فرد مبتلا به اختلال بیش فعالی ، در حفظ توجه یا کنترل انرژی و حرکت دچار مشکل می شود. در دنیا، تقریباً 8.4 درصد از کودکان و تقریباً 2.5 درصد از بزرگسالان مبتلا به اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی (ADHD) هستند. انستیتوی ملی سلامت روان اعلام کرده است که علائم اختلال بیش فعالی در بعضی از کودکان از اوایل 3 سالگی شروع می شود.
با این حال، بسیاری از عوامل، اختلالات روانی و بیماری های مختلف می توانند منجر به بروز اختلال بیش فعالی شوند. حتی اگر تشخیص داده شود که فرد، مبتلا به اختلال کمبود توجه بوده این اختلال قابل کنترل و درمان است. در این مقاله از سایت دکتر چک، به درمان های مختلف ADHD و دلایل احتمالی بروز این اختلال می پردازیم. همچنین مشخصات و ویژگی های انواع مختلف ADHD را بررسی می کنیم.
اختلال بیش فعالی چیست؟
در حالی که علت واقعی ADHD مشخص نیست، فرد مبتلا به ADHD دچار اختلالات مختلفی می شود. این اختلالات عبارتند از: مشکل در حفظ توجه یا تمرکز بر روی کاری خاص.
برخی از مبتلایان به اختلال بیش فعالی ممکن است در نحوه ی نشستن مشکل داشته و برخی دیگر ترکیبی از علائم مختلف را داشته باشند. افراد مبتلا به ADHD ممکن است در توجه کردن مشکل داشته باشند؛ با اینکه به راحتی پریشان و ناراحت شوند. فرد مبتلا به بیش فعالی، حواس پرت تر از افراد معمولی است.
خصوصیات و مشخصات افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی
پزشکان، مبتلایان ADHD را به سه دسته تقسیم می کنند: بی توجه، غالباً بیش فعال ، تکانشی/ترکیبی.( هر کدام با جزئیات بیشتر در بخش زیر توضیح داده شده است).
حتما بخوانید : غذای کودک در حال رشد چه غذاهایی باید باشد تا به رشدش کمک کند؟
بی توجه : فردی که دارای این نوع اختلال بیش فعالی می باشد، به احتمال زیاد با این اختلال ها مواجه است:
- عدم توانایی توجه به یک وظیفه یا تمایل به انجام اشتباهات؛
- در تمرکز روی فعالیت ها یا کارها مشکل دارند؛
- به حرف های دیگران گوش نمی دهند؛
- در مدیریت زمان و سازماندهی وظایف مشکل دارند؛
- معمولاً جای وسایل یا لوازم را فراموش می کنند؛
- خیلی راحت پریشان می شوند؛
- وظایف و تعهدات شان را فراموش می کنند؛
- از انجام کارهایی که نیاز به تمرکز و فکر طولانی دارند، اِجتناب می کنند؛
- استفاده از دستورالعمل برای انجام وظایف برایشان سخت است.
محرک بیش فعالی ترکیبی: یعنی افراد، بیشتر علائم بیش فعالی را بروز می دهند. این علائم عبارتند از:
- فعالیت بیش از حد؛
- عدم توانایی در یکجا نشستن؛
- برای آنها صحبت کردن پس از اتمام صحبت های دیگران و جواب دادن به سوالات بعد از اِتمام سوال سخت است؛
- در گفتگوها، فعالیتها یا بازی ها، با دیگران مشارکت می کنند؛
- دائماً دست و پاهایشان را تکان می دهند؛
- بیش از حد صحبت می کنند؛
- بازی کردن یا مشارکت در فعالیت ها بدون سروصدا، برای آنها دشوار است؛
- تمایل به انجام بازی در نوبت خودشان را ندارند.
ترکیبی: شخصی که مبتلا به ADHD ترکیبی است، ویژگی های مشابه هر دو نوع اختلال دیگر را دارد. این ویژگی ها در زندگی روزمره ی فرد، روابط او با دیگران و موفقیت در مدرسه یا کار تاثیر می گذارند. انستیتوی ملی بهداشت روان اعلام کرده است که زنان احتمالاً با مشخصه ی بی توجهی این اختلال، مشکل دارند. احتمالا به همین دلیل این اختلال در زنان غیر قابل تشخیص و بیشتر در مردان تشخیص داده می شود.
