شاید در اخبار و مقالات مختلف درباره ارتباط بین استفاده از قرص ضد بارداری و لخته شدن خون مطالبی خوانده و شنیده اید. آیا می دانید که این حرف تا چه حد صحت دارد و این دو موضوع چه ارتباطی با هم دارند؟
قرص ضد بارداری و لخته شدن خون
تحقیقات نشان می دهد که استفاده از روش های پیشگیری از بارداری هورمونی، مانند قرص های خوراکی و ایمپلنت، می تواند خطر ابتلا به لخته شدن خون را افزایش دهد. در نتیجه، در صورتی که از روش های کنترل بارداری هورمونی استفاده می کنید، باید با علائم لخته شدن خون آشنا باشید و عواملی که می توانند خطر آن را بالا ببرند را به خوبی بشناسید.
در مشکل ترومبوز ورید عمقی (DVT)، لخته در عروق خونی وریدی جمع می شود. ممکن است این لخته شل شده و به سمت مناطق دیگر بدن مانند قلب و ریه ها حرکت کند. انسداد لخته در ارگان های حیاتی بدن، می تواند زندگی بیمار را به خطر بیندازد.
با اینکه لخته شدن خون خطرناک است، اما می توان آن را درمان کرد. استفاده از روش های هورمونی پیشگیری از بارداری و لخته شدن خون، با هم ارتباط دارند، اما باید بدانید که خطری که شما را تهدید می کند بسیار کم است.
در صورتی که مستعد دچار شدن به لخته خون هستید، باید از روش های دیگر کنترل بارداری استفاده کنید.
روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی، شامل مواردی نظیر کاندوم و دستگاه داخل رحمی IUD می شود.
امروز در سایت دکتر چک، می خواهیم نحوه ارتباط استفاده از روش های پیشگیری از بارداری و لخته شدن خون را بررسی کرده، و به معرفی علائم لخته شدن خون و موارد دیگر بپردازیم. با ما همراه باشید…
چرا استفاده از روش های کنترل بارداری، می تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد؟
در داروهای های کنترل بارداری هورمونی، برای کنترل چرخه قاعدگی و جلوگیری از تخمک گذاری، از هورمون ها استفاده می شود.
این داروها دو نوع هستند. نوع اول که حاوی ترکیبی از استروژن و پروژستین (نوعی پروژسترون مصنوعی ساخته شده در آزمایشگاه است)هستند. نوع دوم فقط حاوی پروژستین هستند.
چند نمونه از روش های پیشگیری از بارداری هورمونی عبارتند از:
- IUD های هورمونی؛
- قرص های خوراکی ضد بارداری هورمونی؛
- ایمپلنت هورمونی.
تحقیقات نشان می دهد هر ساله از هر 3 هزار زنی که از روش های جلوگیری از بارداری هورمونی استفاده می کنند، 1 نفر به لخته شدن خون دچار می شود.
استروژن به تنهایی باعث لخته شدن خون نمی شود، اما توانایی لخته شدن خون را افزایش می دهد.
تحقیقات نشان داده که استفاده از روش کنترل بارداری فقط با پروژستین، خطر لخته شدن خون را افزایش نمی دهد. اما مصرف دوزهای بسیار بالای این هورمون، می تواند این خطر را افزایش دهد. معمولا پزشکان دوز های بالای این دارو ها را برای افرادی که مبتلا به خونریزی غیرطبیعی رحم هستند، تجویز می کنند.
در نسل جدید قرص های ضد بارداری، از هورمون های پروژسترون جدید مانند drospirenone یا desogestrel به همراه اتینیل استرادیول استفاده می کنند. تحقیقات نشان می دهد که این قرص ها، می توانند خطر لخته شدن خون را بیشتر از قرص های نسل قبلی، افزایش دهند.
در سال 2012، FDA عنوان کرد که قرص های ضد بارداری حاوی دروسپیرنون، می توانند خطر لخته شدن خون را تا سه برابر افزایش دهند.
استفاده از چه نوع روش های پیشگیری از بارداری، می تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد؟
تمام داروها و لوازم کنترل بارداری که حاوی هورمون هستند، می توانند خطر آفرین باشند. در حالت کلی، خطر قرص هایی که حاوی استروژن هستند به مراتب بیشتر از قرص هایی است که حاوی پروژستین اند.
این موضوع نشان می دهد که استفاده از روش های پیشگیری از بارداری که فقط با پروژستین هستند، ایمن تر است.
افرادی که بنا به دلایلی در معرض ابتلا به لخته خون هستند و یا قبلاً دچار این بیماری شده اند، باید هنگام انتخاب روش پیشگیری از بارداری هورمونی، از گزینه هایی که فقط پروژسترون هستند، استفاده کنند.
افرادی که از استفاده از روش های پیشگیری از بارداری حاوی استروژن منع می شوند، عبارتند از:
- افرادی که به فشار خون بالا مبتلا هستند؛
- افراد سیگاری که بیشتر از 35 سال سن دارند؛
- افرادی که در گذشته به ترومبوآمبولی وریدی (VTE) دچار شده اند؛
- افرادی که به عوارض دیابت دچار هستند؛
- افرادی که به بیماری عروق کرونر مبتلا هستند؛
- افراد مبتلا به هاله های میگرنی.
ترومبوز ورید عمقی (DVT)
ترومبوز نوعی لخته خون است که در رگ های عمیق و ضخیم تر (معمولاً در یکی از پاها) ایجاد می شود. این بیماری یک نوع VTE است.
اگر اندازه لخته بزرگتر از رگی که در آن قرار دارد باشد، می تواند جریان خون را تا حدی یا به طور کامل مسدود کند. در صورتی که لخته حرکت کرده و وارد ارگان های حیاتی مانند قلب یا ریه شود، ممکن است زندگی فرد به خطر بیفتد. زمانی که لخته خون به سمت شریان های منتهی به ریه حرکت کرده و در آنجا مسدود شود، فرد به آمبولی ریه دچار می شود.
با اینکه DVT خطرناک است، اما اگر سریع تشخیص داده شود و درمان آن شروع شود، به راحتی رفع می شود. برای همین، باید با علائم و نشانه های آن آشنا باشید تا در صورت مشاهده آن ها، سریعا به پزشک مراجعه کنید.
افراد زیر که از داروهای کنترل بارداری هورمونی استفاده می کنند، بیشتر از سایرین در معرض لخته شدن خون قرار دارند:
- بیشتر از 35 سال سن دارند؛
- برای مدت زمان طولانی بی حرکت مانده اند، مانند قرار داشتن در پرواز طولانی یا استراحت بعد از عمل جراحی؛
- پاهایشان دچار صدمه شده است، مانند شکستگی استخوان یا ضرب دیدگی شدید؛
- به بیماری های قلب و عروق مانند فشار خون بالا، دیابت شیرین یا چاقی دچار هستند؛
- دچار اختلالات ژنتیکی خاصی مانند اختلال در انعقاد خون هستند؛
- به سرطان، عفونت جدی یا بیماری خود ایمنی مانند لوپوس مبتلا هستند.
گاهی اوقات، ممکن است فرد فکر کند کبودی ای که در ساق پا یا قسمت های دیگر بدنش به وجود آمده، به دلیل صدمه و آسیبی است که به خاطر نمی آورد. در صورتی که در گروه خطر قرار دارید، باید کبودی ها را با دقت زیر نظر داشته باشد، چرا که ممکن است از علائم لخته شدن خون باشد. در صورتی که کبودی پس از گذشت چند روز تغییری نکرد یا بدتر شد، می تواند به دلیل لخته شدن خون باشد.
برخی از رایج ترین علائم لخته شدن خون در ساق پا عبارتند از:
- وجود درد در یک پا، مخصوصا در هنگام راه رفتن؛
- تورم فقط در یک پا؛
- قرمز شدن، گرما و حساس شدن در اطراف قسمتی از پا که درد می کند.
در صورتی که لخته شل شود و از محل تشکیل خود خارج شود، می تواند منجر به درد قفسه سینه، تنگی نفس، غش، سرفه یا افت فشار خون شود. در صورتی که این علائم را تجربه کردید، باید فوراً به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید.
چقدر احتمال دارد که لخته خون، به استفاده از روش های کنترل بارداری مرتبط باشد؟
از آن جایی که با گذشت زمان، روش های جدید تر پیشگیری از بارداری مطرح شده اند، برآورد اینکه استفاده از روش های پیشگری از بارداری و لخته شدن خون چقدر به هم مرتبط اند، کار سختی است.
چیزی که مشخص است این است که برخی از هورمون های پیشگیری از بارداری، با درصد کمی، احتمال لخته شدن خون را افزایش می دهند.
پیشگیری از بارداری ترکیبی
مطالعات نشان داد که از هر 10 هزار زن که به مدت یک سال از روش های کنترل بارداری ترکیبی (حاوی استروژن و پروژستین) استفاده می کردند، 6 نفر دچار لخته شدن خون VTE شدند.
پیشگیری از بارداری فقط حاوی پروژستین
این روش ایمن تر از پیشگیری بارداری ترکیبی است، اما همچنان می تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد. داروهایی که فقط حاوی پروژستین هستند، گزینه مناسبی برای افرادی که در معرض خطر لخته شدن خون قرار دارند، محسوب می شوند.
پیشگیری از بارداری نسل سوم و چهارم
تحقیقات نشان داده خطر لخته شدن خون در افرادی که از داروهای ضد بارداری ترکیبی جدید که حاوی دسوژسترل، ژستودن یا دروسپیرنون هستند، استفاده می کنند، بسیار بیشتر است.
گزینه های غیر هورمونی کنترل بارداری
با اینکه تحقیقات نشان می دهد که بین استفاده از داروهای پیشگیری از بارداری و لخته شدن خون، ارتباطی وجود دارد، اما خطر ابتلا به این بیماری کم است. در صورتی که جزو گروه پر خطر بوده و یا نگران لخته شدن خونتان هستید، بهتر است روش های غیر هورمونی کنترل بارداری را امتحان کنید.
برخی از این روش های عبارتند از:
عقیم سازی: با بستن لوله ها برای زنان یا وازکتومی برای مردان، فرد با درصد زیادی، قادر به باروری نخواهد بود.
استفاده از کاندوم: کاندوم علاوه بر پیشگیری از بارداری، خطر ابتلا به بیماری های مقاربتی را کاهش می دهد.
دیافراگم: این ابزار روی دهانه رحم جای گذاری می شود. دیافراگم حاوی اسپرم کش است و می تواند به جلوگیری از بارداری کمک کند.
دستگاه داخل رحمی غیرهورمونی (IUD): این نوع IUD برای پیشگیری از بارداری طولانی مدت استفاده می شود و معمولاً از مس ساخته شده و دوام زیادی دارد.
کنترل باروری: با در نظر گرفتن چرخه قاعدگی و مشخص کردن زمان هایی که قدرت باروری زیاد است، می توانید از برقراری رابطه جنسی در این زمان ها خودداری کنید.
سخن پایانی
اگرچه برخی از مطالعات نشان داده که ارتباطی بین استفاده از روش های پیگیری از بارداری و لخته شدن خون وجود دارد، اما این خطر نسبتا کم است.
شرایط زیادی مانند بارداری، می توانند خطر لخته شدن خون را افزایش دهند. آمار ها نشان می دهد که افراد باردار، 5 برابر بیشتر از سایرین در معرض لخته شدن خون قرار دارند.
فهمیدن عوامل خطر آفرین و علائم لخته شدن خون، به ما کمک می کند تا جای ممکن از دچار شدن به آن جلوگیری کرده، و بلافاصله پس از ابتلا، برای درمان آن اقدام کنیم.
در صورتی که نگران این موضوع هستید و می خواهید خطر ابتلا به لخته شدن خون را کاهش دهید، بهتر است از روش های پیشگیری از بارداری که فقط حاوی پروژستین هستند و یا روش های غیر هورمونی استفاده کنید.
علاوه بر این، این را فراموش نکنید که برخی از قرص های نسل سوم و چهارم، خطر لخته شدن خون را تا چند برابر افزایش می دهند.
برای انتخاب روش پیشگیری از بارداری مناسب، بهتر است با پزشکتان مشورت کنید.
