. معمولا خونریزی در قسمت بالای دستگاه گوارشی خطرناک تر از خونریزی در قسمت پایین دستگاه گوارشی است.
خونریزی ناگهانی هم به فرد شوک وارد می کند؛ مثلا یک دفعه فشار خون تغییر کرده یا ضربان قلب بالا می رود.
افرادی که علائم ناشی از خونریزی در قسمت بالای دستگاه گوارشی یا شوک را تجربه می کنند، باید فورا به قسمت اورژانس مراجعه کنند.