تشخیص بیش فعالی
انستیتوی ملی بهداشت روانی اعلام کرده است که اختلال بیش فعالی بیشتر در دوران ابتدایی تشخیص داده می شود؛ اما ممکن است این اختلال در برخی از افراد تا زمان بزرگسالی یا حتی در پیری، مشخص نشود.
هیچ تست خاصی برای تشخیص اختلال بیش فعالی وجود ندارد. پزشک معاینات را انجام می دهد تا علل احتمالی دیگر مانند: مشکلات شنوایی یا بینایی را بررسی کند.
ویژگیهای اختلال بیش فعالی ممکن است شبیه علائمی مانند: اضطراب، افسردگی، ناتوانی در یادگیری و اختلال خواب باشد.
پزشک برای بررسی سابقه رفتاری و تشخیص بهتر، سؤالاتی را مطرح می کند. این سؤالات معمولاً از فرد مشکوک به ADHD و خانواده یا مراقبان آنها پرسیده می شود. بسیاری از کودکان علائمی مانند: انرژی زیاد و بی توجهی که معمولاً در افراد مبتلا به ADHD وجود دارد، نشان می دهند. اما برای تشخیص ADHD، کودک باید شش مورد از علائم اختلال بیش فعالی را در مدت 6ماه، داشته باشد که مستقیماً بر موقعیت اجتماعی و تحصیلی او تأثیر می گذارند. افراد بالای 17 سال، برای تشخیص اختلال بیش فعالی باید پنج مورد از علائم آن را داشته باشند.
درمان اختلال کمبود توجه ( بیش فعالی )
پزشکان ممکن است برای درمان ADHD ، روشهای درمانی ترکیبی را پیشنهاد کنند. درمانها معمولاً بستگی به علائم فرد و درجه ی اختلال بیش فعالی دارند که روی تحصیل و زندگی شان تاثیر می گذارند.
حتما بخوانید : علت کهیر زدن چیست ؟ ۱۵ روش درمان خانگی کهیر
این درمانها عبارتند از:
رفتار درمانی: در این مرحله درمانگر به کودک در ایجاد مهارت های اجتماعی کمک می کند، تکنیک های برنامه ریزی را به افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی آموزش داده و توانایی برنامه ریزی و انجام وظایف را در آنها افزایش می دهد.
داروها: پزشکان ممکن است داروهایی را برای افزایش توجه و تمرکز فرد مبتلا به این اختلال تجویز کنند. در حالی که داروهای زیادی برای درمان این اختلال در دسترس می باشند، متداول ترین داروها، محرک ها هستند.
این داروها عبارتند از:
- قرص آدرال؛
- فوکالین؛
- ویوانس؛
- قرص متیل فنیدات؛
- ریتالین.
داروهای غیر محرک برای درمان اختلال بیش فعالی، داروی «استراترا» و «کلونیدین» است. معمولاً، پزشک کمترین مقدار دارو را تجویز می کند و در صورت لزوم دوز آن را افزایش می دهد.
مربیگری والدین: درمانگران می توانند با والدین همکاری کنند تا به آنها در پاسخ به رفتارهای نامطلوب کودکان مبتلا به این اختلال کمک کنند. آموزش های اضافی در نحوه ی دارو دادن به کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی می تواند مفید باشد.
پشتیبانی مدرسه: معلمان و مشاوران نقش مهمی در ایجاد برنامه های آموزشی و استفاده از روشهای مختلف تدریس، برای تعامل بیشتر با کودکان دارای اختلال بیش فعالی، ایفا می کنند.
اختلال بیش فعالی با گذشت زمان یا با افزایش سن برطرف نمی شود و رفتارهای افراد مبتلا به این اختلال تغییر نمی کند.
برخی از افراد ممکن است متوجه شوند که با افزایش سن برخی از علائم بهبود پیدا می کنند؛ اما به این معنی نیست که وقتی فرد پیر شود، درمان خواهد شد!
