بیماری یا پدیده رینود به شرایطی گفته می شود که در آن جریان خون در انگشتان دست، انگشتان پا، گوش یا بینی شما کم شده و یا کاملا قطع می شود. زمانی که رگ های خونی قسمتی از بدن منقبض می شوند، خون به آن نقاط نمی رسد. به انقباض رگ های خونی «وازواسپاسم» می گویند.
گاهی اوقات پدیده رینود بر اثر مشکلات و بیماری های دیگری ( سرمازدگی، آرتریت یا بیماری خود ایمنی) به وجود می آید که در این صورت به این بیماری«رینود ثانویه» گفته می شود.
از طرف دیگر گاهی ممکن است فردی فقط به بیماری سندرم رینود مبتلا بوده و مشکل و بیماری دیگری نداشته باشد که این بیماری «رینود اولیه» نام دارد.
کاهش دمای هوا و استرس عاطفی باعث بیشتر شدن علائم این بیماری می شوند و آن را تشدید می کنند.
علائم و نشانه های پدیده رینود
از مشخص ترین و شایع ترین علامت پدیده رینود می توان به تغییر رنگ انگشتان دست، انگشتان پا، گوش یا بینی اشاره کرد.
زمانی که رگ های خونی ناحیه ای از بدن مسدود می شوند، رنگ آن ناحیه به رنگ سفید درمی آید و فرد در آن قسمت از بدنش احساس سرما و بی حسی می کند. در بعضی مواقع پوست بیمار کبود و آبی رنگ می شود.
افرادی که به مشکل رینود اولیه دچار هستند، در قسمت های آسیب دیده بدنشان درد بسیار کمی حس می کنند؛ اما افرادی که به رینود ثانویه دچار هستند درد های شدید، بی حسی و سوزن سوزن شدن زیادی را تجربه می کنند و این درد ممکن است چند دقیقه و حتی چند ساعت طول بکشد.
حتما بخوانید: علت بی حسی دست ها چیست ؟ چگونه درمان می شود ؟
به محض اینکه وازواسپاسم (انقباض رگ های خونی) به پایان رسید و شخص وارد محیط گرم شد، به مرور زمان رنگ انگشتان دست و پایش به حالت عادی بر میگردد و گرم تر می شود. برگشت به شرایط عادی ممکن است 15 دقیقه و یا بیشتر طول بکشد.
اگر دچار بیماری رینود اولیه هستید، خواهید دید که اگر انگشتی در یک دستتان بی حس شده، همان انگشت در دست دیگرتان هم بی حس می شود. افرادی که به پدیده رینود ثانویه دچار هستند، در بعضی مواقع ممکن است فقط در یک سمت بدنشان دچار بی حسی و تغییر رنگ شوند و بعضی مواقع این علائم در هر دو طرف بدنشان دیده می شود.
چه در پدیده رینود اولیه و چه در پدیده رینود ثانویه، انقباض رگ ها در هر دو طرف بدن یکسان نخواهد بود.
دلایل به وجود آمدن پدیده رینود
تاکنون پزشکان نتوانستند علت دقیق ابتلا به این بیماری را پیدا کنند. پدیده رینود ثانویه معمولا به علت تاثیری که مشکلات پزشکی و سبک زندگی بر روی انقباض رگ ها می گذارد، به وجود می آید.
برخی از رفتار ها که می توانند عامل به وجود آمدن این بیماری باشند؛ عبارتند از:
- سیگار کشیدن؛
- استفاده از داروهایی که باعث تنگ تر شدن شریان ها می شود؛مانند: بتا بلاکرها و آمفتامین ها؛
- بیماری آرتروز؛
- آترواسکلروز یا تصلب شرایین؛
- بیماری های خود ایمنی مانند: لوپوس، اسکلرودرما، آرتریت روماتوئید یا سندرم سوژرن.
عواملی که پدیده رینود را در بیمار تشدید می کنند:
- کاهش درجه حرارت؛
- استرس عاطفی؛
- کار با ابزاری که بدن را می لرزانند؛ برای مثال: کارگران ساختمانی که از مته استفاده می کنند بیشتر از دیگران در معرض انقباض رگ ها قرار دارند. با این حال این محرک ها برای همه افراد یکسان نیستند.
عوامل تشدید کننده در هر بیمار میتواند با دیگران متفاوت باشد؛ به همین خاطر بهتر است بیماران در زمان هایی که دچار بی حسی شدند، به دنبال پیدا کردن علت آن باشند.
عوامل افزاینده خطر ابتلا به پدیده رینود
براساس تحقیقات انستیتوی ملی آرتروز، اسکلت و پوست، زنان بیشتر از مردان به بیماری رینود مبتلا می شوند.
بزرگسالانی که کمتر از 30 سال دارند، بیشتر در معرض ابتلا به پدیده رینود اولیه قرار دارند. پدیده رینود ثانویه بیشتر در افرادی که بیشتر از 30 سال دارند به وجود می آید.
علاوه بر این پدیده رینود در بین کسانی که در مناطق بسیار سرد زندگی می کنند، بیشتر از ساکنان مناطق آب و هوای گرم دیده می شود.
تشخیص پدیده رینود
در مراجعه اول پزشک معاینه فیزیکی انجام می دهد و تاریخچه پزشکی شما را می پرسد. در قدم بعدی برای رد بیماری دیگر، آزمایش خون تجویز می کند.
تجویز آزمایش خون برای این است که مشخص شود که آیا در خونتان آنتی بادی ضد هسته ای (ANA) وجود دارد یا خیر.
اگر شخصی در خون اش ANA داشته باشد، یعنی به احتمال زیاد به اختلالات خود ایمنی یا بافت همبند دچار است. در این صورت فرد به رینود ثانویه مبتلاست.
بعد از تشخیص پدیده رینود، پزشک در مورد علائمتان سوال می پرسد و ممکن است بخواهد کاپیلاروسکوپی انجام دهد. در این آزمایش رگ های خونی بررسی می شوند تا مشخص شود که به کدام نوع پدیده رینود مبتلا هستید.
افرادی که به رینود ثانویه دچار هستند، رگ های خونی بزرگتر از حد معمول یا تغییر شکل داده دارند؛ در حالی که در پدیده رینود اولیه شکل رگ ها و مویرگ ها تا قبل از انقباض رگ ها، اصلا تغییری نمی کند و بعد از انقباض به شکل عادی بر می گردد.
درمان پدیده رینود
علائم بیماری رینود را می توان با استفاده از برخی اقدامات به حداقل ممکن رساند. این کارها عبارتند از:
تغییر سبک زندگی
تغییر در سبک زندگی بخش بزرگی از روند درمان پدیده رینود است. اگر به پدیده رینود دچار هستید، از مصرف مواد و انجام کارهایی که باعث تشدید علائمتان می شوند خودداری کنید!
حتما بخوانید: بی حسی پا از چیست ؟ دلایل بی حسی و راه های درمان سریع
موادی که می توانند علائم را بیشتر کنند؛ شامل: کافئین و محصولات نیکوتین دار می شوند.
گرم نگه داشتن بدن و ورزش کردن هم می تواند علائم را کمتر کرده و تا حد زیادی از بروز آن جلوگیری کند. ورزش کردن برای تقویت گردش خون و کمتر کردن استرس بسیار مفید است.
مصرف دارو
در صورتی که بیمار علائم شدید و طولانی مدت پدیده رینود را داشته باشد، پزشک داروهایی را که باعث آرامش و باز شدن رگ های خونی او می شوند تجویز می کند. این داروها عبارتند از:
- داروهای ضد افسردگی؛
- داروهای کنترل کننده فشار خون؛
- داروهای اختلال نعوظ.
برخی از داروها وجود دارند که می توانند رگ های خونی را منقبض و علائم پدیده رینود را بدتر کنند. این داروها عبارتند از:
- مسدود کننده های بتا؛
- داروهای شامل استروژن؛
- داروهای درمان میگرن؛
- قرص های ضد بارداری؛
- داروهای شامل پزودوافدرین.
انقباض رگ ها
اگر دچار انقباض رگ ها شدید، باید خودتان را گرم نگه دارید. می توانید با انجام کارهایی، رگ های خونی تان را به حالت عادی برگردانید:
- برای گرم نگه داشتن دست ها و پاهایتان دستکش و جوراب بپوشید.
- از محیط سرد و طوفانی بیرون بیایید و بدنتان را گرم کنید.
- دست یا پایتان را در آب ولرم قرار دهید(دقت کنید آب نباید داغ باشد!).
- بدن خود را ماساژ دهید.
آرامش به از بین بردن علائم بیماری رینود کمک می کند؛ بنابراین سعی کنید تا حد امکان خودتان را آرام کنید و از استرس دور بمانید.
برای این کار می توانید تمرین های تنفسی آرامش بخش را انجام دهید. در حال حاضر اپلیکیشن های زیادی برای آرامش بخشیدن به شما ساخته شده اند که نحوه تنفس درست برای داشتن خیالی راحت را به شما نشان می دهند.
سخن پایانی
اگر به پدیده رینود دچار هستید باید بدانید که از بین بردن این علائم به سلامت کلی شما بستگی دارد. به طور کلی پدیده رینود ثانویه نگران کننده تر از پدیده رینود اولیه است؛ زیرا افرادی که رینود ثانویه دارند به دلیل داشتن بیماری های زمینه ای بیشتر مستعد ابتلا به عفونت، زخم های پوستی و گانگرن گازی ( قانقاریا: عفونت باکتریایی) هستند.
