خواص شگفت انگیز قهوه همراه با عوارض، تاریخچه قهوه و انواع آن

درست است که مصرف قهوه چندین اثر مثبت بر روی سلامتی دارد اما اگر در مصرف آن زیاده روی کنید با عوارض جانبی آن نیز مواجه خواهید شد.

اگر شما هم مثل اکثر مردم باشید احتمالا روز خود را بدون نوشیدن یک فنجان قهوه شروع نمی کنید و به این صورت انرژی روزانه خود را تامین می کنید.

قهوه چیست؟

نوعی نوشیدنی گرم یا سرد است که از دانه های قهوه به دست می آید. اما با وجود این که دانه های قهوه ظاهری شبیه به لوبیا دارند اما در حقیقت این طور نیست و هسته یا دانه ای داخل گیلاس قهوه هستند. این میوه ای است که از گیاه قهوه به دست می آید.

گیاهان این نوشیدنی تا صد سال می توانند به زندگی خود ادامه دهند و بیشترین دانه های گیلاس قهوه بین سنین 7 تا 20 سالگی گیاه به دست می آید. هر گیاه در هر سال حدود 4.5 کیلوگرم گیلاس قهوه تولید می کنند. گیلاس ها زمانی که رسیده می شود به رنگ قرمز می آیند و آن زمان می توان آن ها را برداشت کرد.

تاریخچه قهوه

یک چوپان به نام کالدی در سال 850 بعد از میلاد برای اولین بار در اتیوبی قهوه را کشف کرد. وی یک روز متوجه رفتار پر جنب و جوش بزهای خود در نزدیک یک بوته می شود و متوجه شد که بزها علفی شبیه به گیلاس های قرمز رنگ را می خورند (گیلاس های این گیاه).

کالدی نیز از آن گیلاس ها خورد. پس از احساس انرژی و سرخوشی در خود، آن ها را به راهب های منطقه خود نشان داد. آن ها تصمیم گرفتد که گیلاس ها خشک کرده و بجوشاند تا یک نوشیدنی به دست بیاید.

از آن زمان به بعد مزایای انرژی زا قهوه به مرور زمان در سرتاسر دنیا شناخته شد. به کشورهای عربی و سپس اروپا راه یافت و در سال 1668 به آمریکای شمالی نیز رسید.

قهوه چگونه تولید می شود؟

در سال های اول که این نوشیدنی کشف شده بود ابتدا با جوشاندن گیلاس های قهوه به دست می آمد اما امروزه این فرایند کمی پیچیده تر شد است. در ادامه این فرایند را می خوانیم:

مرحله 1: کاشت. دانه های فراوری نشده کاشته شده و زمانی که بزرگ شدند به گیاه قهوه تبدیل می شوند. به طور متوسط سه تا چهار سال زمان می برد که گیاهان تازه کاشته شده اولین گیلاس های قهوه را تولید کنند.

مرحله 2: برداشت. رنگ گیلاس های جوان سبز بود اما وقتی که زمان برداشت آن ها می رسید به رنگ قرمز روشن در می آیند. گیلاس ها را با دست یا ماشین می توان برداشت کرد و این کار تنها یک بار در سال انجام می شود.

مرحله 3: فراوری/ تخمیر/ خشک کردن. میزان رطوبت موجود در دانه های این گیاه بسیار زیاد است و باید خشک شوند تا میزان رطوبت آن ها به میزان مطلوب 11 درصد برسد. دو روش برای فراوری و خشک کردن دانه ها وجود دارد. روش خشک کردن یک فرایند چهار هفته ای است که در طی آن گیلاس های قهوه به طور طبیعی در زیر نور خورشید خشک می شوند. گیلاس ها به طور یک دست بر روی یک سطح با لایه های پوستی (مغز، لعاب و روپوست) که همچنان از آن ها جدا نشده است پخش می شوند. گیلاس ها جابجا یا چرخانده می شوند تا به طور کامل خشک شوند.

در روش خشک کردن، پوشته گیلاس پیش از خشک کردن کنده نمی شود اما در روش خیس این کار انجام می شود. در روش خیس، مغز گیلاس قهوه خارج شده اما همچنان روپوست آن باقی می ماند. همین طور دانه ها در مخزن تخمیر پر شده از آب نیز تا دو روز باقی می مانند تا زمانی که لعاب به طور طبیعی حل شود. در فرایند تخمیر – که عمدتا بر روی قهوه های خاص انجام می شود – قند موجود در لعاب شکسته شده تا رایحه و طعم دانه ها بیشتر شود. پس از تکمیل این فرایند، قهوه ها شسته شده و یا در زیر نور خورشید یا با ماشین خشک می شود.

مرحله 4: آسیاب کردن. یک دستگاه پوسته را از قهوه ای که به شیوه خشک کردن فراوری شده است و تمام روپوست باقی را از قهوه ای که به شیوه خیس فراوری شده است جدا می کند. سپس دانه ها دسته بندی و بر اساس اندازه و وزن طبقه بندی شده و کاستی و نقض موجود در آن ها بررسی می شود. دانه های معیوب قهوه با دستگاه یا دست جدا می شوند. پس از آسیاب کردن، به دانه ها اصطلاح “قهوه سبز” داده می شود.

مرحله 5: برشته کردن. اکنون دانه های سبز در این مرحله به دانه های قهوه ای رنگ تبدیل می شوند. قهوه در دمای حدود 550 درجه فارن هاید برشته می شود.

مرحله 6: خرد کردن. در این مرحله دانه ها به تفاله قهوه تبدیل می شوند؛ سپس با تفاله یک فنجان قهوه برای خود درست می کنید.

انواع مختلف قهوه

قهوه سیاه نوعی ساده دم شده با شکر یا خامه است و اغلب به صورت گرم سرو شده و به صورت معمولی (حاوی کافئین) یا بدون کافئین در دسترس قرار می گیرد.

کافئین نوعی ترکیب طبیعی موجود در دانه های قهوه است اما ممکن است قهوه فرایند فاقد کافئین شدن را نیز طی کند. در این فرایند دانه ها با حلال (مانند متیل کلراید یا اتیل استات) شسته می شوند. این مواد شیمیایی ترکیبات را در خود حل کرده و کافئین را از دانه های قهوه خارج می کنند.

دو نوع قهوه معمولی و فاقد کافئین وجود دارد اما مسلما تنها نمونه های موجود نیستند و می توانید نمونه های دیگر قهوه را نیز انتخاب کنید مثل نمونه های زیر:

اسپرسو: اسپرسر قدرتمندتر از قهوه ساده سیاه است و با عبور بخار از تفاله دانه های قهوه به دست می آید. اسپرسو از قهوه ساده سیاه بزرگ تر است و اساس دیگر نوشیدنی ها محسوب می شود.

کاپوچینو: در حقیقت کاپوچینو یک شات از اسپرسو با مقدار مساوی شیر بخار شده و کف شیر است.

کافه لاته: یک شات از اسپرسو برابر با سه مقدار مساوی شیر بخار شده است.

ماکیاتو: یک شات اسپرسو با کف شیر است که اغلب با چندین طعم دهنده دیگر مثل کارامل یا وانیل ترکیب می شود.

آمریکانو: یک شات اسپرسو با یک فنجان آب گرم است که معمولا اسپرسو رقیق شده هم به آن می گویند.

فلت وایت: به مقدار مساوی از اسپرسو و شیر بخار شده گفته می شود.

کافه موکا: شیره شکلاتی و خامه سفید به کافه لاته یا کاپوچینو اضافه شده و کافه موکا به دست می آید.

قهوه ایرلندی: یک شات اسپرسو با مقدار کمی ویسکی است.

یخ قهوه: نوعی قهوه است که با قهوه سیاه یا با شیر آماده شده و سپس داخل یخ ریخته می شود. این نوشیدنی با کف شیر یا خامه هم زده هم درست می شود. گاهی اوقات یخ قهوه نوعی نوشیدنی دم سرد است به این معنا که دانه های قهوه در آبی با دمای اتاق یا سردتر برای مدت 12 تا 24 ساعت دم می شود.

قهوه بطری شده: همان یخ قهوه است که در بطری سرد می شود.

واقعیت های غذایی: میزان کافئین موجود در قهوه چقدر است؟ چه مواد دیگری در قهوه وجود دارد؟

با توجه به این که قهوه انواع مختلفی دارد، پس هر کدام یک پروفایل غذایی مختلف دارند. در این قسمت به مواد موجود در یک 1 فنجان این نوشیدنی معمولی اشاره می شود.

• پروتئین: 0.3 گرم یا 1 درصد از میزان روزانه توصیه شده (DV)؛
• ریبوفلاوین: 0.2 میلی گرم یا 11 درصد از میزانه روزانه توصیه شده؛
• نیاسین: 0.5 میلی گرم یا 2 درصد DV؛
• فولات: 4.7 میکرو گرم یا 1 درصد DV؛
• کلسیم: 7 میلی گرم یا 0 درصد DV؛
• منیزیم: 1 میلی گرم یا 2 درصد DV؛
• پتاسیم: 160 میلی گرم یا 3 درصد DV؛
• منگنز: 0.1 میلی گرم یا 3 درصد DV؛
• کافئین: 94.8 میلی گرم؛
• آب: 236 گرم.

خواص قهوه

مسلما قهوه چیزی بیش از یک نوشیدنی خوشمزه است و چندین مزیت مهم برای سلامت دارد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم:

افزایش انرژی

با توجه به این که در هر فنجان از قهوه معمولی حدود 95 میلی گرم کافئین وجود دارد، در از بین بردن احساس خستگی و افزایش انرژی تاثیر چشمگیری دارد. در مطالعه ای گفته شد که قهوه برای قابلیت های شناختی انسان مفید است و باعث بهبود حافظه و خلق و خوی می شود.

افزایش میزان چربی سوزی

اگر می خواهید چند گیلوکرم از وزن خود را کم کنید، قهوه به افزایش میزان سوخت و ساز بدن تان کمک می کند. در یک مطالعه مشخص شد که 100 میلی گرم کافئین باعث افزایش میزان سوخت و ساز بدن تا حدود 3 تا 4 درصد می شود. همین طور در تحقیق دیگری مشخص شد که بلافاصله بعد از مصرف قهوه میزان سوخت و ساز بدن زیاد شده و این روند تا سه ساعت ادامه پیدا می کند.

کاهش خطر ابتلا به دیابت

در کنار انجام منظم فعالیت های ورزشی و توجه به رژیم غذایی، این نوشیدنی نیز نقش قابل توجهی در کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دو دارد. در یک بررسی دانشمندان داده های به دست آمده از 18 مطالعه مختلف را بررسی کرده و متوجه شدند که ارتباطی قوی میان مصرف قهوه و کاهش خطر ابتلا به دیابت وجود دارد.

محافظت از بدن در بربر بیماری های تخریب کننده سلول عصبی

بیماری های تخریب کننده سلول عصبی شامل چندین اختلال مختلف مثل بیماری آلزایمر، پارکینسون، هانتینگتون و آتروفی عصلانی نخاعی می شوند. گاهی اوقات می توان این اختلال ها را درمان کرد اما در بعضی از مطالعات مشخص شد که مصرف قهوه از مغز محافظت کرده و میزان خطر ابتلا به بیماری های تخریب کننده سلول عصبی را کم می کند. حتی گفته شده است که مصرف این نوشیدنی به طور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و دفعات بروز بیماری پارکینسون را کم می کند.

محافظت از کبد

یافته های یک مطالعه باعث شد تا دانشمندان به این باور برسند که یک ترکیب در قهوه وجود دارد که خطر ابتلا به بیماری الکلی جگر یا زخم کبد را کم می کند. در گزارش دیگری آمده که افرادی که در طول روز دو فنجان قهوه مصرف می کنند تا 43 درصد خطر ابتلا به سرطان کبد آن ها کمتر تهدید می کند.

دیگر خواص قهوه

• قهوه میتواند شمارا باهوش تر کند
• قهوه میتواند عملکرد بدنی تان را به طور قابل ملاحظه ای بهبود بخشد
• قهوه دارای انواع مواد مغذی ضروری است
• قهوه خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش می دهد
• قهوه شمارا در مقابل آلزایمر ایمن می کند
• قهوه خطر ابتلا به پارکینسون را کاهش می دهد
• قهوه دشمن افسردگی است و شما را شادتر می کند
• قهوه خطر ابتلا به انواع سرطان را کاهش می دهد
• قهوه محافظ شما در مقابل بیماری سکته مغزی است
• قهوه عمر شما را افزایش می دهد
• قهوه بزرگترین منبع آنتی اکسیدان های قوی است

مضرات قهوه

با وجود این که قهوه برای سلامتی چندین مزیت دارد اما کافئین موجود در آن چندین عارضه جانبی نیز دارد.

اکثر بزرگسالان سالم می توانند روزانه 400 میلی گرم قهوه مصرف کنند که برابر با 4 فنجان معمولی است. اگر در مصرف این نوشیدنی زیاده روی شود و این میزان از 400 میلی گرم بیشتر شود، عوارض جانبی زیر را به همراه خواهد داشت:

• بیقراری؛
• عصبانیت؛
• مشکل در خواب؛
• تکرر ادرار؛
• سردرد؛
• افزایش ضربان قلب؛
• ناراحتی معده؛
• لرزش ماهیچه ها.

افرادی که نسبت به قهوه حساس هستند باید میزان مصرف خود را کاهش داده یا نوشیدنی دیگری را جایگزین آن کنند.

اگر افراد جوان هم در مصرف قهوه زیاده روی کنند مسلما همین مشکلات را تجربه می کنند و به همین خاطر، نوجوانانی که بین 12 تا 18 سال سن دارند نباید روزانه بیشتر از 100 میلی گرم قهوه یا معادل یک فنجان قهوه مصرف کنند.

این نکته را فراموش نکنید که اگر میزان زیادی شکر، شیرین کننده های غیر طبیعی و خامه به قهوه خود اضافه کنید برای سلامتی مضر بوده و تمام تلاش تان برای کاهش وزن را بی فایده می کند.

یک فنجان قهوه ساده سیاه بدون شکر و خامه حدود 5 کالری دارد اما اگر دو قاشق چای خوری شکر و دو قاشق غذا خوری خامه غلیظ به آن اضافه کنید، میزان کالری آن به 133 می رسد.

فراموش نکنید که جایگزین کردن شکر با شیرین کننده های غیر طبیعی در قهوه اصلا برای سلامتی تان خوب نیست. در یک مطالعه دانشمندان توانستند نوعی ارتباط میان مصرف شیرین کننده های غیر طبیعی و ابتلا به بیماری قلبی، افزایش وزن، دیابت و فشار خون بالا پیدا کنند.

نکته دیگری که باید به آن توجه داشته باشید، تداخل میان افزایش میزان مصرف قهوه و دارو و مکمل های خاص مثل دکونژستانت ها و گیاه دارویی مخروط سانان است. اگر مکمل، داروهای تحویزی یا بدون نسخه مصرف می کنید حتما با پزشک خود درباره میزان مصرف کافئین و این که اصلا مصرف آن برای سلامتی تان خوب است یا نه صحبت کنید.

خانم های باردار نیز باید میزان مصرف کافئین خود را محدود کنند زیرا کافئین از جفت عبور می کند. مصرف بیش از اندازه کافئین در این دوره باعث افزایش خطر سقط جنین، زایمان پیش از موعد و نقص های مادرزادی می شود.

علاوه بر این، این نوزادان بیشتر در معرض ابتلا به چاقی مفرط و رشد بیش از اندازه قرار دارند. بنابراین خانم های بارداری باید میزان کافئین مصرفی خود را محدود کرده و هرگز بیش از 200 میلی گرم در روز مصرف نکنند.

مصرف قهوه با مصرف الکل کاملا ممنوع است

مصرف الکل نیز به طور جدی سلامت فردی را تحت کنترل دارد. اگر الکل مصرف کرده اید با مصرف قهوه خطرات آن را تشدید نکنید. تحت هیچ شرایطی این دو ماده را به طور همزمان مصرف نکنید . سلامت خود را با مصرف این دو ماده به طور همزمان به خطر نیندازید. در نظر داشته باشید که الکل به تنهایی توانایی آن را دارد اختلال های جدی بر سلامت شما وارد کند و شما با مصرف قهوه به همراه آن می توانید خطرات را به آسانی تشدید کنید، از جمله مهمترین معایبی که با مصرف قهوه به همراه الکل ممکن است ایجاد شود آن است که تپش قلب به طور وحشتناک افزایش می یابد و بدن با مشکل کم آبی روبرو شود. البته در بسیاری از مواقع مصرف این دو به طور همزمان می تواند در فرد مشکلات کلیوی را ایجاد کند، درمان مشکلات یاد شده حتی ممکن است غیر قابل جبران باشد به خاطر همین توصیه می شود این دو ماده را به طور همزمان مصرف نکنید.

مصرف قهوه به همراه مصرف آنتی بیوتیک ها تحت هیچ شرایطی توصیه نمی شود

اگر شما فردی هستید که به صورت دوره ای آنتی بیوتیک مصرف می کنید در این صورت باید از مصرف قهوه  در زمان مصرف آنتی بیوتیک جدا خودداری کنید؛ زیرا مصرف این دو به طور همزمان می تواند آسیب های جدی به سلامت شما وارد کند. قهوه حاوی کافئین است که اگر به همراه آنتی بیوتیک مصرف شود کافئین موجود در آن تحت هیچ شرایطی از بدن خارج نمی شود و برای مدت طولانی در بدن دفع شده و باعث افزایش میزان کافئین در بدن می شود. اگر این اتفاق بیفتد در مرحله ی اول فرد دچار لرزش، توهم و البته تپش قلب خواهد شد که با زیاد شدن آن علائم یاد شده به طور قابل ملاحظه ای تشدید می یابد. به ویژه اگر از بیماری آسم رنج می برید و برخی از داروهای درمانی آن را مصرف می کنید تحت هیچ شرایطی مصرف قهوه نباید با مصرف داروهای مربوطه صورت گیرد. سلامت شما باید در اولویت باشد. این مورد البته تنها در مصرف قهوه مطرح نیست، مصرف آنتی بیوتیک نه تنها با قهوه بلکه با چای و نوشابه نیز به شدت تداخل دارد.

مصرف قهوه و فشار خون

اگر شما گرفتار فشار خون هستید از مصرف این نوشیدنی به شدت دوری کنید. قهوه سبب افزایش فشار خون شما خواهد شد و افرادی که از بیماری فشارخون بالا رنج می برند بیشتر در معرض خطرات این نوشیدنی قرار خواهند گرفت. ناگفته نماند که برای افرادی که گرفتار برخی از بیماری ها هستند مصرف قهوه می تواند خطرات به مراتب بیشتری را به وجود آورد. طبق آخرین تحقیقات و پژوهش های انجام شده، محققان نشان داده اند که مصرف بیش از حد قهوه می تواند عاملی برای افزایش فشار خون شود. سلامت را با رژیم های غذایی نامطلوب و نامناسب به خطر نیندازید زیرا تا زمانی که سالم هستید می توانید زندگی شادی را با تلاش برای خود بسازید وگرنه اگر در بستر بیماری هستید حتی اگر در بهشت هم باشید هیچ ارزشی نخواهد داشت. به همین دلیل اولویت خود را سلامت خود قرار دهید.

مصرف قهوه و پوکی استخوان

اگر از پوکی استخوان رنج می برید به شما توصیه می کنیم قهوه ننوشید؛ زیرا مصرف قهوه سبب می شود که کلسیم بدن به راحتی دفع شود و این خطر برای افرادی که در معرض پوکی استخوان هستند بسیار نگران کننده است. به ویژه در دوره های خاص که رشد استخوان صورت می گیرد مصرف این نوشیدنی می تواند خطرات جدی در رشد استخوان داشته باشد و عوارض آن در سال های بعدی جبران ناپذیر باشد . برای افرادی که در دوره ی نوجوانی به سر می برند توصیه می شود میزان مصرف قهوه بسیار کم باشد تا در آن ها احتمال به وجود آمدن مشکلات در مقاومت استخوان ها نباشد. برای گروه سنی پایین مصرف روزانه حتی دو و سه فنجان قهوه تیز می تواند خطرناک باشد. نکات یاد شده در این بخش می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و برخی از افراد بیشتر در معرض خطرهای آن باشد به همین دلیل سعی کنید در مصرف قهوه تحت هیچ شرایطی زیاده روی نکنید.

مصرف قهوه در دوران بارداری

در دوران بارداری معمولا باید نکات ویژه ای را در رژیم غذایی خود در نظر بگیرید اگرچه تاکنون دلیل های مختلفی برای اثبات زیان و آسیب قهوه بر جنین اثبات نشده است ولی متخصصان در این زمینه به خانم های باردار توصیه می کنند روزانه مصرف قهوه در حد یک تا دو فنجان باشد. به ویژه اگر شما قبلا سقط جنین داشته اید و یا گرفتار مشکلات بارداری هستید در این صورت به طور کامل مصرف آن را کنار بگذارید. قهوه با وجود خواص و فوایدی که دارد گزینه ی مطلوب برای استفاده در دوران بارداری نیست و البته ناگفته نماند تپش های قلب ایجاد شده در اثر مصرف بیش از حد این نوشیدنی در دوران بارداری می تواند سلامت فرد و جنین را به شدت تهدید کند.

قهوه و چای: کدام یک برای شما بهتر است؟ چرا؟

برخی از مردم بر این باور هستند که چای یک جایگزین سالم تر برای قهوه است اما واقعیت این است که هر دو برای سلامتی مزایایی را به همراه دارند.

به طور مثال، چای سرشار از نوعی از آنتی اکسیدان ها است که در پیشگیری از آسیب دیدگی سلول و کاهش خطر ابتلا به انواع سرطان ها مثل سرطان پستان و روده بزرگ تاثیر دارد. و درست مانند قهوه، چای سبز نیز میزان مقاومت نسبت به  انسولین و خطر ابتلا به دیابت نوع دو را کم می کند.

اگر میزان کافئین موجود در قهوه را با چای مقایسه کنید، مسلما به این نتیجه می رسید که چای سالم تر از قهوه است: هر فنجان قهوه حدود 95 میلی گرم  اما یک فنجان چای بین 25 تا 48 میلی گرم کافئین دارد.

اگر عوارض جانبی ناخوشایند مصرف قهوه مثل بی خوابی، سردرد یا بی قراری را تجربه می کنید، بهتر است چای را جایگزین قهوه کنید.

پاسخ به سوالات پر تکرار درباره قهوه و این که چه تاثیری بر سلامتی شما دارد؟

آیا مصرف قهوه خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می دهد؟

کافئین موجود در قهوه به طور آشکار باعث افزایش میزان فشار خون می شود اما این افزایش معمولا موقتی بوده و خطر ابتلا به این عارضه را زیاد نمی کند. اما یک مورد استثناء نیز وجود دارد: اگر در مصرف قهوه زیاده روی کرده و در عین حال داروهایی را مصرف کنید که حاوی افدرین هستند. در این صورت خطر ابتلا به فشار خون بالا، حمله قلبی، سکته و تشنج وجود دارد.

آیا قهوه اعتیاد آور است؟

کافئین در اصل نوعی داروی محرک است و حتی اگر روزانه 100 میلی گرم قهوه مصرف کنید باز هم علائم وابستگی در شما به وجود می آید. این علائم تنها یکی دو روز بعد از مصرف قهوه ظاهر می شوند و ممکن است با سردرد، خواب آلودگی، کج خلقی، یبوست، افسردگی، سفتی عضلات و بی خوابی شدید مواجه شوید.

کدام نوع قهوه حاوی بیشترین میزان کافئین است؟

مزه و بو قهوه تیره رست قوی تر اما کافئین موجود در قهوه روشن رست بیشتر است.

آیا مصرف قهوه روند رشد کودک را کند می کند؟

در گذشته این چنین باورهایی وجود داشته اما امروزه این گفته هیچ پشتوانه علمی و قوی ندارد.

سخنان پایانی

فرقی نمی کند که هدف تان از مصرف قهوه چه باشد؛ در کل قهوه میزان انرژی را به سرعت بالا برده، سوخت و ساز را زیاد کرده و عملکرد مغز را بهبود می بخشد و راه های مختلف زیادی برای لدت بردن از این نوشیدنی خوشمزه وجود دارد.