مبتلایان به ADHD نیاز به مراقبت ویژه و همچنین کمک در پردازش و مدیریت خصوصیات، ویژگی ها و علائم دارند.
بنیاد نامورس گفته است که کودکان مبتلا به ADHD اغلب می توانند مهارت خودکنترلی و تمرکز را مانند بزرگسالان بهبود ببخشند.
اگر فرد مبتلا به اختلال بیش فعالی درمان نشود، وضعیتش می تواند بدتر شود. عدم درمان این اختلال ممکن است عوارضی مانند: عزت نفس پایین، افسردگی، مشکلات در مدرسه و درگیری های خانوادگی را به همراه داشته باشد.
علل و عوامل خطر
پزشکان، علت اصلی ADHD را نمی دانند؛ با این حال، معتقدند که افرادی که خواهر و بردار مبتلا به اختلال بیش فعالی دارند، ممکن است خودشان هم این اختلال را داشته باشند. تحقیقات عواملی را بررسی می کند که خطر ابتلا به ADHD را افزایش می دهند. این عوامل عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض استرس، الکل یا تنباکو در دوران بارداری؛
- قرار گرفتن در معرض سموم محیطی در دوران بارداری یا در جوانی؛
- آسیب خفیف مغزی؛
- نتیجه تحقیق در سال 2018 نشان داده است که کمبود وزن در هنگام تولد از دیگر عوامل افزایش خطر ابتلا به این اختلال است؛
- نتیجه تحقیق دیگری در سال 2018، در JAMA Pediatrics ، حاکی از این است که زایمان زودرس از دیگر عوامل افزایش خطر ابتلا به این اختلال محسوب می‌شود.
حتما بخوانید : علت سر درد پشت گوش چیست ؟ چگونه درمان می شود ؟
تصورات غلط راجع به ADHD وجود دارد که افراد مبتلا به ADHD و خانواده ی آنها را نگران می کند. برخلاف تصورات عمومی، عوامل زیر منجر به ADHD نمی شوند:
- خوردن مقادیر زیاد قند یا رنگ های مصنوعی؛
- خیره شدن بیش از حد به صفحه ی تلویزیون، رایانه یا تلفن؛
- فرزندپروری نامناسب یا محیط های نامساعد خانوادگی.
تحقیقات، ارتباط بین این عوامل و پیشرفت بیش فعالی را در جوانان ثابت نکرده است.
دورنما
ADHD ممکن است در عملکرد اجتماعی و دانشگاهی یا شغلی اختلال ایجاد کند، همچنین این اختلال می تواند باعث بروز مشکل در عملکرد تحصیلی و روابط شخصی شود. با این حال، برای به حداقل رساندن علائم بیش فعالی، درمان‌های مختلفی وجود دارد.
اگر شخص مشکوک است که خودش یا یکی از اعضای خانواده، به ADHD مبتلاست، باید برای ارزیابی و تشخیص به پزشک مراجعه کند.
توجه داشته باشید که:
ADHD ممکن است همراه با برخی از علائم مانند: عدم توانایی در تمرکز روی کارها یا نشستن آرام و طولانی در یک جا بوده و در برخی دیگر با علائمی مانند: عدم توانایی در یکجا نشستن همراه باشد .
9ویژگی برای هر یک از انواع بیش فعالی وجود دارد. در حالی که این خصوصیات در بسیاری از کودکان رایج است، آنها رفتارهایی شدیدتر از هم سن و سال های خود نشان می دهند.
در حال حاضر، تحقیقاتی در مورد علت ایجاد این ویژگی ها در حال انجام است؛ اما در تحقیقات اخیر، ارتباط بین ADHD و تولد زودرس، استرس و سیگار کشیدن در دوران بارداری و وزن کم هنگام تولد بررسی شده است. عوامل ژنتیکی در بروز بیش فعالی نقش مهمی دارند.
درمانها مانند: داروها، رفتار درمانی، پشتیبانی معلمان و مراقبان و استفاده از ابزارهای لازم جهت برقراری ارتباط با کودکان بیش فعال ، باعث رشد و پیشرفت آنها می شود.
منبع : medicalnewstoday
