اگر در روی شکمتان متوجه تورم یا برآمدگی شده اید، احتمالا یک توده در شکم دارید. توده شکمی به دلایل زیادی می تواند به وجود آید. برخی از این دلایل عبارتند از فتق، لیپوم، هماتوم، بیضه های نزول نکرده و تومورها.

پس از ظاهر شدن توده های شکمی، نباید دچار ترس و وحشت شوید، چرا که همه آن ها خطرناک نیستند و نیاز به درمان ندارند. اما ممکن است برخی از توده های شکمی نیاز به جراحی و درمان های دیگر داشته باشند.

برخی از توده های شکمی سفت و برخی دیگر نرم هستند. ممکن است با لمس و فشار دادن توده، هیچ چیزی احساس نکنید و یا با کمترین فشار، احساس درد داشته باشید. همچنین، برخی از توده ها با یکسری علائم ظاهر می شوند و برخی دیگر هیچ علائم اضافی ندارند.

در این مقاله از سایت دکتر چک، می خواهیم علت ها و علائم توده های شکمی را بررسی کرده و درباره راه های تشخیص و درمان آن ها صحبت کنیم. با داشتن این اطلاعات، درباره زمان مراجعه به پزشک و درمان احتمالی تان آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید…

علت های به وجود آمدن توده در شکم

فتق

فتق یکی از دلایل ظاهر شدن توده شکمی است. صفاق یک پرده نازک در شکم است که تمام ارگان های شکمی را در خود جا داده است. این لایه معمولا مقاوم است اما ممکن است در اثر ضربه، بیماری یا فشار زیاد پاره شود. پس از پاره شدن قسمتی از صفاق، ارگانی که در آن قسمت قرار دارد، از جای خود خارج شده و به زیر پوست می چسبد و به صورت یک توده شکمی ظاهر می شود.

برخی از دلایل ایجاد فتق عبارتند از:

  • بلند کردن اشیا و وسایل سنگین؛
  • فشار آوردن بیش از حد به شکم در هنگام سرفه کردن؛
  • فشار آوردن به شکم در زمان یبوست.

برخی اوقات، فتق بر اثر جراحی رخ می دهد. اگر دیواره شکم نتواند به خوبی ترمیم شود و فرد در دوره نقاهت نتواند به خوبی از خودش مراقبت کند، دیواره شکم ضعیف می شود و احتمال پارگی آن در آینده وجود دارد.

نوع دیگر فتق شکمی، فتق ناف نام دارد که معمولاً فقط در نوزادان دیده می شود. این مشکل به این دلیل ایجاد می شود که دیواره شکم که در پشت ناوال قرار دارد، آسیب می بیند. در اکثر مواقع، این نوع فتق با رشد نوزاد و بدون هیچ درمانی بهبود می یابد. با این حال، اگر فرد بزرگسالی مبتلا به فتق ناف شده باشد، برای درمان، به جراحی اصلاحی نیاز دارد.

بیضه های نزول نکرده

در صورتی که یک یا هر دو بیضه جنین پسر، از شکم به سمت کیسه بیضه حرکت نکنند، نوزاد دچار تورم شکمی می شود.

برای درمان بیضه های نزول نکرده، معمولاً ار روش هورمون درمانی استفاده می کنند، اما ممکن است برای درمان بعضی از کودکان، به عمل جراحی نیاز باشد.

لیپوم

لیپوم نوعی توده چربی است که در زیر پوست ایجاد می شود و با بیشتر شدن چربی پوست، به تدریج رشد می کند. لیپوم ها توده های سفتی هستند و می توانند در هر قسمتی از بدن ظاهر شوند.

در اکثر مواقع، لیپوم ها بی ضرر هستند و نیازی به درمان ندارند، اما می توانید با استفاده از جراحی، آن ها را بردارید. از آن جایی که ممکن است این توده چربی بدخیم باشد، بهتر است پس از مشاهده آن، برای بررسی و انجام آزمایش، به پزشک مراجعه کنید.

هماتوم

زمانی که رگ های خونی پاره شوند و خون در زیر پوست جمع شود، هماتوم ایجاد می شود. هماتوم معمولا پس از ضربه به بدن رخ می دهد. در صورتی که ضربه به شکم وارد شود، ممکن است علاوه بر برآمدگی، تغییر رنگ پوست نیز اتفاق بیفتد.

این برآمدگی معمولا به مرور زمان برطرف می شود، اما بهتر است بلافاصله پس از مشاهده آن، به پزشک مراجعه کنید.

تومور

توده شکمی، می تواند توموری باشد که در شکم در حال رشد است.

همه تومورها بدخیم و سرطانی نیستند؛ اما به محض رویت آن ها، باید برای بررسی بدخیم بودن به پزشک مراجعه کنید. پزشک با توجه به نوع تومور، درمان لازم را تجویز می کند.

علائم توده شکمی

عکس توده در شکم

علائمی که ممکن است در کنار توده شکمی ظاهر شوند، به علت به وجود آمدن توده بستگی دارند.

