یکی از سرطان هایی که در چند دهه اخیر رواج زیادی داشته، سرطان روده بزرگ (Colon cancer) است. تغییر شیوه زندگی افراد، خوردن غذا ها و فست فود های ناسالم، ورزش نکردن و بسیاری از عوامل دیگر که از ویژگی های زندگی مدرن هستند، آمار ابتلای این بیماری را بالا می برند. در این مقاله از سایت دکتر چک می خواهیم به بررسی عوامل، دلایل ابتلا، مراحل و راه های درمان این سرطان بپردازیم. با ما همراه باشید…

زمانی که سلول های سرطانی در روده بزرگ شروع به رشد و تکثیر کنند، فرد دچار سرطان روده بزرگ می شود. آمار ابتلا به این سرطان در سرتاسر دنیا بسیار بالاست. در حقیقت در بین سرطان های شایع، سرطان روده بزرگ در رتبه سوم و بین مرگ و میرهای ناشی از ابتلا به سرطان هم در رتبه سوم قرار دارد.

کولون یا همان روده بزرگ، قسمتی از بدن است که آب و نمک را از مواد جامد بیرون می کشد، و سپس این مواد از طریق راست روده (رکتوم) به سمت مقعد حرکت کرده و از بدن خارج می شوند.

آناتومی دستگاه گوارش

آمار ابتلا به سرطان کولورکتال که همان سرطان روده بزرگ و مقعد است است، نیز بسیار بالاست. سرطان مقعد از راست روده (چند اینچ پایانی روده بزرگ که نزدیک به مقعد است) آغاز می شود.

علائم سرطان روده بزرگ

معمولا این سرطان در مراحل اولیه علائم خاصی ندارد و اگر علائمی داشته باشد، بسیار جزئی است. علاوه بر این بسیاری از این علائم مربوط به سندرم روده تحریک پذیر است و ممکن است پزشک یا بیمار آن را نادیده بگیرند. به خاطر همین معمولا در مراحل اولیه فرد، بعد از مشاهده علائم نگران نشده و به پزشک مراجعه نمی کند. با پیشرفت بیماری این علائم بیشتر خودشان را نشان می دهند.

علائم سرطان روده بزرگ

علائم این بیماری عبارتند از:
  • اسهال یا یبوستی که برای مدت طولانی از بین نمی روند؛
  • تغییر در شکل و حالت مدفوع؛
  • مدفوع سست و باریک؛
  • خون در مدفوع: ممکن است فرد خون را مشاهده کند و یا در آزمایشات وجود خون مشخص شود؛
  • شکم درد، دلپیچه های طولانی مدت، نفخ یا باد کردن شکم؛
  • عدم تخلیه کامل مدفوع و نیاز به دستشویی رفتن مداوم؛
  • احساس ضعف و خستگی زیاد؛
  • کاهش وزن شدید؛
  • ابتلا به علائم سندرم روده تحریک پذیر؛
  • کمبود آهن بدن.

در صورتی که سرطان به مرحله متاستاز رسیده باشد، بیمار دچار علائم دیگری هم می شود که مربوط به نواحی درگیر شده هستند.

تشخیص سرطان روده بزرگ

پس از مراجعه شخص به پزشک، پزشک معاینه کامل جسمی انجام می دهد و در مورد سابقه پزشکی شخص و خانواده اش سؤالاتی را می پرسد.

پس از اینکه پزشک متوجه علائم خاصی شد، ممکن است آزمایش های تشخیصی زیر را برای بیمار تجویز کند تا به وجود سرطان مطمئن شود و مرحله و میزان گسترش آن را تعیین کند.

کولونوسکوپی

کولونوسکوپی

برای بررسی قسمت داخلی روده بزرگ، یک لوله طولانی و انعطاف پذیر را که در ابتدای آن یک دوربین قرار دارد، از طریق مقعد وارد روده بزرگ می کنند.

برای انجام این کار پزشک از مراجعه کننده می خواد که 24 الی 48 ساعت قبل از انجام کولونوسکوپی، از یک رژیم غذایی خاص پیروی کند . همچنین پرشک برای پاکسازی روده بزرگ از ملین های قوی استفاده می کند.

در صورتی که در طول کولونوسکوپی وجود پولیپ در روده بزرگ تشخیص داده شود، قسمتی از آن را با ابزار برش کولونوسکوپی برمی دارند تا در آزمایشگاه آن را بررسی کنند. با این کار می شود فهمید که آیا پولیپ دارای سلول های سرطانی است یا خیر.

سیگموئیدوسکوپی

یکی دیگر از روش هایی که شبیه به کلونوسکوپی است، سیگموئیدوسکوپی نام دارد. سیگموئید قسمتی از روده است که رکتوم را به مقعد وصل می کند. این روش کمتر از کلونوسکوپی طول می کشد. در صورتی که در سیگموئیدوسکوپی پولیپی مشاهده نشود یا  پولیپ ها در یک ناحیه خیلی کوچک دیده شود، نیازی به انجام کولونوسکوپی کامل نیست.

سیگموئیدوسکوپی

تنقیه باریوم با وضوح دوگانه

تنقیه باریوم با وضوح دوگانه

در این روش مایعی به نام باریم را وارد مقعد می کنند و سپس هوا را به داخل آن می فرستند و با اشعه ایکس از روده بزرگ تصویر برداری می کنند. این کار باعث می شود عکس هایی با وضوح بسیار بالا از روده بزرگ به دست بیاید. چند ساعت قبل از انجام این تصویر برداری شخص باید از خوردن هر گونه غذایی خودداری کند.

در تصاویر گرفته شده، باریوم به رنگ سفید و تومور ها و پولیپ ها با رنگ تیره و تاریک دیده می شوند.

در صورتی که پس از بیوپسی مشخص شود که فرد مبتلا به سرطان روده بزرگ است، ممکن است پزشک برای بررسی میزان سرایت سرطان از او بخواهد که پرتونگاری سینه، سونوگرافی یا سی تی اسکن ریه ها، کبد و شکم را انجام دهد.

پس از آن، نوبت تعیین مرحله سرطان بر اساس اندازه و میزان تومور و همچنین شیوع آن در غدد لنفاوی مجاور و اندام های دور دست است.

اینکه سرطان در چه مرحله ای قرار دارد، به انتخاب درمان مناسب کمک می کند.

مراحل سرطان روده بزرگ

روش های مختلفی برای مشخص کردن مرحله سرطان روده بزرگ وجود دارد. مرحله سرطان نشان می دهد که سرطان تا چه حد پیشرفت کرده و اندازه تومور چقدر است.

مراحل سرطان روده بزرگ به شرح زیر است:

مرحله 0 (کارسینومای درجا)

مرحله 0 سرطان روده بزرگ

در این مرحله، سلولهای غیر طبیعی در بافت مخاطی (لایه داخلی روده) دیواره روده بزرگ دیده می شود. ممکن است در آینده این سلول های غیر طبیعی به سرطان تبدیل شوند و در بافت های سالم روده تشکیل تومور بدهند؛ اما هنوز هیچ خطری برای شخص ندارند. پزشک در مرحله 0 سرطان روده بزرگ به بیمار توصیه می کند که به طور منظم و هر چند وقت یک بار، آزمایش های تشخیصی انجام دهد.

مرحله 1

مرحله 1 سرطان روده بزرگ

در این مرحله، سرطان در بافت مخاطی (لایه داخلی دیواره روده) دیواره روده بزرگ شکل گرفته و به بافت زیرمخاط (لایه کناری مخاط) یا به لایه مخاطی دیواره روده بزرگ سرایت کرده است.

مرحله 2

این مرحله به مراحل IIA ، IIB و IIC تقسیم می شود:

مرحله IIA: سرطان از طریق لایه مخاطی دیواره روده بزرگ به سروز (لایه بیرونی دیواره روده) سرایت کرده است.

مرحله IIB: سرطان از طریق سروز (لایه بیرونی دیواره روده) به حفره صفاقی سرایت کرده است.

مرحله IIC: سرطان از طریق سروز (لایه بیرونی دیواره روده) به اندام های درون بافت صفاقی که مجاور روده بزرگ هستند، سرایت کرده است.

مرحله 3

این مرحله به مراحل IIIA ، IIIB و IIIC تقسیم می شود.

در مرحله IIIA، سرطان یکی از شرایط زیر را دارد:

مرحله IIIA سرطان روده بزرگ

  • از طریق مخاط (لایه درونی) دیواره روده بزرگ به بافت زیر مخاط (لایه کناری مخاط) یا به لایه عضله ای دیواره روده بزرگ سرایت کرده است. در این مرحله سلول های سرطانی به یک یا سه تا از گره های لنفاوی مجاور سرایت کرده و یا در بافتی در نزدیکی گره های لنفاوی قرار دارند.
  • از طریق مخاط (لایه درونی) دیواره روده بزرگ به بافت زیرمخاط (لایه کناری مخاط) رسیده و به چهار الی شش تا از غده های لنفاوی مجاورش حمله کرده است.

در مرحله IIIB، سرطان یکی از شرایط زیر را دارد:

مرحله IIIB سرطان روده بزرگ

  • از طریق لایه ماهیچه ای دیواره روده بزرگ به سروز (بیرونی ترین لایه) سرایت کرده و یا از طریق سروز به حفره صفاقی رسیده است. در این مرحله سرطان به یک یا سه غده لنفاوی مجاور روده بزرگ نزدیک شده و یا سلول های سرطانی در بافتی که در نزدیکی غدد لنفاوی هستند، تشکیل تومور داده اند.
  • به لایه ماهیچه یا سروز (بیرونی ترین لایه) سرایت کرده و چهار تا شش غده لنفاوی مجاور روده بزرگ را در بر گرفته است.
  • از طریق مخاط (لایه درونی) دیواره روده بزرگ به بافت زیرمخاط (لایه کناری مخاط) یا به لایه عضله دیواره روده بزرگ سرایت کرده است. در این مرحله سرطان حداقل 7 تا از غده های لنفاوی مجاور روده بزرگ را درگیر کرده است.

در مرحله IIIC ، سرطان یکی از شرایط زیر را دارد:

مرحله IIIC سرطان روده بزرگ

  • از طریق سروز (بیرونی ترین لایه) به حفره صفاقی سرایت کرده و 4 تا 6 تا از گره های لنفاوی مجاور روده بزرگ را در بر گرفته است.
  • از طریق لایه ماهیچه ای دیواره روده بزرگ به سروز (بیرونی ترین لایه) سرایت کرده و یا از طریق سروز به حفره صفاقی سرایت کرده است. در این مرحله حداقل 7 گره لنفاوی سرطانی شده اند.
  • از طریق سروز (بیرونی ترین لایه) به اندام های مجاور روده بزرگ سرایت کرده است. در این مرحله سرطان به حداقل یکی از گره های لنفاوی نزدیک روده سرایت کرده و یا سلول های سرطانی در بافتی که در نزدیکی غدد لنفاوی هستند، دیده می شوند.

مرحله 4

این مرحله به مراحل IVA ، IVB و IVC تقسیم می شود.

مرحله 4 سرطان روده بزرگ

  • مرحله IVA: سرطان به یکی از اعضا یا ارگان هایی که در نزدیکی روده بزرگ نیستند؛ مانند: کبد، ریه، تخمدان یا گره های لنفاوی که از روده فاصله دارند، حمله کرده و در آن جا تشکیل تومور داده است.
  • مرحله IVB: سرطان در چندین عضو یا ارگانی که از روده بزرگ فاصله دارند؛ مانند: کبد، ریه، تخمدان یا گره های لنفاوی که در نزدیکی روده بزرگ نیستند، سرایت کرده و در آن نقاط تشکیل تومور داده است.
  • مرحله IVC: سرطان در حفره صفاقی پخش شده و می تواند به نقاط و اعضای دیگر بدن سرایت کند.

درمان سرطان روده بزرگ

اینکه پزشک چه درمانی را برای بیمار در نظر بگیرد به نوع و مرحله سرطان، سن بیمار، وضعیت سلامتی و انتخاب بیمار بستگی دارد.

به طور کلی هیچ درمان مشخصی برای هیچ یک از انواع سرطان ها وجود ندارد؛ زیرا هر روش درمانی ممکن است تاثیر جداگانه ای بر روی افراد و انواع سرطان ها داشته باشد. معمولا برای سرطان روده بزرگ از جراحی، شیمی درمانی و پرتودرمانی استفاده می کنند.

در ادامه چند مورد از روش های درمانی سرطان روده بزرگ را با هم بررسی می کنیم.

عمل جراحی

جراحی یکی از رایج ترین روش های درمانی است که در تمام مراحل سرطان روده بزرگ استفاده می شود. در این روش پزشک با استفاده از یکی از انواع جراحی های زیر سرطان را از بین می برد:

  • جراحی آندوسکوپی: این روش برای تومور های کوچک و موضعی مناسب است. در این روش جراحی پس از یک برش کوچک، لوله نازک و انعطاف پذیری را که  مجهز به چراغ، ابزار برش و دوربین است به بدن بیمار وارد کرده و علاوه بر این، بافت های سرطانی را هم به وسیله این روش از بدن خارج می کنند. به این عمل پولیپکتومی هم گفته می شود.
  • جراحی لاپاروسکوپی: برای از بین بردن پولیپ های بزرگ تر، جراح چندین برش کوچک در شکم ایجاد می کند و آن ها را از بدن خارج می کند.
  • جراحی آناستوموز: اگر ناحیه سرطانی و تومور بزرگ باشند، پزشک جراحی کلکتومی جزئی (برداشتن کامل تومور و مقدار جزئی از بافت های سالم اطراف آن) را انجام می دهد. بعد از آن پزشک ممکن است جراحی آناستوموز (متصل کردن قسمت های سالم روده بزرگ به یکدیگر) را انجام دهد. علاوه بر این معمولا پزشک تعدادی از گره های لنفاوی که در نزدیکی روده بزرگ قرار دارند را برداشته و برای بررسی در زیر میکروسکوپ معاینه می کند. در این صورت می تواند بفهمد که آیا سرطان به گره های لنفاوی سرایت کرده است یا خیر.

جراحی آناستوموز

  • جراحی کولوستومی: اگر قسمت زیادی از روده بزرگ برداشته شده باشد و پزشک نتواند دو سر باز روده بزرگ را به هم ببندد، در دو سر باز روده یک استوما (دهانه) درست کرده و ما بین این دو دهانه یک کیسه قرار می دهد تا مواد اضافی از آن قمست عبور کند. در بعضی مواقع بعد از ترمیم روده بزرگ، کیسه را بر می دارند. در صورتی که پزشک بخواهد کل قسمت پایینی روده را بردارد، کیسه کولوستومی به طور دائمی در بدن شخص باقی می ماند.

جراحی کولوستومی

  • جراحی تسکین دهنده: هدف از انجام این جراحی کم کردن علائم و درد در سرطان هایی است که غیرقابل درمان یا پیشرفته هستند. در این روش، جراح سعی می کند انسداد روده بزرگ را کمتر کرده تا درد، خونریزی و علائم دیگر را کاهش دهد.

بعد از انجام عمل جراحی ممکن است پزشک بخواد برای از بین بردن سلول ها و بافت های سرطانی باقی مانده، از روش هایی، مانند: شیمی درمانی یا پرتو درمانی استفاده کند. این کار خطر بازگشت سرطان را تا حد  زیادی، کمتر می کند.

شیمی درمانی

در این روش درمانی، با استفاده از داروهای خاصی، سلول های سرطانی را که رشد و تکثیر غیر عادی دارند، شناسایی کرده و با مختل کردن پروتئین ها یا DNA هایشان، رشد و تکثیر آن ها را متوقف کرده و آن ها را از بین می برند.

همان طور که اشاره کردیم این دارو ها سلول هایی را که رشد و تکثیر غیر عادی و زیادی دارند، هدف قرار می دهند. به همین خاطر ممکن است برخی سلول های سالمی که رشد و تکثیر زیاد دارند هم در روند شیمی درمانی از بین بروند و به بدن بیمار آسیب وارد شود.

هر چند بعد از پایان شیمی درمانی، سلول های سالم خود را بازیابی می کنند؛ اما سلول های سرطانی نمی توانند بهبود یابند.

معمولا اگر سرطان به مرحله متاستاز رسیده باشد از این روش استفاده می کنند؛ چون در روش شیمی درمانی دارو ها در کل بدن حرکت می کنند. این درمان را به صورت دوره ای انجام می دهند تا بدن بین دوره ها، توانایی و زمان بازسازی خودش را داشته باشد.

عوارض جانبی شایع شیمی درمانی عبارتند از:
  • ریزش موی بدن؛
  • حالت تهوع و احساس ناخوشی؛
  • خستگی و بی حالی؛
  • استفراغ.

معمولا در درمان های ترکیبی از چندین نوع داروی شیمی درمانی استفاده می کنند و یا همراه با روش های درمانی دیگر (مثلا جراحی) از روش شیمی درمانی استفاده می کنند.

پرتو درمانی

در این روش درمانی، پرتوهای گامای پر انرژی را به قسمتی که سلول های سرطانی و تومور وجود دارند، می تابانند تا آن ها را از بین ببرند. پرتو درمانی به دو روش داخلی و خارجی انجام می شود. در پرتو درمانی خارجی از یک دستگاه که پرتو ها را می تاباند، استفاده می کنند.

در پرتو درمانی داخلی، مواد رادیواکتیو را بر روی صفحه‌ای فلزی قرار داده و سپس با استفاده از جراحی، صفحه را در قسمت سرطانی بدن قرار می دهند. این صفحه تا زمان از بین رفتن سلول های سرطانی (معمولا برای چند روز) در بدن باقی می ماند و در طی این مدت، پزشک دائما وضعیت بیمار را بررسی می کند.

برای انجام پرتودرمانی از برخی فلزات، مانند: رادیوم که پرتوهای گاما را ساطع می کنند و یا از اشعه X پر انرژی استفاده می کنند. گاهی اوقات برای درمان سرطان فقط از روش پرتو درمانی و در برخی مواقع از این روش، در کنار روش های درمانی دیگر هم استفاده می کنند.

در مراحل اولیه سرطان رکتوم (راست روده) که سلول های سرطانی به دیواره رکتوم یا به غدد لنفاوی مجاور آن سرایت کرده اند، پزشکان پرتودرمانی را پیشنهاد می کنند. در صورتی که سرطان وارد مراحل بعدی شده باشد، آن ها ترجیح می دهند از گزینه های درمانی دیگری استفاده کنند.

قبل از انجام پرتودرمانی باید از عوارض احتمالی این درمان مطلع باشید. این عوارض عبارتند از:
  • سوختگی ها و تغییر رنگ جزئی پوست؛
  • حالت تهوع؛
  • استفراغ؛
  • اسهال؛
  • خستگی و بی حالی؛
  •  از دست دادن اشتها؛
  • کاهش وزن.

بیشتر این عوارض چند هفته بعد از تمام شدن پرتودرمانی از بین می روند.

حذف تومور با بسامد رادیویی

در این روش با استفاده از یک میله مخصوص که دارای الکترودهای بسیار ریز است، سلول ها و تومور های سرطانی را از بین می برند. گاهی اوقات اگر ناحیه سرطانی نزدیک به پوست باشد، پزشک میله را به طور مستقیم، از طریق پوست وارد بدن می کند و برای انجام این کار فقط به بی حسی موضعی نیاز دارد. در غیر این صورت، میله را  بعد از بیهوشی عمومی و ایجاد برش در شکم وارد می کنند.

جراحی کرایو

در این روش درمانی با منجمد کردن بافت های غیر طبیعی و سرطانی، آن ها را از بین می برند. به این درمان کرایوتراپی گفته می شود.

درمان هدفمند

در این درمان از دارو هایی استفاده می کنند که قادر به شناسایی سلول های سرطانی هستند. این دارو ها می توانند پروتئین یا موادی که سلول های سرطانی از خودشان خارج می کنند را شناسایی کرده و به این وسیله سلول های سرطانی را از بین ببرند. مزیت این روش درمانی این است که بر خلاف شیمی درمانی به سلول های سالم بدن آسیب نمی رساند و عوارض جانبی کمتری دارد.

انواع روشهای درمانی هدفمندی که در درمان سرطان روده بزرگ استفاده می شوند؛ عبارتند از:

آنتی بادی های مونوکلونال: این آنتی بادی ها در آزمایشگاه و با استفاده از یکی از انواع سلول سیستم ایمنی بدن ساخته می شوند. آنتی بادی های مونوکلونال می توانند مواد تولید شده توسط سلول های سرطانی و یا سلول های غیر سرطانی را که به رشد سلول های سرطانی کمک می کنند، شناسایی کرده و سپس به این مواد وصل شده و آن ها را از بین ببرند. با این کار رشد سلول های مخرب متوقف شده و مانع گسترش آن ها می شود. این آنتی بادی به تنهایی یا همراه با دارو، سم و یا مواد رادیواکتیو، به طور مستقیم در قسمتی که سلول های سرطانی وجود دارند، تزریق می شوند.

انواع مختلف آنتی بادی مونوکلونال عبارتند از:
  • مهارکننده فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGF): سلول های سرطانی ماده ای به نام VEGF تولید می کنند که باعث تولید رگ های خونی جدید (آنژیوژنز) در تومور می شود و به رشد سرطان کمک می کند. مهار کننده های VEGF ، دور تا دور ماده VEGF را گرفته و آن را مسدود می کنند و با این کار جلوی تولید رگ های جدید را می گیرند. دو نمونه از این دارو ها Bevacizumab و ramucirumab نام دارند.
  • مهارکننده گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی (EGFR : (EGFR پروتئین هایی هستند که در سطح سلول های خاص از جمله: سلول های سرطانی دیده می شوند. فاکتور رشد اپیدرمی به پروتئین EGFR می چسبد و باعث افزایش رشد و تقسیم این سلول ها می شود. کار مهارکننده های EGFR این است که دور تا دور این گیرنده ها جمع شوند و جلوی رشد و تقسیم سلول های سرطانی را بگیرند. دو نمونه از این دارو ها Cetuximab و panitumumab نام دارند.
  • مهارکننده های آنژیوژنز: آنژیوژنز باعث رشد رگ های خونی جدید می شود. کار مهار کننده های آنژیوژنز این است که جلوی رشد رگ های خونی جدیدی را که تومورها به آن نیاز دارند، بگیرند. برای این کار معمولا از دو نوع دارو استفاده می کنند:
    Ziv-aflibercept: یک مهارکننده فاکتور رشد اندوتلیال است که مانع تاثیر آنزیم های مورد نیاز  برای رشد رگ های خونی می شوند.
    Regorafenib: از این دارو برای معالجه سرطان روده بزرگی که به مرحله متاستاز رسیده، استفاده می کنند. این دارو پروتئین های خاصی را که باعث رشد رگ های خونی می شوند، مسدود کرده و با این کار به درمان سرطان کمک می کند.

ایمونوتراپی

در این روش درمانی از داروهایی استفاده می کنند که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شود. با این کار سیستم ایمنی بدن به تنهایی  از بدن در مقابل سلول های سرطانی دفاع می کند. به این روش درمانی بیوتراپی یا بیولوژی درمانی هم گفته می شود.

 

جلوگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ

هیچ روشی وجود ندارد که بتواند ادعا کند که می تواند 100% از ابتلا به سرطان روده بزرگ جلوگیری کند؛ با این حال بعضی از کارها هستند که با انجام آن ها می توانید خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کمتر کنید.

جلوگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ

این کارها عبارتند از:

  • داشتن وزن متعادل؛
  • انجام منظم ورزش روزانه؛
  • مصرف مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل؛
  • کاهش مصرف چربی های اشباع و گوشت قرمز.

علاوه بر موارد گفته شده، خودداری از نوشیدن الکل و مصرف دخانیات هم می تواند تا حد زیادی خطر ابتلا به سرطان را کمتر کند.

انجام غربالگری

در خیلی از مواقع، بیمار تا قبل از اینکه بیماری اش به مراحل آخر سرطان روده نرسیده، علائمی مشاهده نکرده است. به همین دلیل پزشکان توصیه می کنند که افرادی که بیشتر از 50 سال، دارند آزمایشات غربالگری مخصوص سرطان روده را انجام دهند. روال انجام این آزمایشات به شرح زیر است:

  • آزمایش مدفوع هر 2 سال یک بار؛
  • انجام کولونوسکوپی هر 10 سال یک بار و یا انجام سیگموئیدوسکوپی هر 10 سال یک بار،ج به همراه آزمایش مدفوع.

در صورتی که فرد در خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار داشته باشد، پزشک برنامه دیگری برای انجام آزمایشات غربالگری را توصیه می کند.

علت های ابتلا به سرطان روده بزرگ

زمانی که چرخه رشد و تکثیر یک سلول از حالت عادی خارج شود و (مانند سلول های دیگر) از بین نرود، سرطان ایجاد می شود. با ادامه این روند سلول های بیشتری تولید و تکثیر می شوند و پس از مدتی پیشرفت می کند.

بیشتر اوقات سرطان روده بزرگ از تومورهای غیر سرطانی که پولیپ «آدنوماتوز» نام دارند، شروع می شوند. این تومور ها در دیواره های داخلی روده بزرگ تشکیل می شوند و در صورت درمان نشدن می توانند برای بیمار مشکل آفرین باشند.

پس از رسیدن به مرحله متاستاز، سلول های سرطانی از طریق تومورهای بدخیم، جریان خون و گره های لنفاوی به سایر قسمت های بدن سرایت می کنند. درمان سرطان متاستاز شده بسیار سخت و پیچیده است؛ اما غیر ممکن نیست.

سرطان روده بزرگ چند عامل افزایش خطر ابتلا دارد که هنوز علت تاثیر آن ها در سرطانی شدن روده بزرگ مشخص نشده است؛ شامل:

پولیپ

معمولا سرطان روده بزرگ از پولیهای پیش سرطانی ایجاد می شود. این پولیپ ها در روده بزرگ رشد می کنند و اگر بیمار، آن ها را درمان نکند؛ احتمال اینکه در آینده دچار سرطان روده بزرگ شود، وجود دارد.

پولیپ

انواع متداول پولیپ ها عبارتند از:
  • آدنوماس: بافت این نوع پولیپ شبیه به پوشش روده بزرگ است؛ اما در زیر میکروسکوپ با بافت روده بزرگ متفاوت است. این پولیپ ها می توانند سرطانی شوند.
  • پولیپ هایپرپلاستیک: احتمال اینکه این تومور ها سرطانی شوند بسیار کم است؛ چون این پولیپ ها معمولا خوش خیم هستند و خطر کمی دارند.

بهتر است جراح در همان ابتدا پس از مشاهده پولیپ ها سریعا آن ها را از بین ببرد؛ زیرا خطر سرطانی شدن این پولیپ ها در آینده وجود دارد.

ژن ها

در بعضی مواقع تغییرات ژنتیکی باعث رشد و تکثیر غیر قابل کنترل سلول ها می شوغد. این احتمال وجود دارد که آسیب های ژنتیکی به خاطر مشکلات ژنتیکی ارثی، اتفاق می افتند. اگر یکی از اعضای خانواده قبل از 60 سالگی، مبتلا به سرطان روده بزرگ شد، احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده هم افزایش می یابد.

همچنین زمانی که چند نفر از اعضای خانواده یا بستگان به این سرطان مبتلا شده باشند؛ خطر ابتلا برای سایر اعضای نیز وجود دارد.

چند نمونه از بیماری های ارثی که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهند؛ عبارتند از:
  • پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP): مشکلات ژنتیکی که کل افراد یک خانواده را مستعد ابتلا به انواع سرطان ها می کند؛
  • سندرم گاردنر: نوع دیگری از FAP است؛
  • سندرم لینچ یا سرطان کولورکتال غیرپولیپسیس ارثی: مشکلات ژنتیکی ارثی که باعث ابتلا به سرطان های مختلف می شود؛
  • سندرم پولیپوز جوانان؛
  • سندرم مویر توره: نوعی سندرم لینچ است؛
  • پولیپوز مرتبط با MYH: شبیه به FAP است و با جهش در ژن MYH ایجاد می شود.
  • سندرم پوتز- جگرز: باعث ایجاد پلیپ هایی می شود که معمولا در سمت چپ بدن قرار دارند؛
  • سندرم تورکوت: نوع دیگری از FAP است.

البته مبتلا بودن به این مشکلات ژنتیکی، همیشه باعث ابتلا به سرطان نمی شود. در صورتی که یک عامل محیطی (مانند: قرار گرفتن بیش از حد در برابر نور مستقیم آفتاب) این مشکلات ژنتیکی را تحریک کند، امکان ابتلا به سرطان وجود دارد.

خصوصیت های فردی، عادت های روزمره و رژیم غذایی

بالا رفتن سن می تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد. حدودا 91٪ از افرادی که به سرطان روده بزرگ مبتلا شده اند، بیشتر از 50 سال دارند. با این حال، این بیماری در افراد زیر 50 سال هم دیده می شود.

اگر زندگی بی تحرک یا اضافه وزن زیاد دارید، شانس کمتری نسبت به افراد فعال، در ابتلا به این بیماری دارید. همچنین مصرف دخانیات هم خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد.

از آنجایی که روده بزرگ جزو دستگاه گوارش است، غذاهایی که می خورید، نقش مهمی در سلامتی آن دارند.

رژیم غذایی باید حاوی مقدار مناسبی فیبر باشد. طبق یک بررسی در سال 2019، مشخص شده است:« افرادی که در مصرف موارد زیر زیاده روی می کنند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار دارند:

  • چربی های اشباع شده؛
  • گوشت قرمز؛
  • الکل؛
  • گوشت فرآوری شده.»

مشکلاتی که باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ می شوند

ممکن است بعضی از بیماری ها و یا راه های درمانی باعث ابتلا به سرطان روده بزرگ شوند. این موارد عبارتند از:
  •  دیابت؛
  • انجام پرتودرمانی در گذشته، برای درمان سرطان؛
  •  بیماری های التهابی روده، مانند: کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون؛
  • آکرومگالی: اختلال در هورمون رشد.

شانس زنده ماندن در سرطان روده و طول عمر افراد مبتلا به این سرطان چقدر است؟

معمولا برای نشان دادن احتمال زنده ماندن مبتلایان به سرطان از آمار متوسط شانس زنده ماندن افراد در مدت زمان 5 سال، بعد از تشخیص استفاده می کنند.

شانس زنده ماندن در سرطان روده اگر سرطان متاستاز نشده باشد (به خارج از روده بزرگ یا رکتوم سرایت نکرده باشد)، بیمار به احتمال 90٪ پنج سال پس از تشخیص و شروع درمان زنده می ماند.

اگر سرطان به بافت های اطراف و غدد لنفاوی رسیده باشد، احتمال زنده ماندن بیمار در 5 سال آینده به 71٪ می رسد. اگر سرطان متاستاز شده باشد، احتمال زنده ماندن بیمار تا 5 سال آینده به 14٪ می رسد.

البته این آمار ها فقط نشان دهنده میانگین میزان زنده ماندن در بیماران قبلی بوده و هیچ تضمینی ندارند. با پیشرفت علم پزشکی در سال های اخیر شاهد بهبودی و درمان کامل حتی پس از متاستاز شدن سرطان بوده ایم.

فراموش نکنید که تشخیص و درمان زود هنگام، شانس بهبودی را بالا برده و درمان را ساده تر می کند.

 

سوال:

معمولا پس از متاستاز شدن سرطان روده بزرگ، چه نواحی بیشتر از همه در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار می گیرند؟

جواب:

بعد از متاستاز شدن، کبد بیشتر از بقیه عضو ها درگیر سرطان می شود. همچنین ریه ها، استخوان ها، مغز یا نخاع هم در خطر ابتلا به سرطان قرار دارند.

 

منبع:

medicalnewstoday

cancer