شبادراری مشکل رایجی بین کودکان است که در تعداد زیادی از خانواده‌ها دیده می‌شود. بیشتر کودکان مبتلا به شبادراری، احساس تنهایی دارند و اغلب دچار کمبود عزت‌نفس می‌شوند. مهم‌ترین دلیل مراجعه والدین به متخصص بیماری های کودکان برای درمان شب ادراری کودکان، کاهش اضطراب و خجالت کودک و رهایی از احساس سرخوردگی است. تعریف خاطرات مشابه اعضای خانواده در فضایی امن و دوستانه، نوعی حمایت عاطفی از این کودکان است. مطالعه این مقاله، می‌تواند شما را با علت‌های شبادراری کودکان و روش‌های حل این مشکل آشنا کند.
آیا شبادراری کودکان یک بیماری است؟
شبادراری، خروج غیر ارادی یا اتفاقی ادرار کودکان در زمان خواب است که به‌طور معمول در سن 4 تا 6 سالگی اتفاق می‌افتد. بعضی کودکان حتی پس از آموزش استفاده از توالت هم با شبادراری روبه‌رو می‌شوند. درک این نکته، مهم است که شبادراری به دلیل تنبلی کودک یا عدم یادگیری استفاده از توالت نیست و عوامل زیادی مانند مشکلات مادرزادی و عدم تکامل رشد مجاری ادراری در آن نقش دارند.
زمانی این قضیه به‌عنوان یک اختلال تلقی می‌شود که کودک بیش از 5 سال سن داشته باشد و حداقل 3 ماه متوالی، هفته‌ای دوبار یا بیشتر، رختخواب خود را خیس کند. مشکل شبادراری کودکان بیشتر وقت‌ها با افزایش سن آن‌ها برطرف می‌شود؛ اما برای درمان شب ادراری کودکان 12 ساله و بزرگ‌تر از آن، باید با متخصص بیماری های کودکان مشورت کنید.
اگرچه شبادراری یک بیماری جدی نیست، اما می‌تواند برای کودک و والدین استرس‌زا باشد. کودکانی که رختخواب خود را خیس می‌کنند، دچار احساس شرم و خجالت می‌شوند. ترس خیس‌کردن رختخواب، همیشه همراه آن‌هاست و به همین دلیل، ممکن است به‌مرور زمان منزوی شوند. والدین با حمایت عاطفی و مشورت با کودک، می‌توانند تا حد زیادی به رفع این مشکل کمک کنند.
علت شبادراری کودکان چیست؟
کودکان به دلایل زیادی ممکن است رختخواب خود را خیس کنند که تعدادی از آن‌ها عبارتند از:
- اختلال خواب؛
- بیماری‌های کلیوی و مثانه؛
- اختلالات سیستم عصبی؛
- کوچک‌بودن حجم مثانه؛
- تولید ادرار بیشتر در طول شب؛
- عفونت‌های مکرر مجاری ادراری؛
- استرس شدید در محیط خانه یا مدرسه؛
- عدم احساس نیاز به دستشویی‌رفتن هنگام خواب.
به نظر می‌رسد که شبادراری کودکان تا حدی ارثی باشد و از والدین، به‌خصوص از طرف پدر، به فرزند منتقل شود. اجبار کودکان به استفاده از توالت در سنین خیلی کم، می‌تواند عاملی برای ایجاد این اختلال باشد؛ اگرچه شواهد علمی کافی برای اثبات این قضیه وجود ندارد. بیشتر کودکانی که رختخواب خود را خیس می‌کنند، به‌اصطلاح خواب سنگینی دارند و زمانی که مثانه آن‌ها پر است، برای رفتن به سرویس بهداشتی بیدار نمی‌شوند.
اگر به دنبال روش‌های درمان شب ادراری کودکان در طب سنتی هستید، بهتر است بدانید که گاهی این مشکل، ناشی از اختلالات روانی مانند اضطراب یا یک بیماری زمینه‌ای مانند دیابت یا یبوست است. در چنین شرایطی، بهتر است درمان شب ادراری کودکان با روغن سیاه دانه و روش‌های خانگی را کنار بگذارید و به متخصص بیماری های کودکان مراجعه کنید.
شبادراری در کودکان چقدر رایج است؟
شبادراری یکی از مشکلات رایج دوران کودکی است. آمارها حاکی از آن است که 7 درصد از پسران و 3 درصد از دختران 5 ساله به شبادراری مبتلا هستند. این آمار در سن 10 سالگی کاهش می‌یابد و 3 درصد از پسران و 2 درصد از دختران را شامل می‌شود. شبادراری بیشتر کودکان با ورود به نوجوانی برطرف می‌شود و تنها حدود 1 درصد مردان و کمتر از 1 درصد زنان در سن 18 سالگی شبادراری دارند.
روش درمان شب ادراری کودکان چیست؟
شبادراری خفیف کودکان، نیازی به درمان ندارد؛ چراکه بیشتر وقت‌ها در نوجوانی برطرف می‌شود؛ با‌این‌حال، می‌توانید با متخصص بیماری های کودکان درباره گزینه‌های درمانی مناسب فرزندتان مشورت کنید. استفاده از روش‌های درمانی برای تغییر عادت‌های رفتاری کودک نیز کاربرد زیادی دارد. رفتاردرمانی در 75 درصد بیماران موثر است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حسگر رطوبت: تحقیقات نشان می‌دهد حدود نیمی از کودکانی که به‌درستی از حسگر رطوبت استفاده کنند، پس از گذشت چندهفته، رختخواب خود را خیس نخواهند کرد. این حسگر به لباس کودک متصل می‌شود و زمانی که آن را خیس کند، هشدار می‌دهد. با گذشت زمان، مغز آموزش می‌بیند که احساس نیاز به ادرارکردن را با هشدار این حسگر و رفتن به توالت مرتبط کند. این درمان مستلزم مشارکت یکی از والدین است تا مطمئن شود که موقع هشدار حسگر، کودک از خواب بیدار می‌شود و به توالت می‌رود.
- تمرین‌دادن مثانه: در این روش، زمان‌های مشخصی برای رفتن به توالت تعیین می‌شود، سپس فاصله زمانی بین دستشویی‌رفتن را به‌مرور بیشتر می‌کنند تا کودک به نگه‌داشتن ادرار خود برای مدت بیشتر عادت کند. این روش به منبسط‌شدن مثانه هم کمک می‌کند و بخشی از روند درمان شب ادراری کودکان است.
درمان خانگی شبادراری
زمانی که صحبت از درمان خانگی می‌شود، منظورمان درمان شب ادراری کودکان با پیاز و روش‌های غیر علمی نیست! نکته اول این است که بهتر است والدین برای درمان شب ادراری کودکان 3 ساله و کوچک‌تر از آن صبور باشند. تداوم شبادراری کودکان بالای 5 سال می‌تواند نگران‌کننده باشد و برای درمان شب ادراری کودکان 6 ساله و بزرگ‌تر، مراجعه به متخصص بیماری های کودکان توصیه می‌شود. با رعایت یک‌سری نکات، می‌توان این مشکل را تا حد زیادی کنترل کرد که عبارتند از:
- در طول روز به کودکان نوشیدنی کافی بدهید؛
- از روکش‌های ضد آب برای تشک و لحاف کودکتان استفاده کنید؛
- برای کودک از اتاق‌خواب نزدیک به توالت استفاده کنید؛
- کودک را تنبیه نکنید؛
- به کودکان نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند چای و قهوه ندهید؛
- نیمه‌شب‌ها به زور کودکان را برای استفاده از توالت بیدار نکنید (در طولانی‌مدت کمکی نخواهد کرد)؛
- روزانه به‌طور منظم کودک را به سرویس بهداشتی ببرید (حدود 4 تا 7 بار در روز، به‌خصوص قبل خواب)؛
- فرزندتان را برای رفتن به سرویس بهداشتی قبل از خواب تشویق کنید و به او یک برچسب کوچک جایزه دهید.
درمان دارویی شبادراری
پزشکان گاهی برای درمان شب ادراری کودکان 8 ساله و بزرگ‌تر از آن، داروهایی برای کاهش دفع ادرار در شب تجویز می‌کنند. این داروها باید تاییدشده باشند و توسط متخصص بیماری های کودکان تجویز شوند. درمان دارویی برای کودکان زیر 7 سال به‌ندرت استفاده می‌شود. در حالی که داروها می‌توانند به مدیریت این مشکل کمک کنند، با قطع آن‌ها، دوباره کودک ممکن است رختخواب خود را خیس کند. هنگام انتخاب درمان دارویی، باید به عوارض جانبی و هزینه‌های آن دقت کنید و رفتاردرمانی را قطع نکنید.
جمع‌بندی
شبادراری یکی از مشکلات شایع در بین کودکان زیر 5 سال است. اطلاع از زمان شروع درمان شب ادراری کودکان پیچیده است؛ زیرا نمی‌توان سیر علائم و زمان برطرف‌شدن آن‌ها را پیش‌بینی کرد. اگر شبادراری کودک، ناشی از بیماری زمینه‌ای مانند آپنه خواب یا یبوست باشد، ابتدا باید این مشکل را مدیریت و درمان کرد. یکی از عواملی که متخصص بیماری های کودکان برای شروع درمان در نظر می‌گیرد، میزان تاثیر شبادراری بر عزت‌نفس کودک و ایجاد اختلال در روابط اجتماعی اوست. اگر شبادراری بر روحیه کودک اثر منفی نگذاشته باشد، با تغییر سبک زندگی و رعایت نکاتی مانند عدم مصرف کافئین و نوشابه‌های گازدار در شب، می‌توان آن را مدیریت کرد.