از آنجایی که انواع مختلفی از فتق وجود دارد که هر کدام علائم متفاوتی دارند، علائم چند نوع فتق را در قسمت زیر دسته بندی کردیم:

افراد مبتلا به فتق اینگوینال، معمولا علائم زیر را مشاهده می کنند:

  • احساس درد هنگام سرفه کردن، خم شدن یا بلند کردن وسایل سنگین؛
  • احساس سوزش یا درد در نواحی اطراف توده؛
  • احساس سنگینی یا ضعف در قسمت شکم؛
  • احساس فشار در اطراف شکم.

افراد مبتلا به فتق هیاتال، معمولا علائم زیر را تجربه می کنند:

در بیشتر موارد، فتق هیچ ضرری برای فرد ندارد. حتی ممکن است فرد متوجه فتق نشود، زیرا این امکان وجود دارد که فتق با هیچ علائمی همراه نباشد. در این مواقع، فقط ظاهر توده ای فتق است که فرد را متوجه آن می کند.

در صورتی که همراه با ظاهر شدن توده هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید، هر چه سریع تر به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید:

  • تب؛
  • استفراغ؛
  • احساس درد شدید در اطراف توده.

تشخیص توده شکمی

بهتر است پس از مشاهده توده شکمی، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. پزشک از شما درباره علائم دیگری که دارید سوال می پرسد و پس از انجام معاینه فیزیکی، در صورتی که به وجود فتق شک داشته باشد، از شما می خواهد که سونوگرافی یا سی تی اسکن را انجام دهید.

در صورتی که علت توده فتق نباشد، پزشک برای تشخیص بهتر، آزمایشات بیشتری را تجویز می کند.

اگر پزشک به وجود تومور مشکوک باشد، به احتمال زیاد آزمایشات تصویربرداری و همچنین بیوپسی (نمونه برداری بافت کوچکی از توده برای تشخیص سرطانی بودن یا نبودن آن) را انجام می دهد.

درمان توده در شکم

در صورتی که احتمال می دهید توده شکمی به دلیل فتق است، باید با یک پزشک متخصص دیدار کنید. اگر چه فتق معمولا بی ضرر است، اما گاهی اوقات باعث گرفتگی روده یا بستن جریان خون اندام ها می شود.

با این حال، اگر علائم دیگری ندارید، می توانید در صورت کسب تایید از پزشکتان، درمان خاصی انجام ندهید. در این شرایط، پزشک از شما می خواهد تا برای چکاپ دوره ای و اطمینان از بزرگتر نشدن فتق یا ایجاد مشکل، هر چند وقت یکبار به او مراجعه کنید.

در صورتی که فتق بزرگتر شود یا علائم دیگری به آن اضافه شود، ممکن است پزشک عمل جراحی لاپاراسکوپی را توصیه کند.

در عمل لاپاراسکوپی، جراح یک برش کوچک در شکم فرد ایجاد می کند تا بتواند لوله ای که مجهز به نور و دوربین است را وارد کند و اندام ها را بررسی کند. در نهایت، شکاف فتق را می دوزد. این جراحی سطحی و کم خطر است و بیمار پس از مدت زمان بسیار کمی بهبود می یابد. با این حال، احتمال بازگشت فتق نسبت به عمل جراحی باز، بیشتر است.

گزینه های دیگر (به جز جراحی) برای درمان فتق عبارتند از:

دارو

آنتی اسیدها، مسدود کننده های H2 و مهارکننده های پمپ پروتون، به کاهش اسید معده و تسکین علائم کمک می کنند.

تغییر سبک زندگی

افرادی که به فتق هیاتال مبتلا هستند، با تغییر سبک زندگی و انجام برخی کارها، می توانند علائم را کمتر کرده و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند. برخی از این فعالیت ها عبارتند از:

  • متعادل نگه داشتن وزن بدن؛
  • خوردن وعده های سبک تر؛
  • از خم شدن یا دراز کشیدن بعد از غذا خودداری کنید؛
  • از خوردن غذاهایی که باعث رفلاکس اسید می شوند، خودداری کنید؛
  • سیگار نکشید؛
  • برای تقویت عضلات ضعیف شده، فقط و فقط در صورت تایید پزشکتان، می توانید برخی از حرکات ورزشی خاص را انجام دهید.

برخی مواقع نمی توان از بروز فتق جلوگیری کرد؛ اما می توان با کم کردن فشار روی بدن، شانس دچار شدن یا پیشرفت آن را کاهش داد.

برخی از کارها که می توانید برای جلوگیری از بروز فتق انجام دهید به شرح زیر است:

  • اجسام را به درستی و به صورت اصولی بلند کنید؛
  • اجسام بسیار سنگین را بلند نکنید؛
  • در هنگام رفتن به توالت و اجابت مزاج، به شکم تان فشار نیاورید؛
  • برای جلوگیری از سرفه مداوم، پس از بیماری، سریعا درمان را شروع کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر به صورت غیر منتظره شاهد توده ای در شکم خود بودید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. پزشک علت ایجاد توده را مشخص کرده و درمان مناسب شما را پیدا می کند. البته همه توده های شکمی نیاز به درمان ندارند، اما ممکن است برخی از آنها به جراحی نیاز داشته باشند.

اگر همزمان دچار توده شکمی هستید و درد شدید یا تب، استفراغ یا تغییر رنگ در ناحیه توده را مشاهده کردید، باید سریعا به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید.