چرا کودکم خودش را می زند؟ حتما تا الان دیده اید که برخی کودکان سر خود را به زمین می کوبند و با دست صورت خود را چنگ می زنند و یا بر سر و صورت خود ضربه می زنند. اگر یک الی دو بار این مشکل را در کودک یا نوزاد خود دیده اید، هیچ ایرادی ندارد. ولی اگر این روند ادامه پیدا کند قطعا می توان گفت که این مشکل علت ریشه ای دارد. خود زنی در کودکان بر اساس علل مختلفی روی می دهد که منشاء روانی دارد. در این مقاله از دکتر چک بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.
چرا کودک با دست به سر خودش می زند؟
این کار دلایل مختلفی دارد و صرفا نمی توان به یک دلیل استناد کرد. با هم دیگر دلایل را بررسی خواهیم کرد:
اسید یا رفلاکس معده
این مشکل در بسیاری از کودکان و یا نوزادان دیده می شود که حتی منجر به بروز گریه های پی در پی نیز خواهد شد.
اضطراب، ترس، اوتیسم, کمبود توجه
بی توجهی مداوم، بازی کردن با کودک خصوصا زمانی او تک فرزند است و بی حوصلگی های والدین در بر طرف کردن خواسته های آنان می تواند منجر به خود زنی در کودک شود. وقتی که دائما به کودک با لحن داد بگویید: “این کار را نکن” و یا “این کار را بکن” کودک دچار مشکلات عدم تمرکز خواهد شد. کنترل کردن های مداوم او احساس بی قراری را در او تشدید می نماید.
درد جسمانی مثل دندان درد
بسیاری از کودکان هنگام دندان در آوردن برای اولین بار ممکن است گریه کنند و یا رفتارهای تدافعی از خود نشان دهند.
علت خود زنی کودکان زیر 2 سال
در این سن کودک می تواند احساسات خود را به طور ناقص بیان نماید. ولی آن طور که باید در بروز احساسات بسیار ناموفق است.
به طور مثال وقتی که کودک از کسانی که دوستشان دارد جدا می شود، اقدام به خود زنی می کند. حتما دیده اید که کودک وقتی از پدر بزرگ و مادر بزرگش جدا می شود چه احساسی خواهد داشت و یا وقتی که از شهر بازی می خواهد به خانه برگردد قطعا تمایلی به بازگشت ندارد.
خود زنی کودک شش ماهه
کودک شش ماهه به دلیل اینکه هنوز نتوانسته است پیرامون خود را کشف کند و در پی حقیقت جویی از اطراف خویش است با خود زنی و کوبیدن دست ها و پاهایش به زمین می خواهد انرژی که اطرافش دریافت می کند را لمس نماید. به طور مثال با کوبیدن پاها به زمین می خواهد بداند زمین چگونه است.
این کار در کودکان زیر شش ماه صرفا به دلیل کنجکاوی صورت می پذیرد و خطرناک نیست. ولی اگر شدت ضربه بسیار زیاده بوده و مداوم در حال تکرار است ممکن است به دلیل وضعیت جسمانی نامطلوب باشد. شلی بودن دریچه معده، احساس گرما یا سرما، دل درد، یبوست و مسائلی از این دست می تواند او را آزار دهد و خود زنی کند.
کودکان زیر 6 ماه به دلیل اینکه نمی توانند حرف بزنند بروز چنین رفتارهایی طبیعی است.
خود زنی در کودکان کمتر از 7 سال
علت خود زنی در کودکان کمتر از 7 سال می تواند به این دلیل باشد که کودک اضطراب دارد و یا رفتار پدر و مادر به گونه ای است که کودک نمی تواند احساسات خود را به آن شکلی که هست بروز دهد. پدر و مادر مستبد که دائما بر سر کودک فریاد می زنند احساس تنش درونی را در کودک افزایش می دهند. این کودکان از بیان کلامی برخی واکنش ها در معذوریت هستند و با خود فکر می کنند که اگر خواسته خود را بیان کنند و یا واکنشی نشان دهند، با تنبیه توسط پدر و مادر مواجه خواهند شد.
دیدن فیلم های خشونت آمیز می تواند منجر به خودزنی کودک شود. اگر والدینی هستید که فیلم ها و سریال های متعددی را تماشا می کنید و یا به دیدن فیلم های ترسناک علاقه مند هستید، کودک را پای تلویزیون ننشانید.
کتک زدن کودک می تواند منجر به خود زنی و احساس نا امنی در او شود.
روابط اجتماعی ضعیف یا احساس تنهایی می تواند یکی از عوامل خودزنی باشد. وقتی که کودک دائما در خانه باشد و با هم سن و سالان خود تعامل نداشته باشد نمی تواند به درستی خواسته خود را بیان کند و در مقابل اتفاقاتی که رخ می دهد، واکنش درستی از خود نشان دهد.
در کودکان مبتلا به بیماری اوتیسم این مشکلات دیده خواهد شد.
کودکان 7 ساله ای که به مدرسه می روند و یا در مهد کودک وقت می گذرانند ممکن است با همسالان خود دعوا کنند و نتوانند از خود دفاع کنند در این شرایط باید مربیان مهارت های رفتاری و دفاع از خود را به کودکان آموزش دهند.
راه های مقابله با خود زنی در کودکان
به او یاد بدهید که چگونه خودش را در برابر این احساس کنترل کند. به طور مثال عروسک یا ماشینی که به آن علاقمند است را خریداری نموده و به کودک بگویید، عروسک یا ماشین را بر زمین بکوبد و به خودش ضربه ای وارد نسازد.
باید فضای امنی را برای او مهیا کنید که بتواند در ارتباط با احساسش به شما توضیح دهد. رفتار صمیمانه ای با کودک خود برقرار کنید و سعی کنید مثل یک دوست صمیمی رفتار کنید. دائم به او بر سر کوچک ترین مسائل و اتفاقات خرده نگیرید.
خود زنی کودک با چه رفتارهایی همراه است؟
- کشیدن موهای سر
- ضربه به صورت
- کنده کاری بر روی پوست و یا بریدن زخم های پوست
- سوزاندن خود
- کوباندن بدن خود بر روی یک چیز سخت مثل دیوار
- کوباندن سر بر روی زمین
- چنگ گرفتن پوست صورت
- خراش دادن صورت و بدن
به عنوان یک والد در مقابل چنین رفتارهایی چه باید بکنید؟
- اشیاء سخت و خطرناک مثل فندک، چوب، چاقو و یا کبریت را از مجاورت کودک دور کنید
- او را به بازی مورد علاقه اش سرگرم کنید
- نگذارید که تا ساعات طولانی در اتاق تنها بماند
- دوستان و یا همسالانش را به خانه دعوت کنید تا با آن ها بازی کند
- بازی های رایانه ای خطرناک را از دسترس او دور نگه دارید
- مهارت کنترل خشم را به او بیاموزید
- فضایی را فراهم کنید تا او با شما راحت باشد
- به او یاد بدهید که مشکلش را با حرف زدن و مشورت گرفتن حل کند نه اینکه به خود ضربه بزند
- نزد روان شناس کودک مراجعه کنید تا بررسی های لازم صورت پذیرد
- برای کودکان زیر دو سال توصیه می شود نزد پزشک متخصص اطفال مراجعه نمایید تا آزمایش چکاپ کامل بدن انجام شود. کودک ممکن است با دردهایی مواجه باشد که قادر به ابراز آن نیست.
- اگر محیط خانواده خشونت زاست و یا خواهرها و برادرهای بزرگتر کودک دائم در حال دعوا و تک کاری هستند او را از محیط دور نگه دارید و به محیط جدیدی روانه سازید.
