آترواسکلروز (تصلب شرایین) چگونه بیماری است؟

آترواسکلروز نوعی بیماری عروقی است که در اثر تجمع پلاک ها در اطراف رگ های خونی و تنگ و سفت شدن رگ ها ایجاد می شود. این بیماری باعث مختل شدن جریان خون در بدن شده و عوارض خطرناکی به دنبال دارد.

این مقاله مربوط به مرکز دانش MNT می باشد و به شرح چگونگی بروز آترواسکلروز، علائم و درمان آن پرداخته است.

آترواسکلروز چیست؟

آترواسکلروز به معنی تنگ شدن عروق خونی در اثر تجمع پلاک ها در دیواره رگ هاست. رگ های خونی مسئول انتقال خون از قلب به نقاط دیگر بدن هستند. جنس لایه سلولی داخلی این رگ ها اندوتلیوم است که باعث صاف شدن سطح داخلی رگ ها می شود و به جریان خون کمک می کند.

آسیب دیدن لایه اندوتلیوم باعث بروز آترواسکلروز و تجمع کلسترول در دیواره رگ ها می شود. در چنین مواقعی نوع خاصی از گلبول های سفید وارد عمل می شوند تا کلسترول اضافی را پاک کنند. اما گاهی اوقات این گلبول ها در محل تجمع کلسترول به دام می افتند و نمی توانند کارشان را به درستی انجام دهند.

این پلاک ها در اثر گذشت زمان از ذرات خون، کلسترول، ماکروفاژ ها و کلسیم ساخته می شوند. گاهی اوقات این پلاک ها فقط تا یک حد مشخصی رشد می کنند و بزرگ تر نمی شوند. در این صورت خطرناک نیستند و مشکلی به وجود نمی آورند؛ اما اگر بیشتر از حد معمول رشد کنند، در دیواره رگ ها جمع می شوند و باعث تنگ شدن یا انسداد رگ می شوند و سیستم خون رسانی را مختل می سازند که عوارض خطرناکی به دنبال دارد.

گاهی اوقات ذرات تشکیل دهنده این پلاک ها از هم می پاشند. این ذرات در ناحیه آسیب دیده  جمع می شوند، به هم می چسبند و باعث تشکیل لخته خون در رگ ها می شوند. این امر موجب بسته شدن رگ ها و در نتیه حملات قلبی یا سکته مغزی می شود.

این عارضه ممکن است تمام رگ های بدن را تحت تاثیر قرار دهد؛ اما رگ های بزرگ تر و رگ هایی که خون را با فشار بیشتری پمپاز می کنند بیشتر از سایر عروق تحت تاثیر قرار می گیرند.

علائم آترواسکلروز 

اولین علائم این بیماری به دلیل تجمع گلبول های سفید در دیواره رگ ها و در نوجوانی اتفاق می افتد. این عارضه بیشتر اوقات علائم خاصی ندارد؛ مگر اینکه پلاک های رسوب شده، پاره شوند یا رگ ها بیش از حد تنگ و مسدود شده باشند. در این صورت جریان خون سخت تر شده و مشکلات زیادی به وجود می آورد. البته ممکن است چندین سال طول بکشد تا علائم آن بروز کند.

شدت علائم این بیماری بستگی به این دارد که کدام رگ ها تحت فشار قرار گیرند.

سرخرگ کاروتید

این سرخرگ مسئول خون رسانی به مغز است. تنگ شدن یا مسدود شدن این رگ، منجر به اختلال در خون رسانی به مغز می شود و در نتیجه ممکن است باعث سکته مغزی شود. بروز آترواسکلروز در این ناحیه علائم زیادی به همراه دارد؛ از جمله:

• ضعف؛

• مشکلات تنفسی و تنگی نفس؛

• سر درد؛

• بی حسی عضلات صورت؛

• از کار افتادگی و فلج شدن اعضای بدن.

سرخرگ کرونر

وظیفه این سرخرگ تامین خون قلب است. اگر جریان خون رسانی به قلب مختل شود ممکن است منجر به آنژین یا سکته قلبی شود که برخی از علائم آن عبارت است از:

• استفراغ؛

• تشویش و اضطراب شدید؛

• درد قفسه سینه؛

• سرفه؛

• احساس ضعف.

شریان های کلیوی

این رگ ها خون را به سمت کلیه ها هدایت می کنند. مختل شدن جریان خون این رگ ها، منجر به بروز مشکلات خطرناک و مزمن کلیوی می شود. انسداد شریان خون کلیوی این علائم را به همراه دارد:

• کاهش اشتها؛

• تورم دست و پا؛

• عدم تمرکز کافی.

