زمانی که هماهنگی میان ماهیچه ها وجود نداشته باشد و به طبع آن در حرکات بدنی فرد تداخل ایجاد شود، گفته می شود به آتاکسی مبتلا شده است.
آتاکسی علامت و نشانه بیماری ها یا شرایط زیادی است؛ البته گاهی اوقات فرد فقط به آتاکسی مبتلا می شود.
ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس نیز بیماری خطرناکی بوده که مغز و نخاع را ناتوان می کند. سیستم عصبی در بدن فرد مبتلا به ام اس به مایلین حمله می کند و در نهایت با بروز آسیب های دائم به فیبرهای عصبی یا نابودی کامل آن ها مواجه می شویم.
در این مقاله از سایت دکتر چک می خواهیم ببینیم چه ارتباطی بین دو بیماری آتاکسی و ام اس وجود دارد. همین طور، بیشتر درباره آتاکسی، علائم، روش های درمان و پیشگیری و دلایل ابتلا به آن نیز صحبت می کنیم.
مروری بر بیماری آتاکسی
بگذارید اول به طور خلاصه بیماری آتاکسی را توضیح دهیم.
آتاکسی چیست؟
زمانی که هماهنگی بین ماهیچه ها و عضلات بدن وجود نداشته باشد و به طبع آن فرد حرکات غیرمشخص یا زشت داشته یا به عبارت دیگر، دست و پا چلفتی بازی در بیاورد، گفته می شود وی به آتاکسی مبتلا است.
معمولا بروز مشکل دیگری در قسمت مغز، گوش ها یا دیگر قسمت های سیستم عصبی عامل بروز آتاکسی است.
در اصل آتاکسی واژه ای است که برای گروهی از بیماری ها یا علائم چند بیماری خاص استفاده می شود. از آن جایی که آتاکسی خودش نشانه ابتلا به بیماری ها و بروز مشکلات دیگر است، پس در افراد زیادی دیده می شود.
تاکنون زیاد دیده نشده است که آتاکسی خودش به تنهایی فرد را هدف قرار داده و یک بیماری جداگانه شناخته شود و معمولا و فقط با یک سری بیماری ها و اختلالات ژنتیکی دیده می شود.
شایع ترین دلایل ابتلا به آتاکسی چیست؟
از آن جایی که آتاکسی چندین نوع دارد، دلیل ابتلا به هر نوع متفاوت است. اما به صورت کلی کارشناسان دلایل ابتلا به آتاکسی را به این صورت دسته بندی می کنند:
انتسابی:
در اصل فرد در دوره ای از زندگی اش به یک سری بیماری ها مبتلا می شود. بعضی از این دلایل و بیماری ها موقت یا قابل بازگشت هستند.
ارثی:
این بیماری ها ژنتیکی هستند یا به عبارت دیگر، از پدر یا مادر یا هر دو به نوزاد منتقل می شوند.
نامنظم و پراکنده:
فرد به خاطر بروز جهش های ناگهانی در DNA به این بیماری ها مبتلا می شود. علت جهش های ایجاد شده در DNA در نتیجه ابتلا به این بیماری ها، پدر و مادر نیستند و بیمار علائم ناشی از آن ها را در دوران بزرگسالی تجربه می کند.
زمانی که پزشکان نتوانند بیماری یا علت اصلی بروز جهش ژنتیکی را تشخیص دهند، از واژه “ایدیوپاتیک” استفاده می کنند.
این بیماری ها یا شرایط زیر باعث بروز آتاکسی می شوند:
- مسمومیت با مشروبات الکلی؛
- وجود تومور در مغز (یا انواع دیگر سرطان)؛
- ابتلا به بیماری سلیاک؛
- اختلال های مادر زادی (مثل ناهنجاری کیاری)؛
- ضربه مغزی؛
- بیماری هایی که مغز را تحلیل می برند مثل بیماری پارکینسون؛
- مصرف یک سری از داروها (داروهای تجویزی و تفریحی به ویژه داروهای مخصوص بیماری های صرع و افسردگی)؛
- خستگی مفرط و استرس؛
- اختلالات ژنتیکی (مثل آتاکسی فردریش، آتاکسی تلانژکتازی، بیماری نیمن پیک و بیماری ویلسون)؛
- بروز نواقص در سیستم ایمنی بدن و التهاب (مثل ام اس)؛
- ابتلا به عفونت (عفونت هایی که باکتری، ویروس ها، انگل و قارج ها عامل آن ها هستند)؛
- بیماری ناشی از اشعه؛
- سکته و حملهٔ ایسکمی گذرا؛
- در تماس بودن با ترکیبات شیمیایی، فلزات و ترکیباتی مس جلوه؛
- کم کاری غده تیروئید؛
- کم شدن ویتامین و سوء تغذیه (مثلا سطح ویتامین B12 بدن کم شود).
این بیماری را چگونه درمان می کنند؟
روش درمان این بیماری در وهله اول به عامل به وجود آورنده آن بستگی دارد. بعضی از دلایل ابتلا، به ویژه دلایل موقت مثل مسموم شدن در نتیجه مصرف مشروبات الکلی، نیازی به درمان ندارد.
بعضی از دلایل دیگر را هم خیلی راحت می توان برطرف کرد، مثل کمبود ویتامین B12 که با مصرف مکمل های ویتامین جبران می شود.
در بسیاری از موارد، بیمار صرفا به خاطر خستگی یا استرس دچار آتاکسی می شود و در این صورت، صرفا باید استراحت کرد.
باید این نکته را در نظر داشته باشید که به خاطر این که دلایل زیادی برای ابتلا به آتاکسی وجود دارد و وضعیت هر بیمار هم متفاوت است، پزشک بهترین فردی است که می تواند بهترین روش درمان را تجویز کرده و کمک تان کند.
آیا راهی برای پیشگیری از ابتلا به آتاکسی وجود دارد؟
چندین راه برای پیشگیری وجود دارد. اما از آن جایی که بسیاری از دلایل ابتلا به آتاکسی را از قبل نمی توانیم پیش بینی کنیم، پس راهی هم برای پیشگیری از آن ها وجود ندارد.
معمولا – اما نه همیشه – می توانیم از این دلایل بروز آتاکسی پیشگیری کنیم:
- مسموم شدن با مشروبات الکلی. یا این مشروبات را کاملا کنار گذاشته یا زیاده روی نکنید. بعضی از افراد نسبت به مشروبات الکلی حساسیت دارند و به همین خاطر هم بیشتر آتاکسی را تجربه می کنند.
- ضربه مغزی. استفاده از کلاه ایمنی خطر آسیب دیدن مغز و به طبع آن بروز آتاکسی را به طور قابل توجهی کم می کند.
- داروها (داروهای تجویزی و تفریحی). دور داروهای تفریحی و مخدر را خط بکشید. اگر فکر می کنید به خاطر داروهایی که پزشک برای تان تجویز کرده است به آتاکسی دچار شده اید نیز کاری به جز صحبت با پزشک از دست تان برنمی آید. این را هم باید در نظر داشته باشید که عوارض جانبی یا پیامدهای ناشی از عدم مصرف دارو بسیار خطرناک هستند.
- خستگی مفرط و استرس. بهترین راه برای درمان آتاکسی ناشی از خستگی، استراحت و خواب کافی است. سعی کنید با تکنیک های موجود، استرس خود را کم کنید.
- عفونت. با درمان عفونت ها، به ویژه عفونت های گوشی (که تعادل فرد را مختل می کنند) می توانید جلوی آتاکسی را گرفته و نگذارید به گوش ها، سیستم عصبی و مغز آسیب وارد کند.
- کنترل کردن وزن. بسیاری از بیماری هایی که مغز را تحت تاثیر قرار می دهند، مثل سکته مغزی، با وزن و وضعیت سلامتی فرد ارتباط مستقیم دارند.
- تماس با ترکیبات شیمیایی و فلزات.
- کمبود ویتامین و مشکل سوء تغذیه. با مصرف خوراکی سالم به آتاکسی دچار نمی شوید.
مروری بر بیماری ام اس
در بیماری ام اس، سیستم ایمنی بدن به مایلین حمله می کند؛ فیبرهای عصبی توسط مایلین پوشانده شده اند و به طبع این حمله، مشکلاتی بین مغز و سایر قسمت های بدن ایجاد می شود.
علائم این بیماری بسیار متنوع هستند و بستگی به موقعیت و شدت آسیب وارد شده به فیبر عصبی در سیستم عصبی مرکزی دارد. بعضی از قربانیان اصلا نمی توانند به تنهایی راه بروند.
هیچ راهی برای درمان قطعی مالتیپل اسکروزیس وجود ندارد. اما با کمک روش های موجود می توان وضعیت بدن بعد از حملات را بهبود بخشید و علائم را تحت کنترل درآورد.
چه ارتباطی بین آتاکسی و ام اس وجود دارد؟
باید بگوییم که تعداد قابل توجهی از بیماران مبتلا به ام اس همزمان به آتاکسی هم دچار می شوند. مطالعات نشان می دهند که چهار نفر از هر پنج نفری که به ام اس مبتلا هستند، همزمان دچار آتاکسی هم می باشند که آن را به صورت ناهماهنگی در حرکات بدن و عدم تعادل تجربه می کنند.
حتی اگر لرزش دست داشته باشید یا نتوانید به خاطر آتاکسی ماهیچه ها را کنترل کنید، علت آن ضعف ناشی از این عارضه نیست بلکه علت اصلی، آسیب دیدن اعصاب حسی و حرکتی به خاطر بیماری ام اس است.
همان طور هم که در قسمت بالا گفتیم، به طبع آسیب وارد شده به مایلین، سلول های عصبی که مسئول کنترل حرکات بدن بوده و سیگنال های الکترونیکی را برای اندام ها ارسال یا این سیگنال ها را از آن ها دریافت می کنند، آسیب می بینند.
علاوه بر این، سلول های عصبی برای کنترل حرکات بدن نیز نمی توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. به طبع آن، فرد دچار آتاکسی می شود.
بعضی از بیماران علائم خیلی خفیف را مشاهده کرده و آتاکسی تاثیر قابل توجهی بر زندگی شان نمی گذارد. متاسفانه این وضعیت را نمی توان درمان کرد زیرا آتاکسی می تواند به مکانیسم های حسی و حرکتی سیستم عصبی مرکزی به طور قابل توجهی آسیب بزند.
منابع:
