آیا هنگام مسواک زدن، در آینه متوجه سفید شدن زبان تان شده اید؟ اگر پاسخ این سوال مثبت باشد به این معناست که شما، مدتی است در رسیدگی به بهداشت دهان و دندان خود کوتاهی کرده اید.
معمولا وقتی صحبت از سفیدی زبان به میان می آید که لایه ای سفید رنگ بر روی قسمتی از زبان یا تمام آن ایجاد می شود. وقتی این لایه سفید رنگ ایجاد می شود، نفس بد بو و زبان پرز مانند می شود.
با وجود این که سفیدی زبان جذابیت فرد را کم می کند اما معمولا موقت بوده و خطری ندارد.
سفیدی زبان گاهی اوقات همراه با یک نشانه دیگر به نام زبان مودار ایجاد می شود اما لایه ای که مشاهده می کنید، مو نیست بلکه برجستگی های کوچک روی سطح زبان است. جوانه های چشایی در این برجستگی های کوچک قرار گرفته اند.
سفیدی زبان به مرور زمان یا به یک باره ایجاد می شود. دلایل بسیاری برای سفید شدن زبان وجود دارد. در این مقاله از سایت دکتر چک به بررسی علت ها، علایم و روش های درمان سفیدی زبان می پردازیم.
سفیدی زبان یا زبان باردار چیست؟
وقتی در روی زبان شما، به طور کامل یا ناحیه ای، لکه های سفید پدیدار شود، به آن زبان باردار می گویند. معمولا، این وضعیت یک اتفاق معمولی است. غالبا، این احتمال وجود دارد که روی زبان شما کاملا سفید شده باشد یا لکه های سفیدی روی سراسر آن پخش شده باشند. در صورت داشتن زبان باردار، دلیلی برای نگرانی وجود ندارد؛ اما، گاهی اوقات می تواند نشانه ای از عفونت زمینه ای یا سرطان باشد.
بنابراین، لازم است علائم آن را زیر نظر داشته باشید و در صورت سفید شدن زبان، به پزشک مراجعه کنید.
علت سفیدی زبان
رایج ترین علت سفیدی زبان، عدم رعایت بهداشت دهان است. اگر به بهداشت دهان اهمیت داده نشود، برجستگی های کوچک بر روی زبان متورم می شوند.
سپس مقدار زیادی جرم، بقایا و باقی مانده های غذا و سلول های مرده در میان این برجستگی ها به دام می افتند. در نتیجه آن، زبان به رنگ سفید در می آید.
بیماری ها و مشکلات مربوط به دهان که منجر به سفید شدن زبان می شوند، عبارت اند از:
- نفس کشیدن از طریق دهان یا خوابیدن با دهان باز باعث خشک شدن دهان می شود. خشکی دهان باعث سفیدی زبان می شود.
- درست مسواک نزدن یا عدم استفاده از نخ دندان.
- تمیز نکردن زبان.
- از دست رفتن آب بدن.
- مصرف منظم مشروبات الکلی.
- سیگار کشیدن، آدامس جویدن یا استعمال تنباکو.
همه مردم باید بهداشت دهانی را رعایت کنند اما حتی اگر فرد به خوبی به سلامت دهانش هم اهمیت دهد، باز هم تعدادی از بیماری ها و مشکلات باعث بروز این عارضه می شوند.
در ادامه به بررسی این بیماری ها و علت سفیدی زبان می پردازیم.
1. بیماری لیکن پلان دهانی
لیکن پلان دهانی یک بیماری مزمن التهابی است که قسمت زبان و دهان را تحت تاثیر قرار می دهد. بیشتر در قسمت لب ها، داخل گونه ها و لثه ها ایجاد می شود.
دانشمندان نمی دانند دقیقا چه عاملی باعث بروز این بیماری می شود اما احتمالا پاسخ سیستم دفاعی بدن یا فاکتورهای ژنتیکی عامل آن است.
علایم
علایم بیماری لیکن پلان که در دهان تجربه می کنید عبارت اند از:
- تیکه های سفید رنگ و بند مانند بر روی پوست؛
- زخم؛
- احساس درد، ناراحتی یا سوزش؛
- التهاب و قرمز شدن.
درمان
بیماری لیکن پلان یک عارضه مزمن محسوب می شود و در بسیاری از موارد، پزشک یا دندان پزشک وضعیت بیمار را زیر نظر می گیرند تا این زخم ها کاملا خوب شوند.
در صورتی که وضعیت بیمار وخیم شده باشد، پزشک داروهای موضعی یا کوتیکواستروئیدهای دهانی را تجویز می کند.
2. لوکوپلاکی
مواد آزار دهنده مثل تنباکو یا مشروبات الکلی باعث می شوند فرد به عارضه لوکوپلاکی مبتلا شود. البته عارضه های التهابی و آزار دهنده ناشی از استفاده از دندان مصنوعی هم در ابتلا به این بیماری نقش دارند.
لوکوپلاکی تمام قسمت های دهان مثل زبان، گونه ها و لثه ها را هدف حمله قرار می دهد.
این بیماری به صورت برآمدگی های ضخیم و سفید رنگ دیده می شود که رهایی از آن ها غیرممکن به نظر می رسد. گاهی اوقات این برجستگی ها به رنگ قرمز یا سفید در می آیند.
این برجستگی ها به خودی خود هیج خطری ندارند اما در موارد نادر، لوکوپلاکی پیشرفت کرده و به سرطان تبدیل می شود. پس بهتر است از همان روزهای اول و به محض مشاهده علایم پیش پزشک بروید.
علایم
علایم لوکوپلاکی عبارت اند از:
- برجستگی های سفید یا خاکستری رنگ که از بین نمی روند.
- بافت نامنظم یا یک دست.
- ضخیم یا سفت شدن در بعضی از قسمت های دهان.
- همراه با زخم های برجسته و قرمز رنگ که معمولا نشان دهنده تغییرات به وجود آمده پیش از سرطان هستند.
درمان
فردی که به این عارضه مبتلا شده است باید تحت نظر پزشک باشد تا مطمئن شود بیماری پیشرفت نمی کند.
باید میزان مصرف مشروبات الکلی را کمتر کرده یا به طور کلی، متوقف کنید.
البته گاهی اوقات هم باید این برجستگی ها با عمل جراحی از بدن خارج شوند.
3. برفک دهان
یکی دیگر از عارضه هایی که باعث سفیدی زبان می شود، برفک دهان است. برفک دهان یک عفونت قارچی است که قارچ کاندیدا عامل ابتلا به آن است.
افرادی که سیستم ایمنی بدن شان ضعیف شده است، بیشتر از بقیه مردم در معرض ابتلا به برفک دهان قرار دارند. افرادی که به تازگی داروهای آنتی بیوتیک را تمام کرده اند یا شیمی درمانی انجام داده اند هم در خطر هستند.
از دیگر فاکتورهای خطرناک در بروز این عارضه می توان به عدم رعایت بهداشت دهان یا استفاده از دندان مصنوعی های نامناسب اشاره کرد.
مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی دهانی مخصوص درمان آسم هم باعث بروز برفک دهان می شوند.
یک سری از بیماری خاص مثل دیابت و HIV هم خطر ابتلا به این عفونت را بیشتر می کنند.
علایم
بروز برفک دهان با این علائم همراه است:
- برجستگی های سفید رنگ بر روی دهان و زبان؛
- احساس مزه ناخوشایند یا از دست دادن قدرت چشایی؛
- احساس درد، به ویژه موقع خوردن یا آشامیدن؛
- قرمز شدن یا حساسیت و درد.
درمان
معمولا برای درمان برفک دهان باید از داروهای ضد قارچی استفاده کرد. فرد بیمار باید برای مدت یک تا دو هفته از این داروها استفاده کند تا دوره بیماری تمام شود.
در صورتی که بیماری پیشرفت کرده باشد، پزشک داروهای ضد قارچی دهانی یا درون وریدی را تجویز می کند.
4. سیفلیس
سیفلیس یک عفونت منتقل شونده جنسی است که علایم آن را در نقاط مختلفی از بدن، از جمله دهان، می توان مشاهده کرد.
علایم
سیفلیس با این علایم همراه است:
- برجستگی های سفید رنگ بر روی زبان؛
- زخم های سفید یا قرمز رنگ بر روی زبان یا لب ها؛
- جای زخم ها در دهان که برجسته و سفت شده اند.
معمولا این علایم بین 10 تا 90 روز بعد از تماس با باکتری مشاهده می شوند. زخم های سفید یا قرمز رنگ به مرور زمان و به خودی خود خوب می شوند اما در صورتی که بیماری درمان نشود، ممکن است در بدن باقی مانده و پیشرفت کند.
درمان
با آنتی بیوتیک پنی سیلین می توان فرد مبتلا به سیفلیس را درمان کرد. این آنتی بیوتیک می تواند باکتری هایی که عامل ابتلا به بیماری بوده اند را از بین ببرد.
افرادی که به آنتی بیوتیک آلرژی دارند باید از آنتی بیوتیک های دیگر استفاده کنند.
با مصرف نکردن موادی که وضعیت درون دهان را بر هم می زنند، مثل مشروبات الکلی و تنباکو، زخم های سفید رنگ از بین می روند.
5. عارضه های دیگر
با وجود این که خیلی رایج نیست اما ابتلا به بیماری های خطرناکی باعث سفید شدن زبان می شوند.
سرطان زبان یا دهان باعث سفیدی زبان می شوند. استفاده مستمر از تنباکو یا مشروبات الکلی و ابتلا به عفونت های پاپیلومای انسانی از دلایل رایج در ابتلا به این سرطان ها محسوب می شوند.
اختلال های التهابی زمینه ای هم باعث سفید شدن زبان می شوند.
برخی از عادات و سبک زندگی که می توانند شما را در معرض خطر ابتلا به زبان سفید قرار دهند، عبارتند از:
- سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو؛
- نوشیدن بیش از حد الکل؛
- مسواک نزدن و نکشیدن نخ دندان به اندازه کافی؛
- تنفس دهانی؛
- مصرف بیش از حد غذاهای نرم؛
- تحریک شدن زبان به وسیله لبه تیز دندان یا مالیده شدن لوازم دندان پزشکی به زبان؛
- داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها که می توانند باعث عفونت مخمر دهانی شوند.
اگر تنها علائمی که وجود دارد، سفیدی زبان باشد نیازی به نگرانی نیست. با این حال، در صورت مشاهده علائم زیر، بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
- احساس سوزش یا درد بر روی زبان؛
- ایجاد زخم های باز در دهان؛
- احساس مشکل در جویدن، بلعیدن یا حتی صحبت کردن؛
- بروز جوش یا تحریکات پوستی؛
- کاهش وزن؛
- شروع ناگهانی تب.
اگر تنها مشکل شما، لکه های سفید غیر قابل توضیح روی زبانتان است، می توانید برای درمان و پیشگیری از این مشکل از روش های خانگی زیر استفاده کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
اگر تنها نشانه ای که در خود مشاهده می کنید فقط سفیدی زبان است، نیازی نیست دکتر بروید. اما اگر سفید زبان بعد از گذشت دو هفته از بین نرفت، باید وقت دکتر بگیرید.
اگر هر کدام از این علایم جدی تر را در خود مشاهده کردید، زودتر به مراکز درمانی بروید:
- در قسمت زبان احساس درد یا سوزش می کنید.
- زخم های باز بر روی زبان ایجاد شده اند.
- جویدن، قورت دادن یا صحبت کردن برای تان سخت شده است.
- علایم دیگری را هم تجربه می کنید، مثل تب، کم شدن وزن یا راش های پوستی.
چگونه در خانه می توانم سفیدی زبان را درمان کنم؟
توصیه می کنیم این چند راهکار ساده را امتحان کنید:
- روزانه بیشتر آب بنوشید.
- از مسواک نرم استفاده کنید.
- از خمیر دندان های حاوی فلوراید استفاده کنید؛ در تولید این خمیر دندان نباید از سدیم لوریل سولفات استفاده شده باشد (برچسب محصول را بررسی کنید).
- از دهان شویه حاوی فلوراید استفاده کنید.
- موقع خوردن نوشیدنی های سرد از نی استفاده کنید.
- از مصرف ترکیبب هایی که زبان را اذیت می کنند، مثل دهان شویه های حاوی الکل، خودداری کنید. بهتر است که نوشیدنی ها یا خوراکی های ادویه دار، شور، اسیدی یا بسیار داغ را هم نخورید.
- اگر احساس ناراحتی می کنید، قرص های مسکن مصرف کنید.
درمان سفیدی زبان در خانه
1- جوش شیرین
جوش شیرین، ماهیت قلیایی دارد و در نتیجه، می تواند به خنثی سازی اسیدهای موجود در دهان کمک کرده و PH آن را بازیابی کند. همچنین، اثر ضد میکروبی بر روی عوامل بیماری زای دهان دارد و می تواند به از بین رفتن آن ها، از جمله زبان باردار) کمک کند.
مواد مورد نیاز:
- یک قاشق چای خوری جوش شیرین؛
- چند قطره آب؛
- یک مسواک با موی نرم؛
طریقه مصرف: به یک قاشق چای خوری جوش شیرین، چند قطره آب اضافه کنید تا خمیر غلیظی ایجاد شود. با استفاده از مسواک نرم و خمیر، زبان خود را به مدت یک یا دو دقیقه، به آرامی تمیز کنید و سپس، دهان خود را با آب بشویید. این یک روش فوق العاده برای درمان لکه های سفید روی زبان است.
این کار را روزانه، یک بار تکرار کنید.
2- ماست پروبیوتیک
ماست پروبیوتیک، حاوی باکتری های مفیدی چون بیفیدوباکترها و لاکتوباسیلوس هاست. این باکتری ها می توانند به مقابله با عوامل بیماری زای دهانی چون: باکتری ها، قارچ ها و لکه های سفید روی زبان کمک کنند.
مواد مورد نیاز:
- یک کاسه ماست پروبیوتیک ساده.
طریقه مصرف: روزانه، یک کاسه ماست پروبیوتیک ساده مصرف کنید. همچنین، اگر نمی خواهید روزانه ماست مصرف کنید، می توانید کمی ماست روی زبان خود بمالید و پس از گذشت چند دقیقه، آن را بشویید.
این کار را بایستی یک بار در طول روز تکرار کنید.
3- زردچوبه
زردچوبه، حاوی ترکیبی به نام کورکومین است که خواص ضد میکروبی دارد و از رشد عوامل بیماری زا در دهان جلوگیری می کند و باعث ارتقاء سلامت دهان می شود. در نتیجه، زردچوبه می تواند به از بین بردن زبان باردار کمک کند.
حتما بخوانید: چگونه چای زردچوبه درست کنیم ؟ طرز تهیه متفاوت و خوش طعم
مواد مورد نیاز:
- نصف قاشق چای خوری پودر زردچوبه؛
- چند قطره آب لیمو؛
- یک مسواک با موی نرم.
طریقه مصرف: نصف قاشق چای خوری پودر زردچوبه را با چند قطره آب لیمو مخلوط کنید تا به صورت خمیری دربیاید. با استفاده از انگشت خود یا مسواک، به مدت چند دقیقه، زبان خود را به آرامی با خمیر تمیز کنید. سپس، دهان خود را با آب بشویید.
بایستی حداقل، روزانه یک بار این کار را تکرار کنید تا به نتیجه برسید.
4- روغن نارگیل
روغن نارگیل، مزایای متعددی در زمینه سلامت دهان و دندان دارد. تجمع پلاکت ها در دهان، باعث ایجاد زبان باردار می شوند و روغن نارگیل، با از بین بردن پلاکت ها، به حفظ بهداشت دهان و دندان و درمان سفیدی طولانی مدت زبان کمک می کند.
مواد مورد نیاز:
- یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل.
طریقه مصرف: یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل را به مدت 10 الی 15 دقیقه در دهان خود بچرخانید و سپس آن را بیرون بریزید و مسواک بزنید.
این کار را روزانه یک بار، ترجیحا صبح انجام دهید.
5- نمک دریایی
نمک دریایی یکی دیگر از داروهای عالی برای درمان زبان باردار است. این ماده به طور طبیعی، ضد عفونی کننده، ضد باکتری و لایه بردار است و به کاهش مشکلات دهانی کمک می کند.
مواد مورد نیاز:
- نمک دریا (به مقدار لازم)؛
- یک مسواک نرم.
طریقه مصرف: کمی نمک دریا بر روی زبان خود بپاشید و با استفاده از مسواک نرم، آن را به آرامی مالش دهید و سپس، دهان خود را با آب گرم بشویید. همچنین، می توانید با اضافه کردن یک قاشق چای خوری نمک دریا به آب گرم، از آن به عنوان دهان شویه استفاده کنید.
برای گرفتن بهترین نتیجه، این کار را دو بار در روز تکرار کنید.
6- آب آلوئه ورا
آلوئه ورا، خواص ضد التهابی و ضد میکروبی طبیعی دارد و می تواند در بهبود شرایط دهان و دندان و درمان لیکن پلان دهانی کمک کند.
حتما بخوانید: معجزه آور ترین خواص آلوورا ( آلوئه ورا ) برای سلامت
مواد مورد نیاز:
- یک قاشق غذاخوری آب آلوئه ورای تازه.
طریقه مصرف: آب آلوئه ورای تازه را به مدت چند دقیقه در دهان خود بچرخانید و سپس، بیرون بریزید. برای دریافت فواید بیشتر آلوئه ورا، می توانید یک قاشق آب آلوئه ورا را نیز بنوشید.
این کار را 2-3 بار در روز و به مدت دو هفته انجام دهید تا به نتیجه برسید.
7- نقره کلوئیدی
نقره کلوئیدی، درمانی فوق العاده برای عفونت های دهانی مسبب زبان باردار محسوب می شود و همچنین، می تواند میکروب های دهانی مانند قارچ و باکتری را از بین ببرد.
مواد مورد نیاز:
- یک قاشق غذاخوری نقره کلوئیدی؛
- یک قاشق غذاخوری آب.
طریقه مصرف: نقره کلوئیدی را با آب مخلوط کنید و این محلول را به مدت چند دقیقه در دهان خود نگه دارید. سپس، آن را بیرون بریزید و دهان خود را کاملا با آب بشویید. همچنین، می توانید از دهان شویه های حاوی نقره کلوئیدی استفاده کنید.
این کار را روزانه، 2 الی 3 بار تکرار کنید.
8- سیر
سیر به دلیل داشتن ترکیبات آلی گوگردی چون آلیسین، خواص ضد میکروبی بسیار قوی دارد. آلیسین، پس از له شدن سیر فعال می شود و می تواند به از بین بردن میکروب های عفونت زا کمک کند.
مواد مورد نیاز:
- دو الی سه حبه سیر.
طریقه مصرف: حبه های سیر را له کنید و روی زبان خود بمالید. اجازه دهید 10 دقیقه بماند و سپس، آب دهان خود را بیرون بریزید و دهان خود را با آب سرد بشویید.
این کار را دو بار در روز تکرار کنید.
9- روغن پونه کوهی
روغن پونه کوهی خواص ضد میکروبی بسیار قوی دارد و می تواند به از بین بردن میکروب های دهانی چون کاندیدا کمک کند.
مواد مورد نیاز:
- یک قطره روغن کوهی؛
- یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل.
طریقه مصرف: یک قطره روغن کوهی را با روغن نارگیل مخلوط کنید و این مخلوط را به مدت 10 الی 15 دقیقه در دهان خود بچرخانید. روغن را بیرون ریخته و مثل همیشه مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
این کار را روزانه یک بار تکرار کنید.
10- چای پادارکو
ماهیت ضد قارچی چای پادارکو می تواند به طور طبیعی به درمان عفونت های قارچی دهان کمک کند. همچنین، خاصیت ضد التهابی آن ممکن است باعث تسکین ورم زبان شود.
مواد مورد نیاز:
- دو قاشق چای خوری چای پادارکو؛
- چهار فنجان آب جوش.
طریقه مصرف: دو قاشق چای خوری چای پادارکو را به چهار فنجان آب اضافه کنید و سپس، آن را در قابلمه بجوشانید. اجازه دهید 20 دقیقه بجوشد و پس از خنک شدن چای، آن را از صافی رد کنید. چای را در فواصل منظم و به مقدار کم بنوشید. باقی مانده آن را در یخچال نگه داری کنید.
روزانه یک الی دو فنجان از این چای بنوشید.
11- سرکه سیب
سرکه سیب، منبع غنی از چندین ماده مغذی است و خواص ضد میکروبی قدرتمندی دارد. این خواص می توانند به راحتی، به درمان عفونت های قارچی چون برفک دهان کمک کنند و در نتیجه، مشکل زبان باردار شما را برطرف می کند.
حتما بخوانید: خواص سرکه سیب برای لاغری و درمان بیش از 30 بیماری سخت
مواد مورد نیاز:
- یک قاشق غذاخوری سرکه سیب؛
- یک لیوان آب گرم.
طریقه مصرف: یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را به یک لیوان آب گرم اضافه کنید و خوب مخلوط کنید. برای چند دقیقه این مخلوط را در دهان خود چرخانیده و سپس آن را بیرون بریزد و دهان خود را با آب بشویید. همچنین، می توانید سرکه سیب را بنوشید.
بایستی روزانه حداقل یک بار این کار را تکرار کنید.
12- گلیسیرین
گلیسیرین، یکی از راه های بدون دردسر رهایی از زبان باردار است؛ خصوصا اگر علت اصلی این مشکل خشکی دهان باشد. گلیسیرین زبان شما را مرطوب می سازد و از بروز مشکلات آتی جلوگیری می کند.
مواد مورد نیاز:
- گلیسیرین گیاهی (به مقدار لازم)؛
- یک مسواک نرم.
طریقه مصرف: کمی گلیسیرین گیاهی روی زبان خود بریزید و با استفاده از مسواک نرم، آن را به آرامی بمالید و سپس، دهان خود را با آب بشویید.
برای رسیدن به نتیجه مطلوب، روزانه دو بار این کار را تکرار کنید.
13- آب کرن بری
آب کرن بری، یک ماده ضد میکروبی قوی است که به از بین بردن علل بیماری های عفونی دهانی کمک می کند. همچنین، این نوشیدنی داروی محبوبی برای از بین بردن قارچ کاندیداست.
مواد مورد نیاز:
- یک لیوان آب کرن بری تازه.
طریقه مصرف: روزانه یک لیوان آب کرن بری تازه مصرف کنید.
14- چریش (یاس بنفش هندی)
چریش، خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی عالی دارد که می تواند عفونت دهان را پاک کند. در نتیجه، با گذشت زمان، مشکل زبان باردار را نیز از بین می برد.
مواد مورد نیاز:
- یک قاشق غذاخوری برگ چریش خشک شده؛
- یک فنجان آب.
طریقه مصرف: یک قاشق غذاخوری برگ چریش خشک شده را به یک فنجان آب اضافه کرده و در قابلمه بجوشانید. پس از رسیدن میزان آب به نصف حجم اولیه، زیر آن را خاموش کنید و از صافی رد کنید. پس از خنک شدن محلول، آن را به مدت یک الی دو دقیقه در دهان خود بچرخانید و سپس، بیرون بریزید و دهان خود را با آب گرم بشویید.
تا زمان بهبودی، این کار را دو بار در روز تکرار کنید.
