آیا تا حالا به این توجه کرده اید که تلفن را دورتر از صورت تان می گیرید و چشم هایتان را تنگ می کنید تا آن متن را بخوانید؟ اگر تنها وارد سن چهل سالگی شده باشید، این احتمال وجود دارد که توانایی نزدیک بینی خود را از دست داده باشید که به آن پیر چشمی می گویند.
در این مقاله از وب سایت دکتر چک به صورت عمیق به این مشکل پرداخته ایم، تا آخر مقاله مطالعه بفرمایید.
پیر چشمی چیست؟
اصطلاح پزشکی پیر چشمی همان واژه یونانی برای عبارت “چشم های پیر” است. پیرچشمی یک بیماری نیست و یک رویداد طبیعی مثل چین و چروک های صورت است. امروزه روش های زیادی در پزشکی وجود دارد که به بهبود این وضعیت کمک می کنند، پس نیازی به نگرانی نیست.
پیرچشمی بخشی از فرایند طبیعی افزایش سن چشم است و به راحتی می توان آن را برطرف کرد. از نظر فنی، پیرچشمی به عارضه ای گفته می شود که چشم توانایی خود برای تمرکز بر اشیاء نزدیک را از دست می دهد. به طور کلی، پیرچشمی از حدود سن 40 سالگی شروع می شود و تا اواخر دهه 60 زندگی به بدترین وضعیت خود می رسد.
معمولا خانم ها و آقایان هر دو به نسبت برابری به پیرچشمی مبتلا می شوند. با توجه به این که این عارضه ممکن است در تمام طول عمرتان همراه تان باشد، باید این مسئله را درک کنید که پیرچشمی می تواند شرایط معمول دیگر بینایی مثل دوربینی، نزدیک بینی و آستیگماتیسم را بغرنج کند. متخصصین چشم به این شرایط معمول که در میزان تمرکز چشم ایجاد می شود، عیوب انکساری می گویند.
پی بردن به سلامت چشم و انجام منظم معاینات چشم به شما در این زمینه کمک می کند.
پیرچشمی چه علائمی دارد؟
احتمالا این نشانه های رایج پیرچشمی را خیلی خوب متوجه می شوید:
- در هنگام خواندن یک مطلب حتما باید نور بیشتری در محیط باشد؛
- اگر از فاصله نرمال بخواهید یک مطلب را مطالعه کنید، دیدتان تار می شود؛
- چیزهایی که می خواهید مطالعه کنید را باید به اندازه طول بازویتان از خود دور کنید؛
- از انجام کارهای نزدیک سرتان درد می گیرد؛
- خستگی چشم.
چه عواملی باعث پیر چشمی می شود؟
زمانی دچار پیر چشمی می شوید که لنزهای پیر موجود در چشم هایتان انعطاف خود را از دست داده و دیگر نتوانند از فاصله نزدیک بر روی اشیاء تمرکز کنند.
تصور کنید چشم هایتان مانند یک دوربین هستند. لنزهای قرار گرفته در دوربین این توانایی را دارند که به طور خودکار بر روی اشیاء تمرکز کنند؛ چه اشیاء در فاصله نزدیک قرار داشته باشند و چه در فاصله دور. طرز کار لنزهای موجود در چشم های شما هم خیلی شبیه به دوربین است. ابتدا قرنیه نور را وارد چشم می کند. سپس یک ماهیچه کوچک دایره ای شکل که در اطراف لنزها قرار دارد یا منقبض شده یا به آرامش می رسد تا شکل خود را تغییر داده و بر اشیاء تمرکز کند. اگر شیء در فاصله خیلی دوری از شما قرار داشته باشد، ماهیچه های موجود در چشم به آرامش می رسد. اگر شیء در فاصله نزدیک باشد، ماهیچه ها منقبض شده و امکان تمرکز بر روی اشیاء نزدیک مثل منو یا کتاب را فراهم می کنند. البته هنگامی که سن چشم ها بیشتر می شود، لنزها همواره به رشد خود ادامه داده و لایه هایی از سلول تولید می کنند. این فرایند باعث افزایش ضخامت لنزها شده و دیگر مثل گذشته انعطاف پذیر نیست. پس در این شرایط اشیاء برای تان تیره می شوند.
فاکتورهای خطرناک در ابتلا به پیر چشمی چیست؟
با وجود این که اولین فاکتور خطرناک در ابتلا به پیر چشمی سن است اما هنگامی که فرد کمتر از 40 سال سن دارد، مصرف یک سری از داروها و ابتلا به اختلال های خاص هم باعث پیرچشمی می شود که به آن پیرچشمی زودرس می گویند.
اگر هنوز به سن 40 سالگی نرسیده اید و نمی توانید بر روی اشیاء نزدیک خود تمرکز کنید، احتمالا مشکلی برای سلامت چشم هایتان پیش آمده و بهتر است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید.
فاکتورهای خطرناک پیرچشمی زودرس عبارت اند از:
- دوربینی (در قسمت بعد به این مورد اشاره می کنیم)؛
- مصرف داروها. بعضی از داروها مثل داروهای آلرژی، اختلال نقص توجه، اضطراب، ضدافسردگی ها، داروهای ضد روان پریشی، ضد اسپاسم و ادرار آور، خطر بیشتری برای شما محسوب می شوند؛
- ابتلا به بیماری ها. دیابت، ام اس، دیس اتونومی و بیماری های دیگر خطر ابتلا به پیرچشمی زودرس را افزایش می دهند؛
- در گذشته به سر آسیب وارد شده باشد.
اگر در حال حاضر دوربین باشم، در آینده به پیرچشمی مبتلا می شوم؟
این احتمال وجود دارد. دوربین بودن یکی از فاکتورهای خطرناک در ابتلا به پیر چشمی زودرس است.
مردم معمولا دوربینی را با پیر چشمی اشتباه می گیرند اما با یک دیگر متفاوت هستند. زمانی فرد به پیرچشمی مبتلا می شود که لنزهای قرار گرفته در چشم انعطاف پذیری خود را از دست دهند اما دوربینی با بسیار کوچک بودن اندازه کره چشم رابطه دارد.
در این شرایط، فرد یک تصویر غیرمتمرکز را مشاهده می کند که برای تمرکز دوباره بر آن ها باید از عدسی ها استفاده کند. اگر این وضعیت وخیم شده باشد، بسیار پیش از سن 40 سالگی با تار شدن دید مواجه می شوید.
ممکن است که در یک زمان هم پیرچشمی داشته باشم هم نزدیک بینی؟
بله، امکان پذیر و در عین حال بسیار شایع است. منظور از نزدیک بینی این است که چشم های شما به طور طبیعی “بیش از حد متمرکز هستند” و در این شرایط اشیاء در فاصله نزدیک را خوب می توانید ببینید اما فاصله دور را تار می بینید.
البته حتی اگر نزدیک بین باشید و در دهه 40 از زندگی خود به سر ببرید، در عین حال که از عینک یا لنز استفاده می کنید هم تاثیرات ناشی از نزدیک بینی را در خود مشاهده می کنید.
پیرچشمی چگونه تشخیص داده می شود؟
چشم پزشک با معاینه کردن چشم می تواند پیرچشمی را تشخیص دهد. قسمت مهمی از این معاینات، ارزیابی انکسار است و هدف این است که مشخص شود اشیاء قرار گرفته در فواصل مشخص شده را تا چه اندازه خوب می توانید مشاهده کنید. پزشک در ارزیابی انکسار متوجه می شود که وضعیت چشم هایتان به چه صورت است: پیرچشمی و/ یا آستیگماتیسم، نزدیک بینی یا دوربینی.
این احتمال وجود دارد که چشم پزشک برای مشاهده بهتر قسمت های داخلی چشم یک قطره در چشم تان بریزد. این قطره ها موجب درد نمی شوند اما دو تا سه ساعت بعد از آن چشم هایتان نسبت به نور حساس تر می شوند.
اگر 40 سال تان است و هیچ علامتی ناشی از بیماری چشم در خود مشاهده نمی کنید، بهتر است هر دو تا چهار سال یک بار برای معاینه به چشم پزشک مراجعه کنید. مادامی که سن تان بیشتر می شود، وضعیت پیرچشمی هم وخیم تر می شود. وقتی که به سن 65 سالگی برسید باید هر سال برای معاینه چشم مراجعه کنید.
افرادی که به بیماری های چشمی یا دیابت مبتلا هستند، بهتر است که صرف نظر از سن شان هر سال به چشم پزشک مراجعه کنند.
پیر چشمی چگونه درمان می شود؟
هیچ درمان قطعی برای پیرچشمی وجود ندارد اما امروزه با توجه به متنوع بودن شیوه های درمان، می توانید دید خود را اصلاح کنید. پزشک با توجه به وضعیت سلامت عمومی و سبک زندگی، عینک، لنزهای تماسی، عینک های مطالعه، عدسی های تدریجی، عدسی های دو دید یا چندین مدل از جراحی های چشم را پیشنهاد می کند تا بار دیگر بتوانید اشیاء را به خوبی مشاهده کنید.
گزینه های موجود عبارت اند از:
عینک
فرقی ندارد که برای مشکلات چشمی خودتان در گذشته از عینک استفاده می کردید یا نه، اکنون باید از یک عینک بهتر برای بالا رفتن سن چشم های خود استفاده کنید.
- عینک های تجویزی مطالعه. اگر هیچ مشکل بینایی دیگری نداشته باشید، فقط به عینک های تجویزی مطالعه نیاز خواهید داشت.
- عدسی های دو کانونی. این عدسی های دو کانونی که اغلب برای پیرچشمی تجویز می شوند، در حقیقت نوعی از عینک هستند که همزمان کار دو عینک تجویزی را انجام می دهند. در قسمت بالای عدسی ها نسخه مخصوص فاصله دور و در قسمت کوچک تر و پایینی نسخه مخصوص مشاهده اشیاء نزدیک قرار دارد.
- عدسی های سه کانونی. این عینک ها در اصل سه عدسی دارند: یک عدسی مخصوص نزدیک بینی، یک عدسی برای دوربینی و عدسی دیگر برای میانه است.
- عدسی های تدریجی. عدسی های تدریجی در اصل عدسی های چند کانونی مشابه با عدسی های دو کانونی هستند اما تغییر میان هر کدام از نسخه ها آرام تر انجام می شود.
- عدسی های تدریجی کاری. همان طور که از اسم شان هم مشخص است، این عینک ها برای انجام کار نزدیک در دفتر طراحی شده اند، مثل کار با کامپیوتر یا نوشتن.
لنزهای تماسی
لنزهای تماسی انواع مختلفی دارند و به بهبود پیرچشمی کمک می کنند و عبارت اند از:
- عدسی های تماسی دو کانونی. این عدسی ها معمولا برای نزدیک و دور طراحی می شوند.
- عدسی های تماسی چند کانونی. این عدسی ها هم مشابه با عدسی های دو کانونی هستند اما عدسی های تماسی چند کانونی اغلب بیش از دو نقطه کانونی دارند.
- لنزهای تماسی مونو ویژن. لنزهای مونو ویژن به این صورت عمل می کنند که لنز یک چشم به بهبود مشاهده اشیاء در فواصل دور و لنز چشم دیگر به بهبود اشیاء نزدیک کمک می کند. مغز به یک هفته فرصت برای تنظیم خود با شرایط جدید نیاز دارد.
- لنز تماسی مونو ویژن تعدیل شده. با لنزهای مونو ویژن تعدیل شده، از یک لنز برای مشاهده اشیاء دور یا نزدیک استفاده می کنید. لنز چشم دیگر نیز از نوع لنزهای چند کانونی است که به تماشای اشیاء در هر فاصله ای کمک می کند.
جراحی عیوب انکساری
اگر از عینک تنها گاهی اوقات استفاده می کنید، مثلا فقط برای مطالعه کردن، خطرات انجام عمل جراحی چشم برای شما بیشتر از مزایای آن است. البته گفته می شود که این شیوه از جراحی ریسک زیادی به همراه ندارد.
سه شیوه لیزری زیر با استفاده از مونو ویژن (یک چشم برای مشاهده دور و چشم دیگر برای مشاهده اشیاء نزدیک تصحیح می شود) به تصحیح پیرچشمی کمک می کنند:
- جراحی LASIK. از این روش محبوب برای تصحیح دید در افراد نزدیک بین، آستیگماتیسم و دوربین استفاده می شود.
- جراحی PRK. اگر شدت دوربینی، نزدیک بینی و/ یا آستیگماتیسم شما متوسط تا زیاد است، بهتر است این روش را انجام دهید. این روش جراحی در مقایسه با LASIK کوتاه تر و ساده تر است و بافت قرنیه ای کمتری از چشم خارج می شود.
- جراحی SMILE. در این روش، پزشک جراح از لیزر برای ایجاد قسمتی مانند دیسک از بافت در داخل قرنیه استفاده می کند.
تعویض عدسی
در این روش تلاش می شود تا لنز یا عدسی های طبیعی چشم با تکنیک تعویض عدسی انکساری جایگزین شوند. با توجه به نوع ایمپلنت مورد استفاده، تمام دیدها تصحیح می شود؛ از جمله نزدیک بینی، دوربینی، آستیگماتیسم و پیرچشمی.
کاشت قرنیه ای
کاشت قرنیه ای روشی جدیدتر اما کمتر شایع برای تصحیح پیرچشمی است. در این روش پزشک یک حلقه پلاستیکی بسیار کوچک را در قرنیه قرار می دهد تا چشم بتواند اشیاء در فواصل دور و نزدیک را مشاهده کند.
چگونه می توانم از بروز پیرچشمی پیشگیری کنم؟
راهی برای پیشگیری از بروز پیر چشمی وجود ندارد اما چندین راهکار برای بهبود سلامت چشم وجود دارد. حفظ شکل چشم ها هم به کم کردن خطر بروز بیماری های خطرناک تر دیگر چشمی مثل تباهی لکه زرد (AMD) کمک می کند.
برای حفظ سلامت چشم های خود به این موارد توجه داشته باشید:
- وجود نور کافی در محیط به پیشگیری از خستگی چشم کمک می کند.
- هر سال برای معاینات چشم به چشم پزشک مراجعه کنید. نسخه تجویزی و وضعیت سلامت قرنیه تان خیلی زود تغییر می کند و از این همین رو مراجعات منظم را باید در برنامه خود قرار دهید.
- علائمی که در خود مشاهده می کنید را یادداشت کنید.
- یک رژیم غذایی سالم و متعادل که سرشار از سبزیجات است را دنبال کند.
- چند روز در هفته ورزش کنید.
- آب فراوان بنوشید.
- میزان مصرف مشروبات الکلی را محدود کنید.
- سیگار کشیدن را ترک کنید.
- از عینک آفتابی استفاده کنید.
برای حفظ سلامت چشم ها باید چه ویتامین هایی دریافت کنم؟
چشم های شما به مواد مغذی که از خوراکی ها دریافت می کنید، بستگی دارد. بهتر است که این ویتامین ها را هم مصرف کنید:
- ویتامین A. وجود مقادیر کافی از این ویتامین در رژیم غذایی به سلامت چشم ها و داشتن دید سالم کمک می کند.
- ویتامین C. سبزیجات و میوه ها غنی از ویتامین C هستند.
- ویتامین E. این ویتامین در کاهش سرعت پیشروی بیماری تباهی لکه زرد نقش اساسی دارد.
- لوتئین. مصرف این ماده مغذی به چشم ها در فیلتر نور آبی رنگ مضر که به شبکیه چشم می تواند آسیب برساند، کمک می کند.
