درد صفرا در سمت راست بالای شکم ایجاد می شود و علت‌های مختلفی دارد که شایع‌ترین آن‌ها، سنگ کیسه صفرا است. کیسه صفرا، ترکیبی از چربی، کلسترول و مایعات را ذخیره می‌کند که به این ترکیب، صفرا گفته می‌شود. مایع صفرا، به جذب راحت‌تر ویتامین‌ها و مواد مغذی محلول در چربی کمک می‌کند.
هرگونه درد یا ناراحتی در کیسه صفرا، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات سلامتی در فرد باشد. به همین دلیل، بهتر است پس از مشاهده درد در این ناحیه از بدن، برای بررسی علت درد و شروع درمان، به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
در این صفحه از سایت دکتر چک، می‌خواهیم به بررسی علت درد صفرا بپردازیم و گزینه‌های درمانی را معرفی نماییم. با ما همراه باشید…
درد صفرا به چه صورت است؟
درد کیسه صفرا در اکثر افراد، در سمت راست بالای شکم ظاهر می‌شود. البته، مواردی دیده شده که این درد را در قفسه سینه یا قسمت میانی بالای شکم خود احساس کرده‌اند.
افرادی که تجربه درد کیسه صفرا را داشته‌اند، گفته‌اند که این نوع درد، با درد‌های شکمی که تا بحال تجربه کرده‌اند کاملا متفاوت بوده است. این درد شبیه این است که شخصی مدام با چاقو به شما ضربه می‌زند و با حرکت کردن از بین نمی‌رود. همچنین، دفع گاز یا مدفوع به از بین بردن این درد هیچ کمکی نمی‌کند. بسیاری از افراد با سخت شدن تنفس و شدید‌تر شدن درد، فکر می‌کنند که دچار حمله قلبی شده‌اند.
برخی از اشکال مختلف درد صفرا عبارتند از:
- دردی که با تنفس بدتر می‌شود؛
- درد تب دار؛
- درد همراه با نفخ کردن؛
- درد سوزناک؛
- خستگی.
سایر علائمی که همراه با درد کیسه صفره مشاهده می‌شوند، عبارتند از:
- زردی چشم و پوست؛
- کاهش وزن شدید؛
- تغییر رنگ مدفوع یا ادرار.
علت‌های درد صفرا
برخی از شایع‌ترین علت‌های درد صفرا عبارتند از:
سنگ کیسه صفرا
سنگ‌های کیسه صفرا، اشیایی سنگ مانند هستند که با مواد سخت بدن (اغلب کلسترول) ساخته شده و در کیسه صفرا ایجاد می‌شوند. اندازه سنگ‌های کیسه صفرا متفاوت است و می‌توانند به اندازه یک دانه ریز نمک و یا اندازه توپ گلف باشند.
در اغلب مواقع، فردی که به سنگ کیسه صفرا دچار است، از وجود آن بی‌خبر است و ممکن است تا آخر عمر، نیازی به درمان آن نداشته باشد.
سنگ مجرای صفراوی (کلدوکولیتیازیس)
زمانی که سنگ از کیسه صفرا به مجرای صفراوی حرکت کند، به آن کلدوکولیتیازیس گفته می‌شود. در صورتی که سنگ باعث مسدود شدن مجرای صفراوی شود و هیچ درمانی برای آن در نظر گرفته نشود، این احتمال که بیمار به پانکراتیت دچار شود وجود دارد.
التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت)
در صورتی که کیسه صفرا به دلایل مختلف (مانند سطح خراش دهنده سنگ ها) دچار انسداد، آسیب و یا التهاب شود، باکتری‌ها در محل جمع شده و باعث ایجاد عفونت و التهاب می‌شوند.
آبسه کیسه صفرا (آمپیم)
آبسه کیسه صفرا معمولا به دلیل عفونت ناشی از انسداد مجرای صفراوی ایجاد می‌شود. در صورتی که آبسه کیسه صفرا با مصرف آنتی بیوتیک برطرف نشود، ممکن است پزشک برای جلوگیری از پارگی و انتشار عفونت، جراحی را توصیه کند.
بیماری‌های کیسه صفرا
هر نوع بیماری که بر روی سلامت کیسه صفرا یا مجرای صفراوی تاثیر منفی بگذارد، می‌تواند باعث ایجاد درد و ناراحتی شود. برخی از شایع‌ترین بیماری های کیسه صفرا عبارتند از دیسکینزی صفراوی، کلانژیت، عفونت یا سنگ صفرا.
دیسکینزی صفراوی باعث اختلال عملکرد کیسه صفرا شده و انتقال مایع صفرا به داخل مجاری صفراوی را با مشکل روبرو می‌کند. کلانژیت نیز معمولا به دلیل اختلالات خود ایمنی یا عفونت رخ می‌دهد و مجاری صفراوی را با التهاب مواجه می‌کند.
پولیپ کیسه صفرا
زمانی که بافت داخلی پوشش کیسه صفرا، دچار رشد غیر طبیعی شود، به آن پولیپ کیسه صفرا گفته می‌شود. در اکثر مواقع، پولیپ‌ها هیچ ضرری برای بیمار ندارند. با این حال، مواردی دیده شده که پولیپ‌های کیسه صفرا، باعث ایجاد التهاب شوند. همچنین حدود 5% از پولیپ‌های کیسه صفرا، می‌توانند باعث ابتلای بیمار به سرطان شوند.
سوراخ شدن کیسه صفرا
زمانی که سنگ‌های کیسه صفرا، سطح خشن و برنده‌ای داشته باشند، این احتمال که کیسه صفرا را سوراخ کنند، وجود دارد. این مشکل بسیار نادر است؛ اما در صورتی که اتفاق بیفتد، می‌تواند کشنده باشد. اگر درد شدید در قسمت بالای شکم همراه با علائم دیگری نظیر تب بالا، استفراغ و حالت تهوع را مشاهده کردید، بهتر است هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص یا بیمارستان مراجعه نمایید.
سرطان کیسه صفرا
زمانی که سلول‌های سرطانی (بدخیم) در کیسه صفرا رشد کنند، فرد به سرطان کیسه صفرا دچار می‌شود. رشد سلول‌های سرطانی از داخل کیسه صفرا شروع شده و به مرور زمان، به سمت بیرون ادامه پیدا می‌کند. در اغلب مواقع، تشخیص این نوع سرطان، زمانی که به بیرون کیسه صفرا انتشار پیدا کرده، انجام می‌شود. ابتلا به این نوع سرطان بسیار نادر است.
سرطان مجرای صفراوی (کلانژیوکارسینوما)
کلانژیوکارسینوما نوع نادری از سرطان است که شروع آن از مجرای صفراوی است. این نوع سرطان نیز مانند سرطان کیسه صفرا، دارای علائم بسیار کمی است و معمولا پس از شیوع به قسمت‌های دیگر بدن، کشف می‌شود.
سریع‌ترین راه ممکن برای تسکین درد صفرا چیست؟
می‌توانید برای تسکین این درد، یک کمپرس گرم بر روی ناحیه‌ای که درد می‌کند قرار دهید. همچنین، در صورتی که علت درد، انسداد مجرای صفراوی باشد، مصرف چای نعناع یا مکمل منیزیم می‌تواند به تخلیه کیسه صفرا کمک کند.
همچنین، با دراز کشیدن به پهلوی چپ، می‌توانید فشار بر روی کیسه صفرا را کمتر کرده و از انقباض آن جلوگیری نمایید. این کار، به دفع سنگ‌های کیسه و مجاری صفراوی نیز کمک می‌کند.
در صورتی که درد شدید باشد، کار زیادی از دست شما ساخته نیست. در چنین مواردی، نیاز به مصرف داروی تجویز شده و یا جراحی دارید.
تشخیص علت درد صفرا
پزشکان برای تشخیص دقیق علت درد صفرا، پس از بررسی علائم، سوابق خانوادگی بیماری‌های صفراوی و سابقه پزشکی مراجعه کننده، به معاینه فیزیکی شکم و نواحی صفرا می‌پردازند. همچنین، ممکن است پزشک در مورد تغذیه مراجعه کننده سوالاتی را مطرح کند و از او بخواهد آزمایش خون را انجام دهد. برخی از رایج‌ترین آزمایش‌های تصویربرداری برای بررسی علت درد صفرا عبارتند از:
- سونوگرافی؛
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)؛
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)؛
- کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP).
درمان درد صفرا
درمان درد صفرا، به علت بوجود آمدن آن بستگی دارد. پزشک بسته به علت درد، معمولا از یک یا ترکیبی از راه‌های زیر برای از بین بردن علائم و درد استفاده می‌کند:
- داروهای انحلال خوراکی: این داروها، باعث تحلیل رفتن سنگ‌های صفراوی می‌شوند.
- داروهای مسکن: در صورتی که درد بسیار شدید باشد، پزشک داروهای مسکن را تجویز می‌کند.
- آنتی بیوتیک: اگر درد صفرا به دلیل ابتلا به عفونت باکتریایی باشد، پزشک مصرف آنتی بیوتیک را تجویز می‌کند.
- آندوسکوپی: پزشک می‌تواند برخی از مشکلات جزئی کیسه صفرا را با روش آندوسکوپی برطرف نماید.
در صورتی که سنگ کیسه صفراوی به اندازه‌ای بزرگ باشد که به صورت طبیعی دفع نمی‌شود، پزشک روش جراحی را پیشنهاد می‌کند. همچنین در برخی مواقع که عفونت و التهاب باعث از بین رفتن بخش زیادی از کیسه صفرا شده باشد و هیچ راه ترمیمی برای آن وجود نداشته باشد، پزشک برداشتن کیسه صفرا را توصیه می‌کند. از آنجایی که بدن انسان برای زنده ماندن به کیسه صفرا نیازی ندارد، این جراحی آسیبی به سلامتی بیماران نمی‌زند.
جراحی برداشتن کیسه صفرا به 3 روش زیر انجام می‌شود:
- کوله سیستکتومی لاپاراسکوپی؛
- کوله سیستکتومی باز؛
- کوله سیستکتومی رباتیک.
رژیم غذایی برای جلوگیری از درد کیسه صفرا
در اکثر مواقع، تغییر رژیم غذایی می‌تواند تا حد بسیار زیادی، به حل مشکلات مربوط به صفرا کمک کند؛ چرا که برخی از غذا‌ها، برای کیسه صفرا مضر هستند. به عنوان مثال، غذاهایی که می‌توانند بیماری‌های کیسه صفرا را تشدید کنند، عبارتند از:
- غذاهای حاوی چربی‌های ناسالم و چربی ترانس بالا؛
- غذاهای فرآوری شده؛
- کربوهیدرات‌های تصفیه شده (مانند شکر یا محصولات تهیه شده با آرد سفید).
بهتر است به جای چنین غذاهایی، رژیم غذایی خود را با مواد غذایی زیر پر کنید:
- سبزیجات و میوه‌های حاوی فیبر زیاد؛
- غذاهای حاوی سبزیجات با برگ‌های تیره؛
- لبنیات کم چرب؛
- غذاهای حاوی کلسیم؛
- غذاهای حاوی ویتامین C؛
- پروتئین‌های گیاهی مانند سویا، لوبیا، عدس، توفو و… ؛
- چربی‌های سالم مانند ماهی، آجیل و… ؛
- قهوه (حداکثر 2 فنجان در روز).
خلاصه مطلب
درد کیسه صفرا، می‌تواند علت‌های زیادی داشته باشد. این درد، معمولا در قسمت بالای سمت راست شکم دیده می‌شود و می‌تواند به قسمت میانی بالای شکم و قفسه سینه نیز کشیده شود. برخی از رایج‌ترین علت‌های درد صفرا عبارتند از سنگ کیسه صفرا، سنگ مجاری صفراوی، التهاب کیسه صفرا، آبسه کیسه صفرا، بیماری‌های کیسه صفرا، پولیپ کیسه صفرا، سوراخ شدن کیسه صفرا، سرطان کیسه صفرا و سرطان مجاری صفراوی.
تشخیص علت دقیق درد صفرا توسط پزشک و با استفاده از نتایج آزمایش خون و آزمایش‌های تصویربرداری انجام می‌شود. پزشک با توجه به علت درد، سابقه پزشکی بیمار و وضعیت سلامتی او، بهترین درمان ممکن برای از بین بردن درد صفرا را تجویز می‌کند.
چنانچه سوال یا نظری درباره علت درد صفرا دارید، آن را در قسمت دیدگاه‌ها مطرح کرده و منتظر پاسخ از جانب پزشکان سایت دکتر چک باشید…
