در صورتی که فرد در حالت کما قرار داشته باشد، هیچ درمانی برای بیدار کردن او وجود ندارد. در طول این مدت، پزشکان با تجویز دارو و اعمال درمان‌های مناسب، سعی در بهبود وضعیت جسمی بیمار دارند. از آنجایی که فرد به کما رفته (چه کمای پزشکی و چه کمای غیر پزشکی)، هیچ درکی از محیط اطراف ندارد و نمی‌تواند داروها و غذاهای مورد نیاز خود را از طریق دهان به معده وارد کند، پزشکان راه‌های مختلفی را برای تغذیه فردی که در کما است نظر می‌گیرند.
امروز در دکتر چک، قصد داریم تغذیه فردی که در کما قرار دارد را بررسی کنیم. با ما همراه باشید…
روش‌های دریافت غذا و دارو توسط فردی که به کما رفته است
کما به شرایط پزشکی گفته می‌شود که در آن، فرد تمامی حواس و هوشیاری خود را از دست می‌دهد و اصطلاحا به خوابی بسیار عمیق فرو می‌رود. افراد ممکن است به دلایل زیادی وارد کما شوند.
بسیاری از بیمارانی که در کما قرار دارند، به بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) وارد می‌شوند تا در آنجا، تحت مراقبت ویژه و دائمی باشند. زخم بستر و بروز مشکلات عضلانی-حرکتی، دو نمونه از عوارض کمای طولانی مدت هستند.
از آنجایی که اینگونه بیماران قادر به جویدن یا قورت دادن غذا یا نوشیدنی نیستند، تغذیه آن‌ها توسط ورید (رگ) و یا لوله تغذیه، صورت می‌گیرد. تغذیه وریدی معمولا برای بیماری که سیستم گوارش‌شان نیاز به استراحت دارد، تجویز می‌شود. لوله تغذیه، از طریق‌بینی وارد معده می‌شود. در صورتی که بیمار برای تنفس کردن به دستگاه تنفس مصنوعی وابسته باشد، پزشکان از طریق عمل تراکئوستومی، لوله را از جلوی گردن، وارد نای می‌کنند. تراکئوتومی به بافت نرم داخل دهان و گلو آسیبی وارد نمی‌کند.
همچنین، استفاده طولانی مدت از لوله‌بینی، می‌تواند خطر پنومونی (ریوی) آسپیراسیون را افزایش دهد. بیمار نمی‌تواند غذا را قورت دهد و یا در صورت مسدود شدن راه و ورود غذا به مسیر اشتباه، سرفه کند.
برای جلوگیری از این مشکل، پزشکان طی عملی به نام “گاستروستومی”، دیواره شکم را به معده متصل کرده و لوله را از آن عبور می‌دهند. در این روش، خطر خونریزی و عفونت وجود دارد.
رژیم غذایی افرادی که در کما هستند چگونه است؟
از آنجایی که افرادی که در کما هستند، نمی‌توانند غذاها را بجوند، تمامی مواد غذایی، به صورت مایع به آن‌ها داده می‌شود. تغذیه این افراد، به دلیل به کما رفتن آن‌ها بستگی دارد. بیمارانی که به دیابت، فشار خون بالا، آسم، خونریزی، سرطان، صرع، زوال عقل و… مبتلا هستند، تغذیه یکسانی ندارند.
عدم تغذیه سالم و مناسب، می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به افراد وارد کند. به همین دلیل، تغذیه فردی که در کما قرار دارد، به طور معمول شامل مواد غذایی لازم و ضروری بدن نظیر ویتامین‌ها، الکترولیت‌ها و سایر مکمل‌های لازم و ضروری است.
در صورتی که مدت زمان کما کوتاه بوده و دلیل آن به مواردی مانند آسیب‌های سر گذرا ربط داشته باشد، برای چند روز، تنها قند حاوی مایعات از داخل ورید به بدن بیمار وارد می‌شود. در صورتی که مدت زمان کما بیش از چند روز تخمین‌زده شود، لوله تغذیه جایگذاری می‌شود و هر چند ساعت یکبار، بیمار تغذیه می‌شود. تغذیه بیمار می‌تواند شامل محلول‌های ویژه‌ای از اسید‌های آمینه کربوهیدرات، لیپید‌ها و کریستالوئید‌ها باشد.
همچنین، غذای محلولی که شامل کربوهیدرات‌ها به همراه پروتئین، چربی و مکمل‌های آهن و ویتامین‌ها است، می‌تواند جایگزین غذای کامل باشد.
نمونه‌هایی از تغذیه بیمارانی که در کما هستند
برای هر بیماری که در کما قرار دارد، می‌بایست مقدار کافی از مواد معدنی، ویتامین‌ها و آب کافی تجویز شود. آب نقش مهمی در سلامت کلیه‌ها و تصفیه خون دارد. برنامه غذایی بیماران، باید به گونه‌ای باشد که امکان کاهش یا افزایش آسان پروتئین، کالری، آب یا سدیم را داشته باشد.
به طور معمول، غذای مایعی که به اینگونه بیماران داده می‌شود حاوی تخم مرغ، شیر، پودر شیر، آرد سویا و مواد غذایی دیگر است. در حالت ایده آل، خوراک باید تحت شرایط کنترل شده و در یک آشپزخانه تولید مواد غذایی، آماده شود. با این حال، در بسیاری از مراکز پزشکی، خوراک بیمارانی که در کما هستند، توسط پرسنل و پرستاران آماده می‌شود. تولید خوراک ایده آل برای همه بیمارانی که در کما هستند، می‌تواند کاری زمان بر و پیچیده باشد. شرکت‌های پزشکی زیادی اقدام به تولید غذای مایع آماده برای بیمارانی که در کما هستند، کرده‌اند.
از آنجایی که معمولا چند روز پس از تغذیه وریدی، از لوله تغذیه استفاده می‌شود، معده برای مدت زمان طولانی خالی بوده و ممکن است نتواند حجم زیادی از غذا را تحمل کند. برای جلوگیری از اسهال و مشکلات گوارشی، حجم غذا در وعده‌های اول بسیار کم و دمای آن باید به دمای محیط نزدیک و اندکی ولرم باشد. همچنین، میزان آب کافی نیز باید کنترل شود تا از کم آبی بدن و مواردی نظیر تورم و ادم مغزی جلوگیری شود.
سخن پایانی
کما می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. در برخی مواقع، به دلیل آسیب به قسمت‌های مختلف بدن (از جمله سر، قلب، کلیه و…)، مغز به طور خودکار، فرد را وارد حالت کما می‌کند. نوع دیگری به نام کمای پزشکی وجود دارد که در آن، پزشکان برای جلوگیری از آسیب بیشتر به بدن و تسریع بهبودی، بیمار را به حالت اغما می‌برند و طول مدت آن معمولا چند روز است.
در طول مدت زمان کما، بیمار هیچ راهی برای دریافت مواد غذایی و مایعات لازم ندارد؛ چرا که توانایی قورت دادن یا جویدن غذا را از دست می‌دهد. در چنین شرایطی، مواد معدنی و مایعات مورد نیاز بدن، از طریق وریدی یا لوله تغذیه، به بدن او وارد می‌شوند. شیوه تغذیه بیمار، بستگی به طول مدت زمان کما و وضعیت پزشکی او دارد.
رژیم غذایی که بیماران در کما رفته دریافت می‌کنند، به شرایط پزشکی بیمار و علت به کما رفتن او بستگی دارد. به طور کلی، تغذیه اینگونه افراد حاوی آب، ویتامین‌ها، کربوهیدرات‌ها، سدیم، مکمل‌های آهن و تمامی مواد مغذی و داروهای مورد نیاز است.