روش های درمانی آترواسکلروز 

آترواسکلروز عارضه خطرناکی است که حتما باید درمان شود تا بتوان از عوارض آن جلوگیری کرد. تغییر در شیوه زندگی و تغذیه، استفاده از دارو های مخصوص و عمل جراحی از جمله روش های درمانی این عارضه هستند.

بیمار باید بعد از انجام مراحل درمانی تا بهبودی کامل تحت نظر باشد تا پزشک مطمئن شود که رگ ها دوباره به حالت قبل بازگشته اند و خون رسانی هیچ مشکلی ندارد.

عوامل خاصی می توانند منجر به آسیب دیدگی لایه داخلی رگ ها و انسداد عروق شوند. مثل:

• فشار خون بالا؛

• کلسترول زیاد؛

• سیگار کشیدن؛

• قند خون بالا.

تفاوت دو عارضه آترواسکلروز و آرترواسکلروز (سفت شدن دیواره عروق):

آرترواسکلروز به معنی سفت و سخت شدن دیواه رگ هاست؛ اما آترواسکلروز یعنی تنگ شدن و انسداد عروق به دلیل تجمع پلاک ها.

البته آترواسکلروز نوع خاصی از آرترواسکلروز می باشد که تفاوت هایی با آن دارد. تمام بیمارانی که دچار انسداد عروق هستند، حتما دچار سفتی عروق هم می شوند؛ اما عارضه سفتی عروق لزوما به همراه انسداد عروق اتفاق نمی افتد. با این حال بیشتر اوقات این دو کلمه را با یک معنی به کار می برند.

عوارض آترواسکلروز

انسداد و تنگ شدن عروق می تواند منجر به عوارض خطرناک و طولانی مدتی شود. از جمله این عوارض می توان به انسداد رگ کاروتید، کرونری و سایر رگ های اطراف قلب اشاره کرد. در اثر انسداد عروق کرونری، رگ های خون رسان اطراف قلب تنگ می شود.

انسداد عروق کاروتیدی نیز باعث تنگ شدن رگ های خون رسان اطراف مغز می شود و مسدود شدن عروق اطراف قلب هم، خون رسانی به اندام ها را مختل می کند.

تمام این مشکلات عوارض خطرناکی را به دنبال دارند؛ مثل:

• بیماری قلبی و نارسایی قلبی:

در این صورت خون کافی به قلب نمی رسد و قلب هم نمی تواند خون کافی را به سایر نقاط بدن پمپاژ کند.

• حمله قلبی:

حمله قلبی عارضه ای اورژانسی است که ممکن است منجر به مرگ شود.

• نارسایی کلیوی:

نرسیدن خون کافی به کلیه ها، باعث متوقف شدن عملکرد آن ها می شود.

• آئوریسم:

آئوریسم یک عارضه بسیار خطرناک است و در این صورت دیواره رگ ها ورم می کند و ممکن است پاره شود. در نتیجه باعث خون ریزی شدید داخلی می گردد و ممکن است منجر به مرگ شود.

• سکته مغزی:

سکته مغزی نیز یک وضعیت کاملا اورژانسی و خطرناک است. در چنین مواقعی به علت انسداد رگ های خونی مغز، جریان خون رسانی به مغز متوقف می شود و اکسیژن کافی به مغز نمی رسد؛ در نتیجه سلول های مغزی از بین می روند.

• آریتمی:

از دیگر عوارض آترواسکلروز می توان به افزایش غیر عادی ضربان (تپش) قلب اشاره کرد.

عوامل تهدید کننده

برخی افراد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این عارضه هستند.

• دیابت:

در افراد مبتلا به دیابت به دلیل بالا بودن میزان قند خون شان احتمال تنگی و انسداد عروق بیشتر است.

• ژنتیک:

خطر ابتلا به آترواسکلروز در افرادی که والدین یا سایر اعضای خانواده شان دچار تنگی عروق و عارضه های قلبی هستند، بیشتر از دیگران است.

• آلودگی هوا:

آلودگی هوا باعث رسوب کلسترول در عروق کرونر و در نتیجه تنگی عروق می شود.

افرادی که به دلایل گفته شده، بیشتر در معرض خطر هستند، باید رژیم غذایی را رعایت کنند. غذا های کم چرب با سدیم کم مصرف کنند و از مصرف دخانیات اجتناب کنند!

منبع: medicalnewstoday