به بافتی که دیواره پشت چشم را می‌پوشاند و برای حفظ دید خوب، حیاتی است، شبکیه گفته می‌شود. شبکیه در برابر پارگی، سوراخ یا شکستی آسیب پذیر است و در صورتی که چنین مواردی پیش آیند، احتمال اینکه جداشدگی شبکیه رخ دهد وجود دارد. پس از جداشدگی شبکیه، بینایی چشم از بین می‌رود. به همین دلیل، مهم است که در صورت نازک شدن شبکیه چشم، تشخیص و شروع درمان، با فاصله زمانی کمتری انجام شود.
ممکن است نازک شدن شبکیه فقط در یک چشم دیده شود؛ اما در اکثر مواقع، هر دو چشم به این عارضه دچار می‌شوند.
در این مقاله از سایت دکتر چک، قصد داریم به معرفی علت‌های نازک شدن شبکیه چشم و گزینه‌های درمانی آن بپردازیم. با ما همراه باشید…
نازک شدن شبکیه چیست؟
نازک شدن شبکیه چشم که با نام “انحطاط شبکیه” یا “دژنراسیون شبکیه” نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که شبکیه چشم به مرور زمان، نازک‌تر از حد معمول می‌شود. آمار‌ها نشان می‌دهند حدود 10% از افراد، در طول زندگی خود، این وضعیت را تجربه می‌کنند. این وضعیت به خودی خود باعث ایجاد مشکلات بینایی نمی‌شود؛ با این حال افراد مبتلا به بیماری انحطاط شبکیه، بیش از دیگران با خطراتی نظیر جداشدگی شبکیه یا پارگی آن مواجه هستند.
علائم نازک شدن شبکیه چشم
اکثر افرادی که دچار این مشکل می‌شوند، هیچ علائم ظاهری‌ای از خود نشان نمی‌دهند. در اغلب مواقع، بیماران برای اولین بار، پس از چکاپ چشم به دلایل دیگر، متوجه می‌شوند که به انحطاط شبکیه دچارند.
تحقیقات نشان می‌دهند افرادی که به انحطاط شبکیه دچارند، می‌بایست مراقب علائم چشم خود باشند و پس از مشاهده علائم پارگی شبکیه، بلافاصله به پزشک متخصص چشم مراجعه نمایند. برخی از علائم پارگی شبکیه عبارتند از:
- تاری دید؛
- دیدن نقاط یا رشته‌های سیاه یا خاکستری شناور در میدان دید؛
- دیدن نورهای چشمک زن؛
- وجود پرده یا سایه در میدان دید که بخشی از دید را از بین می‌برد.
اکثر افراد، نازک شدن شبکیه را در هر دو چشم خود تجربه می‌کنند. به ندرت پیش می‌آید که این عارضه، باعث جداشدگی آن شود. آمار‌ها نشان می‌دهند حدود 20 الی 30 درصد از افرادی که شایع‌ترین نوع جداشدگی شبکیه را داشته‌اند، به نازک شدن شبکیه نیز مبتلا بودند.
تشخیص
همانطور که در بخش قبلی اشاره کردیم، این بیماری چشمی هیچ علائمی ندارد و معمولا در طول معاینات و چکاپ‌های عادی چشم تشخیص داده می‌شود.
در طول معاینه چشم، چشم پزشک برای گشاد کردن مردمک چشم و بررسی بهتر آن، از قطره‌های مخصوص استفاده می‌کند. بدین صورت، چشم پزشک می‌تواند نواحی خاص مانند شبکیه را معاینه کند.
سپس، از یک لامپ شکافی (ابزاری است که دارای یک میکروسکوپ و یک چراغ است) برای مشاهده قسمت‌های مختلف چشم استفاده می‌کند.
علت‌های نازک شدن شبکیه چشم
متخصصان دقیقا مطمئن نیستند که چه چیزی باعث نازک شدن شبکیه چشم می‌شود. با این حال، آن‌ها می‌دانند که برخی از عوامل، خطر نازک شدن شبکیه چشم را افزایش می‌دهند. به عنوان مثال، با اینکه نازک شدن چشم یک بیماری ارثی نیست، اما در برخی از خانواده‌ها بیشتر از سایرین دیده می‌شود.
افرادی که چشم‌های نزدیک بین (نقاط نزدیک را واضح می‌بینند و در دیدن نقاط دور مشکل دارند) دارند، به احتمال بیشتری به این مشکل دچار خواهند شد.
همچنین، این عارضه، در برخی از افراد با شرایط خاص، بیشتر دیده می‌شود. این شرایط عبارتند از:
- سندرم استیکلر: نوعی بیماری ژنتیکی که باعث ایجاد مشکلاتی نظیر مشکلات مفصلی، کاهش شنوایی و مشکلات چشمی می‌شود.
- سندرم اهلرز-دانلوس: نوعی بیماری ژنتیکی که باعث ایجاد طیف وسیعی از مشکلات عمدتا پوستی، مفصلی و مشکلات مربوط به رگ‌های خونی می‌شود.
- سندرم مارفان: یک بیماری ژنتیکی که بر روی استخوان‌ها، رگ‌های خونی، قلب و چشم‌ها تاثیر منفی می‌گذارد.
درمان نازک شدن شبکیه چشم
اکثر افرادی که دچار این عارضه می‌شوند، به درمان نیازی ندارند؛ چرا که این مشکل، بینایی را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. با این حال، این افراد نیاز دارند که از بینایی خود محافظت کرده و اقدامات زیر را انجام دهند:
- سالی یکبار برای معاینه چشم‌هایشان، به چشم پزشک مراجعه کرده و وضعیت شبکیه را بررسی نمایند.
- با علائم پارگی و جداشدگی شبکیه چشم آشنا بوده و به محض مشاهده علائم، بلافاصله به چشم پزشک مراجعه نمایند.
در صورتی که پزشک تشخیص دهد که در خطر پارگی یا جداشدگی شبکیه چشم قرار دارید، ممکن است برای تقویت شبکیه، روش‌هایی مانند لیزر درمانی یا کرایوتراپی را پیشنهاد کند. هرچند که تاثیر استفاده از این روش‌ها، برای جلوگیری از پارگی یا جدا شدگی شبکیه هنوز به مرحله اثبات نرسیده است، اما تا حد بسیار زیادی باعث تقویت شبکیه چشم می‌شوند.
در صورتی که به دلیل نازک شدن شبکیه، دچار پارگی یا جداشدگی شبکیه شده باشید، پزشک برای درمان بافت آسیب دیده، یکی از 3 روش زیر را توصیه می‌کند:
جراحی رتینوپکسی پنوماتیک
در طول این جراحی که معمولا در مطب انجام می‌شود، پزشک با استفاده از داروی بی‌حسی، چشم شما را بی‌حس کرده و در حالی که بیدار هستید، عمل را انجام می‌دهد. پس از بی‌حس شدن چشم، مقدار کمی از مایع چشم خارج می‌شود و با قرار دادن یک حباب هوای کوچک، شبکیه را در جای مناسب خود قرار می‌دهند. در نهایت، سوراخ‌های شبکیه با استفاده از لیزر، ترمیم می‌شوند.
حباب‌های درون چشم، به مرور از بین می‌روند. پزشکان توصیه می‌کنند تا چند روز پس از عمل، سر خود را در یک موقعیت خاص نگه داشته تا حباب‌ها در جای خود باقی بمانند.
جراحی باکلی اسکلرال
جراحی باکلی اسکلرال در اتاق عمل بیمارستان انجام می‌شود. پزشک با استفاده از بیهوشی عمومی، شما را در وضعیت خواب قرار داده و سپس در اطراف صلبیه چشم، یک نوار قرار می‌دهد. این کار باعث ایجاد فشار کم به چشم می‌شود و شبکیه را وادار می‌کند تا دوباره به هم بچسبد. همچنین، ممکن است پزشک برای بستن سوراخ‌های شبکیه، از لیزر و کرایوتراپی استفاده کند. پس از جراحی، باند‌های مخصوص برای مدت زمان خاصی، بر روی چشم‌ها باقی می‌مانند.
جراحی ویترکتومی
از جراحی ویترکتومی برای درمان پارگی‌های شدید شبکیه استفاده می‌شود. این جراحی در اتاق عمل بیمارستان و تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. البته، بسته به تشخیص پزشک و وضعیت کلی بیمار، ممکن است پزشک صلاح بداند که این حراجی، تحت بی‌حسی انجام شود. در طول جراحی، پزشک از لیزر برای ترمیم شبکیه استفاده کرده و برای حفظ موقعیت مکانی شبکیه، حباب هوا را تزریق می‌کند. همچنین، ممکن است مقداری از مایع درون چشم را با مایع مصنوعی جایگزین کند.
خلاصه مطلب
نازک شدن شبکیه چشم، مشکلی است که به خودی خود خطرناک نیست، اما در موارد بسیار کمی، می‌تواند زمینه ساز پارگی و جداشدگی شبکیه شود. این عارضه، علائمی ندارد. در نتیجه، در صورتی که فرد هیچ مشکلی در چشم‌هایش نداشته باشد و چکاپ دوره چشم را انجام ندهد، متوجه آن نخواهد شد.
با اینکه علت دقیق نازک شدن هنوز مشخص نشده است، اما برخی موارد مانند نزدیک‌بینی، سندرم استیکلر، سندرم اهلرز-دانلوس و سندرم مارفان می‌توانند زمینه ساز بروز این عارضه شوند.
نازک شدن شبکیه چشم هیچ درمانی ندارد. در صورتی که به این عارضه دچار هستید، می‌بایست چکاپ‌های دوره‌ای را جدی گرفته و تمامی علائم پارگی و جداشدگی شبکیه را بدانید و به محض مشاهده آن‌ها، برای بررسی و شروع درمان، به چشم پزشک مرجعه کنید.
اگر نظر یا سوالی درباره این بیماری دارید، آن را در قسمت دیدگاه‌ها مطرح کرده و منتظر پاسخ از جانب پزشکان دکترچک باشید…
