آیا ارتباط هست بین دیابت و عفونت ادراری؟ دیابت یک نوع اختلال مزمن بوده که نحوه استفاده از قند – یا گلوکوز – موجود در غذا برای تامین انرژی را تحت تاثیر قرار می دهد. این عارضه خودش پیامدهای خیلی زیادی به همراه دارد مثل بالا رفتن خطر ابتلا به عفونت های مجرای ادراری یا UTI.
از آن جایی که میزان هورمون انسولین تولید شده در بدن این بیماران کافی نبوده یا بدن شان نمی تواند به خوبی از این هورمون استفاده کند، سطح قند خون بدن بیشتر می شود.
اگر بیمار همواره زیر نظر پزشک نباشد، باید خودش را برای پیامدهای بعدی این عارضه مثل بیماری قلبی و سکته آماده کند. نکته جالب این است که ابتلا به عفونت های مجرای ادراری در بیماران دیابتی خیلی زیاد دیده می شود.
عفونت مجرای ادراری همان طور که از اسمش هم مشخص است، سیستم ادراری که از کلیه ها، مثانه و مجرای پیشاب تشکیل شده است را هدف قرار می دهد. زمانی که باکتری وارد سیستم ادراری شود، فرد به این عفونت ها مبتلا می شود.
در این مقاله از سایت دکتر چک می خواهیم به بررسی ارتباط میان دیابت و عفونت های مجرای ادراری، علائم این عفونت، نحوه پیشگیری و هر اطلاعاتی که لازم دارید بپردازیم.
ارتباط بین دیابت و عفونت ادراری
ابتلا به دیابت همزمان خطر ابتلا به این عفونت ها را هم افزایش می دهد و چندین دلیل برای این مسئله وجود دارد.
یکی از دلایل این است که افزایش میزان قند خون بر جریان خون اثر گذاشته و به اعصاب موجود در مثانه آسیب می زند.
به واسطه همین آسیب وارد شده، دیگر بیمار نمی داند کی باید مثانه اش را تخلیه کند. پس ادرار برای مدت زیادی در مثانه باقی مانده و به فضایی مناسب برای رشد باکتری ها تبدیل می شود.
دلیل دیگری که وجود دارد این است که دیابت باعث تضعیف سیستم ایمنی می شود و به همین خاطر هم بدن دیگر نمی تواند به خوبی سابق نسبت به عفونت ها واکنش نشان دهد.
بالا رفتن قند خون در مکانیسم های دفاعی بدن که معمولا از بدن در برابر عفونت های مجرای ادراری محافظت می کنند، اختلال ایجاد می کند.
همین امر باعث می شود سطح پسوریازیسن که یک آنتی بیوتیک طبیعی موجود در بدن هست هم کم شود. این پروتئین معمولا جلوی باکتری ها را گرفته و اجازه نمی دهد به سلول های دیواره مثانه متصل و تکثیر شوند.
حتی جالب است این را بدانید که شدت این عفونت ها در بیماران دیابتی بیشتر از انسان ها سالم است. حتی خانم هایی که به دیابت نوع 2 مبتلا هستند، بیشتر در خطر ابتلا به این عفونت قرار دارند.
باید فورا عفونت مجرای ادراری در این بیماران تشخیص داده شود. بیماران دیابتی سخت تر می توانند با عفونت مقابله کرده و همین الان هم در خطر آسیب دیدگی کلیه قرار دارند و اگر عفونت گسترش یابد هم کلیه ها را در معرض ریسک بیشتری قرار می دهد.
فاکتورهای خطرناک برای عفونت های مجرای ادراری
این عوامل خطر بروز عفونت های مجرای ادراری را بیشتر می کنند:
- میزان ابتلا در خانم ها بیشتر است؛
- ابتلا به نوروپاتی دیابتی یا آسیب دیدن اعصاب؛
- ابتلا به بیماری های مختل کننده سیستم ایمنی بدن مثل لوپوس منتشر؛
- بالا رفتن سن؛
- سابقه ابتلا به این عفونت ها؛
- داشتن رابطه جنسی؛
- مجرای ادراری دچار مشکلات ساختاری باشد، مثلا کیست در آن وجود داشته باشد.
علائم عفونت مجرای ادراری
اگر خودتان دیابت دارید یا شخص دیگری که از او مراقبت می کنید به این عارضه دچار است، بلافاصله بعد از مشاهده این علائم با دکتر تماس بگیرید:
- تکرر ادرار و افزایش نیاز به تخلیه مثانه؛
- احساس درد، سوزش یا ناراحتی در هنگام دفع ادرار؛
- بوی قوی و تیره بودن ادرار یا وجود خون در ادرار؛
- احساس درد در کمر و/یا قسمت پایین شکم؛
- تب و لرز.
در نظر داشته باشید که الزاما نباید تمام این علائم را یکباره و همزمان مشاهده کنید و حتی هر بیمار فقط با یک علامت مواجه می شود.
به عنوان مثال، در بیمارانی که سن شان بیشتر است، علائم ناشی از عفونت مجرای ادراری شبیه به زوال عقل، پیشرفت زوال عقل یا پریشانی می شود.
مثلا بعضی از بیماران دیابتی، به ویژه آن هایی که به نوروپاتی دیابت مبتلا هستند، ممکن است موقع ابتلا به عفونت اصلا شکم درد یا کمر درد نداشته باشند.
وقتی دیابت داریم چگونه می توانیم از ابتلا به این عفونت پیشگیری کنیم؟
وقتی توجه و رسیدگی کافی به بیماری دیابت خود داشته باشید و تمام دستور العمل های پزشک را مو به مو انجام داده باشید، شانس بیشتری در پیشگیری از عفونت مجرای ادراری خواهید داشت.
مثلا، بالا رفتن میزان گلوکوز خون خطر ابتلا به این عفونت ها را بیشتر می کند، پس باید تا جای ممکن قند خون شما ثابت باشد.
هر زمان که دستشویی می روید، مثانه را کاملا تخلیه کنید. بیماران دیابتی همین مشکل را دارند و اگر به این نکته توجه نکنید، احتمالا رشد باکتری هایی بیشتر می شود که عامل بروز این عفونت هستند.
در صورتی که فرد به دیابت یا هر گونه بیماری جدی دیگری مبتلا باشد، با توجه به یک سری از فاکتورها می تواند جلوی ابتلا به عفونت های مجرای ادراری را بگیرد. سایر نکات برای پیشگیری از ابتلا به این عفونت ها در میان انسان های سالم و مبتلا به دیابت هیچ فرقی ندارند و شامل موارد این موارد می شوند:
- مصرف فراوان مایعات؛
- تبعیت از یک رژیم غذایی متعادل؛
- توجه زیاد به قند خون؛
- حفظ وزن ایده آل؛
- ورزش؛
- کنترل استرس؛
- داشتن خواب کافی؛
- سیگار نکشیدن؛
- دفع ادرار بعد از رابطه جنسی؛
- توجه فراوان به بهداشت فردی.
دیابت و عفونت های مجرای ادراری در دوران بارداری
تمام خانم های باردار حسابی در معرض خطر ابتلا به این عفونت ها قرار دارند و علت آن تغییرات ایجاد شده در مجرای ادراری است. معمولا این تغییرات به خاطر وزن جنین است که به ساختارهای داخلی مجرای ادراری فشار می آورد.
خانم های بارداری که یا از قبل به دیابت مبتلا بودند یا در این مدت به دیابت بارداری مبتلا شدند بیشتر در معرض ابتلا به عفونت های مجرای ادراری قرار دارند.
معمولا خانم های باردار در این مدت بیشتر از هر عفونت دیگری با عفونت مجرای ادراری دست و پنجه نرم می کنند. بعلاوه این عفونت ها اگر پیشرفت کنند موجب عفونت کلیه و آبسه هم می شوند.
دیابت و عفونت مجرای ادراری در بزرگ ترها
بزرگسالانی که دیابت دارند، بیشتر در خطر هستند. این فاکتورها باعث می شود بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری باشند:
- چندین و چند سال است که با دیابت دست و پنجه نرم می کنند؛
- میزان هموگلوبین گلیکوزیله در بدن آن ها بیشتر باشد؛
- وجود قند در ادرار؛
- وجود گلبول های سفید در ادرار؛
- افزایش توانایی باکتری ها در اتصال به دیواره های مجرای ادراری؛
- ایجاد اختلال در مثانه ها که به واسطه آن تخلیه مثانه سخت شود؛
- گردش خون ضعیف و کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن.
این دسته از بیماران بیشتر به بیماری های دیگر – مثل زوال عقل – مبتلا شده و همین امر باعث می شود رسیدگی به دیابت و پیشگیری از این عفونت ها سخت تر شود.
چگونه عفونت های مجرای ادراری و دیابت را درمان کنیم؟
به طور کلی، تمام مبتلایان به عفونت های مجرای ادراری به یک روش درمان می شوند (البته اگر فاکتور دیابتی بودن آن را در نظر نگیریم). بعلاوه پزشک با تجویز داروهای آنتی بیوتیک سعی می کند این عارضه را درمان کند.
بعضی از آنتی بیوتیک های تجویزی پزشک عبارت اند از:
- نیتروفورانتوئین؛
- فسفومایسین؛
- سولفا متوکسازول؛
- فلوروکینولون ها.
از آن جایی که ممکن است بعضی از داروهای تجویزی برای درمان عفونت با یک سری از داروهای مصرفی برای درمان دیابت تداخل داشته باشد، نباید سر خود داروهای گفته شده را مصرف کنید.
اگر بیمار همزمان به این دو بیماری مبتلا باشد، این فاکتورها در نظر گرفته شده و با توجه به آن ها داروهایی تجویز می شوند:
- جنسیت بیمار؛
- سن؛
- نوع باکتری که باعث بروز عفونت شده است؛
- سایر عارضه هایی که بیمار با آن ها دست و پنجه نرم می کند؛
- درگیر بودن بخش پایینی یا بالایی مجرای ادراری.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر بیمار مبتلا به دیابت هر کدام از علائم و نشانه های ابتلا به عفونت مجرای ادراری را در خود مشاهده کند، باید فورا و بدون فوت وقت به پزشک مراجعه کند.
عفونت مجرای ادراری یک خطر جدی برای تمام افراد محسوب می شود و به ویژه، عدم درمان این عفونت ها در این بیماران با عواقب جدی همراه است، حتی خیلی جدی تر مثل سکته، نارسایی کلیوی و ابتلا به بیماری قلبی.
منابع:
