سیاه شدن زبان یک عارضه بی خطر و موقتی است. بر خلاف اسمی که دارد، این عارضه الزاما همیشه باعث سیاه شدن زبان نمی شود. در حقیقت اولین نشانه ای که مشاهده می کنید، جوایی های مویی قابل مشاهده بر روی سطح زبان است.
معمولا انباشته شدن پروتئین کراتین در سطح زبان عامل ابتلا به این عارضه است.
البته وقتی باکتری یا قارچ هم روی زبان انباشته شوند، زبان مشکی رنگ به نظر می رسد. این عارضه موقت بوده و معمولا بدون نیاز به درمان برطرف می شود.
به خواندن این مقاله از سایت دکتر چک ادامه داده تا اطلاعات بیشتری درباره سیاهی زبان، علت آن، روش درمان، نشانه ها و همین طور چندین راهکار خانگی برای برطرف کردن آن اشاره کنیم.
منظور از سیاه شدن زبان چیست؟
برجستگی های کوچک بر روی زبان رشد کرده و مواد غذایی، باکتری و سلول های مردم پوست را در داخل خود جمع آوری می کنند و به همین خاطر، زبان رنگ دار می شود.
اندازه این برجستگی های کوچک معمولا تا یک میلی متر افزایش می یابد و این موقع است که باید کنده شوند؛ درست مثل یک لایه پوستی.
اما وقتی به رشد خود ادامه داده و جدا نشود، حتی تا 18 میلی متر هم بلند شده و بیشتر جلب توجه می کند.
علایم
این عارضه با توجه به علت اصلی، ممکن است نشانه های مختلفی به همراه داشته باشد.
باید این را به خاطر داشته باشید که در این عارضه همیشه زبان مشکی رنگ نمی شود بلکه اولین نشانه ای که مشاهده می کنید، مودار به نظر رسیدن زبان به خاطر وجود برجستگی های نخ مانند است.
معمولا ظاهر زبان تنها علامتی است که مشاهده می کنید؛ البته این عارضه درد ندارید. دیگر نشانه هایی که مشاهده می کنید عبارت اند از:
- احساس سوزش، قلقلک دادن یا تهوع؛
- سیاه، قهوه ای، خاکستری یا زرد رنگ شدن زبان؛
- بد بو شدن تنفس؛
- تغییر در مزه غذاها.
علت های سیاهی زبان
شایع ترین دلایل سیاهی زبان، عدم رعایت بهداشت مناسب و وجود خوراکی های نرم در رژیم غذایی است.
عارضه سیاه شدن زبان به دو دسته اصلی تقسیم می شود: زبان مویی مشکی رنگ و زبان مویی شبه سیاه. هر کدام دلایل مخصوص به خود را دارد و در ادامه بیشتر آن ها را بررسی می کنیم.
زبان مویی سیاه رنگ
نوعی پروتئین به نام کراتین سطح زبان را پوشانده است. معمولا وقتی سلول های پوستی جدا می شوند، کراتین هم از سطح زبان جدا می شود. اما گاهی اوقات کراتین روی سطح باقی می ماند. به همین خاطر زبان سیاه رنگ به نظر می رسد.
فاکتورهای زیر خطر تجمع کراتین در سطح زبان را بیشتر می کنند:
- عدم رعایت بهداشت دهان؛ مثلا مسواک نزدن مستمر یا نخ دندان نکشیدن.
- مصرف قهوه یا چای.
- سیگار کشیدن یا استعمال تنباکو.
- اخیرا از داروهای آنتی بیوتیک استفاده کرده باشید یا مدت زیادی باشد که از این داروها استفاده می کنید.
- سیستم ایمنی بدن به خاطر بیماری هایی مثل دیابت و ایدز ضعیف شده باشد.
- به عارضه نورالژی عصب سه قلو مبتلا شده باشید؛ این عارضه بر اعصاب قسمت صورت اثر می گذارد.
- پرتو درمانی.
زبان مویی شبه سیاه
ممکن است عده ای از مردم نوع دوم این عارضه یعنی زبان مویی شبه مشکی را تجربه کنند.
وقتی عفونت قارچی، باکتریایی یا دیگر بیماری های دهانی درمان نشده و به رشد خود ادامه دهند، فرد به نوع دوم این عارضه مبتلا می شود.
دیگر علت های این عارضه
به جز موارد گفته شده، این دلایل هم در این عارضه نقش دارند:
- نوشیدن قهوه یا چای به مقدار زیاد
- استعمال تنباکو
- مصرف بیش از حد مشروبات الکلی
- مصرف داروهای خاص
- خشک شدن دهان
- استفاده از بعضی از دهان شویه ها.
درمان خانگی سیاه شدن زبان
با رعایت بهداشت دهان می توانید از این وضعیت خلاص شود. توصیه می کنیم مواردی که می گوییم را انجام دهید:
- به طور منظم با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
- سطح زبان را با مسواک شسته تا پلاگ ها، باکتری و جرم ها از بین بروند.
- دهان را با آب گرم و نمک بشویید تا بو و مزه بد دهان از بین برود.
- بعد از هر وعده غذایی دندان ها را مسواک بزنید و شب ها بعد از مسواک زدن دیگر غذا نخورید.
- مقداری جوش شیرین یا هیدروژن پروکسید روی زبان قرار دهید.
- زیاد آب بنوشید تا فضای دهان تمیز شود.
- بیشتر سبزیجات و میوه های خام بخورید.
درمان پزشکی سیاه شدن زبان
در صورتی که این عارضه و نشانه های گفته شده بعد از گذشت چند روز به خودی خود از بین نرفتند، بهتر است به مراکز درمانی بروید.
پزشک یا دندان پزشک این روش ها را پیشنهاد می کند:
آنتی بیوتیک
داروهای آنتی بیوتیک به درمان عفونت های باکتریایی زبان کمک می کنند.
تغییر داروها
اگر مشخص شود بیمار به خاطر مصرف داروهای آنتی بیوتیک برای مدت طولانی با این وضعیت مواجه شده است، پزشک یک داروی آنتی بیوتیک دیگر را تجویز می کند.
استفاده از داروهای ضد قارچی
در صورتی که علت بروز این وضعیت عوامل قارچی باشند، بیمار باید داروهای ضد قارچی مصرف کند.
تجویز داروها یا مکمل های دیگر
مشاهدات صورت گرفته نشان می دهند که مصرف بعضی از داروها مثل سالیسیک اسید، رتینوییدها و ویتامین B پیچیده به بهبود علایم این عارضه کمک می کنند.
البته برای استفاده از این داروها باید ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
عمل جراحی
اگر دیگر روش های درمان جواب ندهد، پزشک یا دندان پزشک مجبور می شود با عمل جراحی جوانه های بلند و نخ مانند بر روی سطح زبان را خارج کند.
این روش بی خطر بوده و درصد موفقیت بالایی دارد. البته ممکن است بعد از چند مدت دوباره این جوانه ها رشد کنند!
چه مدت طول می کشد تا این وضعیت برطرف شود؟
در اکثر موارد، مشکی شدن زبان به خودی خودی و بعد از گذشت حدود یک یا دو هفته از بین می رود اما اگر علایم مدت بیشتری باقی ماندند، وقت دکتر بگیرید زیرا احتمال زیاد باید دارو مصرف کنید.
چگونه احتمال این عارضه را کم کنم؟
با مسواک روی زبان کشیده تا جوانه های چشایی و ذرات باقی مانده غذا از فضای دهان خارج شوند. باید دو بار در روز مسواک بزنید، یک بار نخ دندان کشیده و طبق برنامه از پیش تعیین شده حتما پیش دندان پزشک بروید تا اگر مشکلی باشد زودتر شناسایی و درمان شود.
با انجام چندین کار نیز می توانید احتمال بروز این عارضه را کمتر کنید که شامل موارد زیر می شود:
- کمتر قهوه و چای نوشیده و میزان استعمال تنباکو و مصرف مشروبات الکلی را کم کنید.
- رژیم غذایی خود را تغییر دهید.
- از یک دهان شویه دیگر استفاده کنید؛ از دهان شویه هایی که فاقد پروکسید هستند استفاده کنید.
سیاهی زبان تا چه اندازه رایج است؟
معمولا فقط 13 درصد از مردم در نقطه ای از زندگی خود با این عارضه مواجه می شوند. تمام گروه های سنی این عارضه را تجربه می کنند اما بیشتر در آقایان با سنین بیش از 65 سال رایج است.
چه زمانی به خاطر این عارضه دکتر مراجعه کنیم؟
سیاهی یک عارضه هشدار دهنده است اما وضعیت اورژانسی محسوب نمی شود اما اگر از بابت ظاهر زبان خود نگران هستید، بهتر است دکتر بروید.
می توانید چند روز منظر مانده و روش های خانگی گفته شده را امتحان کنید و اگر بی فایده بود، بعد دکتر بروید. البته اگر علائم همچنان وجود داشتند و حتی بدتر هم شدند باید حتما دکتر بروید.
گاهی اوقات، این عارضه به خاطر دیگر بیماری های دهانی است، مثل موارد زیر:
- درد لثه؛
- عفونت دهان؛
- عفونت دندان؛
- شکستن دندان.
در صورتی که سیاهی زبان با هر کدام از این علایم همراه باشد باید فورا بیمارستان بروید:
- درد؛
- التهاب؛
- دندان آسیب دیده.
خلاصه مطلب
این عارضه، یک هشدار تلقی می شود اما نشانه ابتلا به بیماری های خاص و جدی نیست. البته در بعضی از موارد به این معنا است که فرد باید بیشتر به بهداشت دهان خود اهمیت دهد.
در کل بهتر است چند روز صبر کرده و اگر وضعیت بهتر نشد به مراکز درمانی بروید. در این مدت هم می توانید خودتان در خانه چندین کار برای بهتر شدن انجام دهید؛ مثلا با مسواک روی زبان کشیده یا با آب نمک دهان را شستشو دهید.
در صورتی که نشانه ها بدتر شدند یا از بین نرفتند، یا با درد و التهاب همراه بودند، باید به مراکز درمانی مراجعه کنید.
پزشک بعد از بررسی، راهکارهای درمانی مناسب ارائه می دهد.
