سندرم روده تحریک پذیر (IBS) به گروهی از علائم، مانند: انقباض عضلات شکم، درد شکمی، نفخ معده، اسهال و یبوست گفته می شود. بیشتر مبتلایان به این نوع سندرم با تغییر رژیم غذایی خود، مصرف دارو و کم کردن استرس شان می توانند علائم این سندرم را بهبود بخشند.
این سندرم راحتی و آرامش انسان را از بین می برد؛ اما باعث ابتلا به بیماری های وخیم دیگر، مثل سرطان، نمی شود و برای همیشه به روده بزرگ آسیب وارد نمی کند.
چه دلایلی باعث ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر می شوند؟
دلیل ابتلا به این بیماری نامشخص است و هیچ راهی برای درمان آن وجود ندارد؛ اما روش های متعددی وجود دارند که به درمان علائم ناشی از آن کمک می کنند.
چه افرادی به این بیماری مبتلا می شوند؟
یکی از شایع ترین اختلالاتی که توسط پزشکان شناسایی می شود، سندرم روده تحریک پذیر است و 20 درصد بزرگسالان در ایالات متحده آمریکا، به علائم ناشی از این اختلال دچار هستند.
احتمال ابتلا بعضی از افراد به این سندرم بیشتر است که از جمله آن ها می توان به این دسته افراد اشاره کرد:
- خانم ها؛
- افراد کمتر از 50 سال (معمولا از 35 سال به بعد افراد به این سندرم مبتلا می شوند)؛
- افرادی که یک شخص در خانواده شان به این سندرم مبتلا باشد.
این بیماری چه علائمی به همراه دارد؟
این سندرم با دردهای شکمی یا احساس ناراحتی و تغییر عادت های روده، مثل: یبوست یا اسهال به مدت 3 ماه یا بیشتر، همراه می باشد.
علائمی که هر فرد در خودش مشاهده می کند با دیگران متفاوت است و این علائم شامل موارد زیر می شود:
- انقباض یا درد شکم؛
- یبوست، به سختی دفع شدن مدفوع و خشک بودن آن؛
- کار کردن متداوم رودها؛
- اسهال یا دفع زود به زود مدفوع؛
- ابتلای مکرر به یبوست و اسهال ؛
- وجود موکوس در مدفوع؛
- التهاب شکم؛
- باد معده؛
- احساس ناراحتی در قسمت بالای شکم یا احساس سیر بودن یا تهوع بعد از خوردن غذا به اندازه روزهای قبل.
خانم های مبتلا به این سندرم در دوران یائسگی خود با علائم بیشتری مواجه می شوند.
نحوه تشخیص
اگر فکر می کنید که به این بیماری مبتلا شده اید، بهتر است که به پزشک مراجعه کنید. پزشک سئوالاتی درباره وضعیت سلامتی و علائمتان، می پرسد و شما را معاینه می کند. پزشک شاید آزمایش مقعدی را هم انجام دهد. امروزه هیچ آزمایش و تستی وجود ندارد که به طور قطع ابتلا شما به این سندرم را تشخیص دهد.
علاوه بر این، پزشک با انجام آزمایشات پزشکی و در صورت مشاهده علائم «هشدار دهنده»، ابتلا شما به دیگر بیماری ها را تشخیص می دهد که این علائم عبارتند از:
- خونریزی مقعدی؛
- کم شدن وزن؛
- کم خونی (کمبود آهن)؛
- علائمی که در شب ظاهر می شوند، مثل اسهال که باعث اختلال در خوابتان می شود؛
- سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ، بیماری التهاب روده یا بیماری سلیاک.
از جمله آزمایشاتی که انجام می شوند می توان به کلونوسکوپی اشاره کرد. در این روش، پزشک با وارد کردن یک تلسکوپ به روده بزرگ که به دوربین مجهز است، بافت ملتهب شده، هر گونه رشد غیرعادی و وجود زخم را تشخیص می دهد.
افرادی که بیشتر از 50 سال دارند و علائم این سندرم را در خود مشاهده می کنند، باید آزمایش کلونوسکوپی را انجام دهند تا ابتلا به سرطان روده بزرگ در آن ها مشخص شود؛ حتی اگر هیچ گونه علامت «هشداردهنده ای» در خود مشاهده نکنند.
علاوه بر این، اگر به هر نوع خاص از این سندرم را مبتلا باشید، نفخ داشته باشید یا باد معده تان زیاد باشد، پزشک با انجام آزمایش خون می تواند ابتلا به بیماری سلیاک را بررسی کند. این بیماری شامل IBS-D ( اکثرا اسهال) یا IBS-M (هم اسهال و هم یبوست) می شود.
همین طور، حساسیت به لاکتوز باعث بعضی از این شرایط می شود که با انجام آزمایش تنفس می توان آن را هم بررسی کرد.
سندرم روده تحریک پذیر را چگونه می توان درمان کرد؟
هیچ راه حلی برای درمان قطعی این سندرم وجود ندارد؛ اما چندین راهکار وجود دارد که کمک می کند تا حس بهتری به دست آورید. راه هایی که برای درمان وجود دارند؛ عبارتند از:
- تغییر رژیم غذایی؛
- مصرف دارو؛
- شرکت در دوره های مشاوره برای کاهش استرس؛
تغییر رژیم غذایی
خوردن غذاها هیچ ارتباطی به ابتلا به این سندرم ندارد؛ اما مصرف برخی از غذاهای خاص، باعث شروع بروز علائم آن می شود. با تغییر عادت های غذایی تان می توانید علائم ناشی را کم کنید.
غذاهایی را که با خوردن آن ها علائم این سندرم در شما بدتر می شود، یادداشت کنید:
- غذاهایی که در طول روز می خورید؛
- علائمی که مشاهده می کنید؛
- زمان وقوع علائم.
بهتر است که مصرف این غذاها را محدود کرده یا به کلی از خوردن آن ها پرهیز کنید. غذاهایی که مشکل ساز هستند؛ شامل موارد زیر می شوند:
- شیر و محصولات تهیه شده از شیر مثل: پنیر یا بستنی؛
- نوشیدنی های حاوی کافئین مثل: قهوه؛
- نوشیدنی های کربنات دار مثل: نوشابه، مخصوصا حاوی محتوی شیرین کننده های مصنوعی (سوربیتول) یا شربت ذرت غنی از فروکتوز باشند؛
- مشروبات الکلی؛
- بعضی از میوه ها و سبزیجات.
راه های دیگری که برای درمان و بهبود علائم وجود دارند عبارتند از:
- خوردن غذاهای سالم و پیروی از رژیم غذایی متعادل؛
- خوردن غذاهایی که حاوی مقدار زیادی فیبر هستند؛ مثل: غلات کامل، میوه ها، سبزیجات (مخصوصا برای افرادی که یبوست دارند).
مقداری خوراکی های حاوی فیبر را به رژیم غذایی تان اضافه کنید تا بدن تان از خواص آن ها بهره ببرد. به این مورد توجه کنید که رژیم های غذایی غنی از فیبر، به کم کردن درد یا اسهال کمک نمی کنند و امکان دارد که انقباضات و باد معده را هم بدتر کنند!
درباره خوراکی ها، مثل: غلات، اطلاعات جمع آوری کنید. هدف خود را بر مبنای مصرف روزانه 20 گرم فیبر قرار دهید.
- روزانه 6 تا 8 لیوان آب بنوشید (مخصوصا برای کسانی که اسهال دارند). مشخص نشده است که نوشیدن روزانه آب به کم کردن علائم سندرم روده تحریک پذیر کمک می کند یا خیر؛ اما نوشیدن آب به درمان کم آبی بدن که گاهی اوقات در اثر اسهال به وجود می آید، کمک می کند.
- از مصرف غذاهای سنگین که باعث انقباض شکم و اسهال در افراد مبتلا به این سندرم می شود، پرهیز کنید. اگر شما هم به این سندرم مبتلا هستید، سعی کنید روزانه 4 تا 5 وعده غذا بخورید یا اینکه در هر 3 وعده اصلی، غذای کمتری بخورید.
مصرف دارو
پزشک با تجویز دارو به بهبود علائم کمک می کند که بعضی از این داروها شامل موارد زیر می شود:
- مکمل های حاوی فیبر مثل: سیلیوم (متاموسیل) برای کنترل یبوست.
- داروهای ضد اسهال مثل لوپرامید (ایمودیوم) برای کنترل اسهال؛
- داروهای ضد انقباض مثل: روغن نعناع یا دی سیکلومین برای کم کردن انقباضات روده که به درمان یبوست و درد کمک می کند؛
- داروهای ضد افسردگی مثل تری سیکلیک یا بازدارنده بازجذب سروتونین (SSRI) در صورتی که علائم درد یا افسردگی را در خود مشاهده می کنید؛
- دارو سندرم روده تحریک پذیر: نوعی دارو که به نام لوبیپروستون شاخته می شود و توسط سازمان غذا و دارو برای خانم های مبتلا به سندرم IBS-C (یبوست) تایید شده است.
شرکت در دوره های مشاوره برای کاهش استرس
افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر که تحت درمان هستند، به افسردگی و اضطراب هم دچار می شوند. استرس هم مسئله دیگری است که این افراد را نگران می کند؛ زیرا باعث بدتر شدن علائم می شود.
مطالعات انجام شده در این زمینه نشان داده است که روان شناختی به بهبود علائم این افراد کمک می کند. روش های دیگری که احساس استرس و اضطراب را کم می کنند؛ شامل موارد زیر می شود:
- درمان شناختی رفتاری {CBT} درمانی کوتاه مدت است که ترکیبی از چندین روش درمانی و استراتژی های رفتاری است. درمان شناختی رفتاری که برای درمان IBS استفاده می شود که استرس در زندگی یا تغییر پاسخ فرد به استرس و اضطراب ناشی از علائم سندرم روده تحریک پذیر را کنترل می کند.
- درمان روانی پویا: به نوعی گفتار درمانی متمرکز و کوتاه مدت گفته می شود که درباره ارتباط میان علائم و احساسات عمیق مطالعه می کند. یکی دیگر از اهداف این روش، تشخیص و درمان تعارضات درون فردی است.
- هیپنوتیسم درمانی که افراد را وارد مرحله دیگری از آگاهی می کند. هدف از پیشنهادهای تصویری این است که به فرد القا می کند که مثلا درد متوقف شده است.
به علاوه، رهایی از استرس هم عامل مهمی است که با ورزش کردن می توان از شر آن خلاص شد. همچنین، ورزش کردن باعث فعالیت های بهتر روده می شود و بهداشت عمومی فرد را بهبود می بخشد. مدیتیشن، یوگا و ماساژ هم از دیگر روش های موثر در این زمینه هستند.
منبع: womenshealth
