سالانه بیش از نیم میلیون نفر برای مشکلات سنگ کلیه به اورژانس مراجعه می کنند. تخمین زده می شود که از هر ده نفر یک نفر در طول زندگی خود دچار سنگ کلیه می شود. شیوع سنگ کلیه در ایالات متحده از 3.8 درصد در اواخر دهه 1970 به 8.8 درصد در اواخر دهه 2000 افزایش یافت. شیوع سنگ کلیه در طی سال های 2013-2014 10 درصد بود. خطر ابتلا به سنگ کلیه در مردان حدود 11 درصد و در زنان 9 درصد است. سایر بیماری ها مانند فشار خون بالا، دیابت و چاقی ممکن است خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.
منبع: پزشک متخصص کیان
سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه یک جسم سخت است که از مواد شیمیایی موجود در ادرار ساخته می شود.
چهار نوع سنگ کلیه وجود دارد: اگزالات کلسیم، اسید اوریک، استروویت و سیستین.
سنگ کلیه ممکن است با سنگ شکنی موج شوک، رحم، نفرولیتومی از راه پوست یا نفرولیتوتریپسی درمان شود.
علائم
علائم شایع عبارتند از:
- درد شدید در ناحیه کمر
- خون در ادرار،
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب و لرز
- یا ادراری که بوی بد یا کدر به نظر می‌رسد.
ادرار دارای مواد زائد مختلفی است که در آن حل شده است. هنگامی که مقدار زیادی زباله در مایع کم وجود دارد، کریستال ها شروع به تشکیل می کنند. کریستال ها عناصر دیگر را جذب می کنند و به هم می پیوندند تا جامدی را تشکیل دهند که بزرگتر می شود مگر اینکه همراه با ادرار از بدن خارج شود. معمولاً این مواد شیمیایی توسط شیمیدان ارشد بدن یعنی کلیه از ادرار دفع می شوند. در بیشتر افراد، داشتن مایع کافی باعث شستشوی آنها می شود یا سایر مواد شیمیایی موجود در ادرار از تشکیل سنگ جلوگیری می کند.
مواد شیمیایی تشکیل دهنده سنگ عبارتند از کلسیم، اگزالات، اورات، سیستین، گزانتین و فسفات.
پس از تشکیل، سنگ ممکن است در کلیه باقی بماند یا از مجرای ادراری به داخل حالب حرکت کند. گاهی اوقات، سنگ های ریز در ادرار بدون ایجاد درد زیاد از بدن خارج می شوند. اما سنگ هایی که حرکت نمی کنند ممکن است باعث پشتیبان ادرار در کلیه، حالب، مثانه یا مجرای ادرار شوند. این همان چیزی است که باعث درد می شود.
علل ایجاد سنگ کلیه دلایل احتمالی عبارتند از:
- نوشیدن آب کم
- ورزش (زیاد یا خیلی کم)
- چاقی
- جراحی کاهش وزن
- خوردن غذای حاوی نمک یا شکر زیاد.
- عفونت و سابقه خانوادگی ممکن است در برخی افراد مهم باشد.
خوردن بیش از حد فروکتوز با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه مرتبط است. فروکتوز را می توان در شکر و شربت ذرت با فروکتوز بالا یافت.
انواع سنگ کلیه چهار نوع سنگ اصلی وجود دارد:
اگزالات کلسیم: شایع ترین نوع سنگ کلیه است که با ترکیب کلسیم با اگزالات در ادرار ایجاد می شود. دریافت ناکافی کلسیم و مایعات، و همچنین سایر شرایط، ممکن است در تشکیل آنها نقش داشته باشد.
اسید اوریک: این یکی دیگر از انواع رایج سنگ کلیه است. غذاهایی مانند گوشت اندام و صدف دارای غلظت بالایی از یک ترکیب شیمیایی طبیعی به نام پورین هستند. مصرف زیاد پورین منجر به تولید بیشتر مونوسدیم اورات می شود که در شرایط مناسب ممکن است در کلیه ها سنگ ایجاد کند. شکل گیری این نوع سنگ ها معمولا در خانواده ها دیده می شود.
استروویت: این سنگ ها کمتر شایع هستند و در اثر عفونت در دستگاه ادراری فوقانی ایجاد می شوند.
سیستین: این سنگ ها نادر هستند و معمولا در خانواده ها دیده می شوند.
سنگ سیستین چیست؟
علائم سنگ کلیه برخی از سنگ های کلیه به اندازه یک دانه شن کوچک هستند. برخی دیگر به بزرگی یک سنگریزه هستند. تعداد کمی به اندازه یک توپ گلف هستند! به عنوان یک قاعده کلی، هر چه سنگ بزرگتر باشد، علائم آن بیشتر قابل توجه است.
علائم می تواند یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:
درد شدید در دو طرف کمر شما درد مبهم تر یا درد معده که از بین نمی رود خون در ادرار حالت تهوع یا استفراغ تب و لرز ادراری که بوی بد می دهد یا کدر به نظر می رسد سنگ کلیه زمانی شروع به درد می کند که باعث تحریک یا انسداد شود. این به سرعت به درد شدید تبدیل می شود. در بیشتر موارد، سنگ کلیه بدون ایجاد آسیب عبور می کند، اما معمولاً بدون ایجاد درد زیاد نیست. مسکن‌ها ممکن است تنها درمان مورد نیاز برای سنگ‌های کوچک باشند. ممکن است به درمان دیگری نیاز باشد، مخصوصاً برای آن دسته از سنگ هایی که باعث علائم پایدار یا سایر عوارض می شوند. اما در موارد شدید ممکن است نیاز به جراحی باشد.
درمان سنگ کلیه
درمان سنگ کلیه در کودکان و بزرگسالان مشابه است. ممکن است از شما خواسته شود که آب زیادی بنوشید. پزشکان سعی می کنند سنگ را بدون جراحی عبور دهند. همچنین ممکن است دارویی برای کمک به کاهش اسید ادرار خود دریافت کنید. اما اگر بیش از حد بزرگ باشد یا جریان ادرار را مسدود کند یا نشانه عفونت وجود داشته باشد با جراحی خارج می شود.
سنگ شکنی موج شوک یک روش غیر تهاجمی است که از امواج صوتی پرانرژی برای انفجار سنگ ها به قطعاتی استفاده می کند که به راحتی در ادرار دفع می شوند. در یورتروسکوپی، یک آندوسکوپ از طریق حالب برای بازیابی یا محو سنگ وارد می شود. به ندرت، برای سنگ های بسیار بزرگ یا پیچیده، پزشکان از راه پوست استفاده می کنند.
فکر کنم سنگ دارم چکار کنم؟
در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. ممکن است از شما خواسته شود که مایع اضافی بنوشید تا سنگ از ادرار خارج شود. اگر ادرار خود را فشار می دهید و می توانید تکه ای از سنگ را که از بین رفته است نجات دهید، آن را نزد پزشک ببرید. یا ممکن است نیاز به برداشتن سنگ با جراحی داشته باشد.
تشخیص سنگ کلیه
تشخیص سنگ کلیه با تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایشات تصویربرداری شروع می شود. پزشکان شما می خواهند اندازه و شکل دقیق سنگ کلیه را بدانند. این را می توان با یک سی تی اسکن با وضوح بالا از کلیه ها تا مثانه یا یک عکس اشعه ایکس به نام “اشعه ایکس KUB” (اشعه ایکس کلیه-حالب-مثانه) انجام داد که اندازه سنگ و اندازه سنگ را نشان می دهد.
اشعه ایکس KUB اغلب توسط جراحان گرفته می شود تا مشخص شود که آیا سنگ برای درمان با موج شوک مناسب است یا خیر. آزمایش KUB ممکن است برای نظارت بر سنگ شما قبل و بعد از درمان استفاده شود، اما سی تی اسکن معمولاً برای تشخیص ترجیح داده می شود.
در برخی افراد، پزشکان همچنین پیلوگرام داخل وریدی یا lVP، نوع خاصی از اشعه ایکس از سیستم ادراری را که پس از تزریق رنگ گرفته می‌شود، تجویز می‌کنند.
دوم، پزشک شما تصمیم خواهد گرفت که چگونه سنگ شما را درمان کند.
سلامت کلیه های شما با آزمایش خون و آزمایش ادرار ارزیابی می شود. سلامت کلی شما و اندازه و محل سنگ شما در نظر گرفته می شود. بعداً، پزشک شما می خواهد علت سنگ را پیدا کند. سنگ پس از خارج شدن از بدن شما آنالیز می شود و پزشک خون شما را از نظر کلسیم، فسفر و اسید اوریک آزمایش می کند. همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد که ادرار خود را به مدت 24 ساعت برای آزمایش کلسیم و اسید اوریک جمع آوری کنید.
