سندرم شوک عفونی آخرین و شدیدترین مرحله از سپتیسمی است. زمانی فرد به سپتیسمی مبتلا می شود که سیستم ایمنی بدن بیش از حد نسبت به عفونت واکنش نشان دهد.
التهاب در قسمت های مختلف بدن به طور خطرناکی فشار خون را پایین می آیورد. اگر دچار سندرم شوک عفونی شوید، باید فورا برای درمان اقدام کنید. روش های درمان این عارضه شامل مصرف داروهای آنتی بیونیک و مصرف دیگر داروها می شود.
در این مقاله از سایت دکتر چک قصد داریم تا درباره سندرم شوک عفونی، علائم، روش های درمان، دلایل، فاکتورهای خطرناک، پیامدها و نحوه تشخیص این عارضه صحبت کنیم.
منظور از شوک عفونی چیست؟
سندرم شوک عفونی یک عارضه پزشکی خطرناک بوده که به واسطه آن عفونت در بدن پراکنده شده، میزان فشار خون بسیار پایین می آید و وضعیت به حدی وخیم شود که بیماری سپتیسمی باعث نارسایی ارگان ها شود.
این سندرم جان بیمار را تهدید کرده و بلافاصله بعد از تشخیص باید درمان شود. سندرم شوک عفونی آخرین مرحله از عارضه سپتیسمی محسوب می شود.
بیماری سپتیسمی سه فاز اصلی دارد:
- سپتیسمی. عفونت وارد جریان خون شده و باعث ایجاد التهاب در بدن می شود.
- سپتیسمی شدید. عفونت به حدی پیشرفت کرده است که عملکرد اندام های مختلف را تحت تاثیر قرار می دهد.
- شوک عفونی. فشار خون به طور قابل توجهی پایین آمده و باعث بروز نارسایی قلبی یا تنفسی، سکته، نارسایی سایر قسمت های بدن و حتی مرگ بیمار می شود.
علائم و نشانه های شوک عفونی
شوک عفونی سومین مرحله از مراحل گفته شده است و علائم اولیه آن عبارت اند از:
- بالا رفتن ضربان قلب؛
- تب یا سرما زدگی؛
- لرزش بدن؛
- گرم شدن پوست یا عرق کردن؛
- احساس سردرگمی یا گیج شدن؛
- تند تند نفس زدن؛
- تنگی نفس.
زمانی که بیماری سپتیسمی پیشرفت کرده و به شوک عفونی تبدیل می شود، یک سری علامت دیگر هم تجربه می کنید. این علائم شامل موارد زیر می شود:
- بسیار پایین آمدن میزان فشار خون؛
- سرگیجه؛
- کم شدن ادرار؛
- تپش قلب؛
- سرد و خنگ شدن بدن؛
- راش های پوستی.
از آن جایی که این علائم شبیه به علائم سایر بیماری ها هستند، اگر نگران هستید بهتر است حتما به مراکز درمانی مراجعه کنید.
این بیماری از فاز اول خیلی زود پیشرفت کرده و به مرحله آخر یعنی شوک عفونی می رسد و از این به بعد است که نرخ مرگ و میر میان بیماران خیلی زیاد می شود.
چرا به این عارضه مبتلا می شویم؟
عفونت های باکتریایی، قارچی یا ویروسی عامل اصلی ابتلا به سپتیسمی است. چه در خانه باشید چه برای درمان یک بیماری دیگر به مراکز درمانی رفته باشید، به هر حال خطر ابتلا به این عفونت ها وجود دارد.
سپتیسمی معمولا از این بخش ها شروع می شود:
- بروز عفونت های شکمی یا عفونت دستگاه گوارش؛
- ابتلا به عفونت های ریوی مثل ذات الریه؛
- ابتلا به عفونت های مجرای ادراری؛
- عفونت های دستگاه تولید مثل.
اگر سپتیسمی در زمانی که باید تشخیص و درمان نشود، متاسفانه به شوک عفونی پیشرفت می کند؛ پس حتما باید سپتیسمی خیلی زود تشخیص داده شود.
شوک عفونی چه فاکتورهای خطرناکی دارد؟
یک سری از فاکتورهای خاص مثل سن یا بیماری هایی که در گذشته داشتید، باعث می شود بیشتر مستعد ابتلا به این سندرم شوید.
کودکان تازه به دنیا آمده، کهنسالان، خانم های باردار و آن هایی که سیستم ایمنی بدن شان سرکوب می شود، مثل بیماران مبتلا به HIV، بیماری های خود ایمنی، سیروز کبد، بیماری کلیوی و سرطان بیشتر مستعد ابتلا به سندرم شوک عفونی هستند.
در صورتی که در هر کدام از این دسته ها قرار داشته باشید، پزشک زودتر می تواند بیماری سپتیسمی و حتی شوک عفونی را تشخیص دهد:
- دوران ریکاوری عمل جراحی را پشت سر گذاشته یا مدت زیادی است که در بیمارستان بستری هستید؛
- به دیابت، ایدز، لنفوم یا سرطان خون مبتلا هستید؛
- با وسایلی مثل سوند درون وریدی، سوند ادراری یا لوله های تنفسی تماس داشته باشید زیرا باکتری از طریق این وسایل می تواند وارد بدن شود؛
- داروهای سرکوب کننده دستگاه ایمنی مصرف می کند.
پیامدهای این سندرم خطرناک چیست؟
سندرم عفونی را در دسته بیماری های اورژانسی قرار می دهند و اگر سپتیسمی درمان نشود، بیمار باید خودش را برای این پیامدها آماده کند:
- آسیب دیدن مغز؛
- نارسایی کلیوی؛
- نارسایی قلبی؛
- نارسایی ریوی؛
- قانقاریا؛
- مرگ.
البته این را هم باید در نظر داشته باشید که پیامدهایی که تجربه می کنید به یک سری فاکتور خاص بستگی دارد. این فاکتورها عبارت اند از:
- سن؛
- فرایند درمان زود شروع شده است یا نه؛
- دلیل و منشا شروع سپتیسمی در بدن؛
- بیماری هایی که از قبل داشته اید.
تشخیص و شناسایی سندرم شوک عفونی
زمانی که به پزشک مراجعه می کنید، اگر مشخص شود عفونت داشتید و ناگهان تب یا سرما زدگی، تپش قلب یا تند تند نفس زدن را هم تجربه می کنید، احتمال می دهد به سپتیسمی مبتلا باشید.
پزشک از بیمار می خواهد آزمایش خون داده تا این موارد مشخص شود:
- باکتری و/ یا عفونت در بدن وجود دارد یا نه؛
- شمارش کامل خون؛
- بررسی ترکیب های شیمیایی خون مثل لاکتات؛
- بررسی سطح اکسیژن خون؛
- نارسایی ارگان ها.
احتمالا باید از ادرار، بزاق، بافت ها و/ یا مایع مغزی نخاعی هم یک نمونه داده تا بررسی های بیشتری انجام شود.
علاوه بر این، شاید لازم شود یک سری تست تصویر برداری مثل اشعه ایکس از قفسه سینه، سی تی اسکن یا ام آر آی را هم انجام داده تا منشا بیماری مشخص شود.
این سندرم چگونه درمان می شود؟
اگر به سندرم شوک عفونی مبتلا شوید، بدون فوت وقت باید برای درمان اقدام کرد. معمولا بیمار برای درمان در بخش آی سی یو بیمارستان بستری می شود.
بلافاصله روند مصرف داروهای آنتی بیوتیک شروع می شود. مواد مایع به صورت درون وریدی به بدن تزریق شده تا سطح آب بدن دوباره به حالت عادی برگشته و فشار خون بالا بیاید.
از طریق ماسک صورت یا کانال های بینی هم اکسیژن دریافت می کنید. علاوه بر این، باید تحت عمل جراحی هم قرار گرفته تا منشا عفونت از بدن خارج شود. آبسه های موجود هم خشک می شوند.
بافت های عفونی و مرده نیز از بدن خارج می شوند. اگر مواد مایع تزریق شده نتوانستند فشار خون را بالا ببرند، پزشک دارو تجویز می کند.
مصرف داروهایی مثل وازوپرسین یا نوراپی نفرین باعث باریک شدن رگ های خونی و افزایش جریان خون به سمت ارگان های بدن می شود.
اگر به خاطر شوک عفونی میزان قند خون هم بالا رفته باشد، پزشک انسولین به بدن تزریق می کند.
در نهایت هم در صورتی که تزریق مایعات و داروها نتواند فشار خون را بالا ببرد، دیگر چاره ای جز مصرف داروهای کورتیکو استروئیدی باقی نمی ماند.
آیا راهی برای پیشگیری از این عارضه وجود دارد؟
اگر دچار عفونت باکتریایی شدید باید فورا برای درمان اقدام کنید. مصرف داروهای آنتی بیوتیک به درمان عفونت کمک کرده و اجازه نمی دهد به بیماری سپتیسمی مبتلا شود.
باید واکسن های لازم را هم به موقع بزنید. این واکسن ها نقش قابل توجهی در پیشگیری از ابتلا به بعضی از عفونت ها داشته و شدت سایر عفونت ها را هم حسابی کم می کنند.
این را هم در نظر داشته باشید که در بعضی از مواقع هیچ راهی برای پیشگیری از ابتلا به سندرم شوک عفونی وجود ندارد.
نرخ مرگ و میر در بیماران
سندرم شوک عفونی یک بیماری جدی بوده که زندگی بیمار را تهدید می کند. متاسفانه تعداد قابل توجهی از بیماران جان خودشان را از دست می دهند.
البته این را هم فراموش نکنید که سن، وضعیت سلامتی، دلیل ابتلا به این سندرم و چندین مورد دیگر هم خیلی مهم هستند.
اگر بیمار درمان نشود، قطعا به خاطر این سندرم جان خودش را از دست می دهد. حدود 30 درصد تا 40 درصد از بیماران مبتلا به این سندرم می میرند.
دوران ریکاوری در این عارضه
بسیاری از بیماران که از سپتیسمی جان سالم به در می برند، کاملا حال شان خوب می شود و دیگر هیچ مشکلی نخواهند داشت.
اما اگر بیماری پیشرفت کرده و به سندرم تبدیل شود، بعد از بهبودی بیمار باید خودش را برای یک سری از عوارض جانبی آماده کند که عبارت اند از:
- ضعیف شدن ماهیچه ها؛
- خستگی مفرط؛
- به سختی قورت دادن غذا؛
- ضعیف شدن حافظه؛
- مشکل خواب؛
- ناراحتی؛
- اضطراب.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
هر نوع عفونتی می تواند پیشرفت کرده و به سپتیسمی تبدیل شود. اگر هر کدام از علائم گفته شده را در خود مشاهده کردید و مدت ها می شود که عفونت کردید یا زخمی در بدن تان وجود دارد که خوب نمی شود، بهتر است سری به پزشک بزنید!
در صورت مشاهده علائمی از قبیل سردرگمی یا تند تند نفس زدن هم باید فورا اورژانس خبر کنید.
