در این مقاله از سایت دکتر چک به بررسی نفروکلسینوز، دلایل ابتلا، روش های پیشگیری، درمان و تشخیص پرداخته و به مطالب مفید دیگر اشاره می کنیم.
نفروکلسینوز چیست؟
نفروکلسینوز به عارضه ای گفته می شود که به واسطه آن کلسیم فسفات و/یا کلیسم اکسالات در کلیه ها و به ویژه در فضای بینابینی آن ها رسوب می کند. یکی از شایع ترین نشانه های این بیماری که رسوب کردن کلسیم در هرم های کلیوی است، در 98 درصد از بیماران دیده می شود.
این بیماری رابطه مستقیمی با تشکیل سنگ کلیه دارد که عامل آن افزایش رسوب کلسیم در مجرای ادراری است.
انواع نفروکلسینوز
نفروکلسینوز را به سه دسته اصلی تقسیم می کنند (که البته این سه دسته تا حدودی به یکدیگر شباهت دارند) که عبارت اند از:
نفروکلسینوز شیمیایی
در این نوع از بیماری، میزان رسوب کلسیم در سلول های کلیوی، به ویژه در مجرای اپیتلیوم افزایش یافته و به طبع آن، تاثیرات شدیدی بر ساختار و عملکرد کلیه می گذارد. از جمله تاثیرات این حالت می توان به افزایش دفع آب، سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم اشاره کرد.
نفروکلسینوز میکروسکوپی
در دسته دوم از بیماری نفروکلسینوز، کلسیم به صورت اکسالات و/یا فسفات رسوب می کند. البته این رسوب را فقط با استفاده از میکروسکوپ می توان مشاهده کرد.
نفروکلسینوز ماکروسکوپی
در این حالت نیز شاهد رسوب کلسیم به میزان زیاد در چندین قسمت کلیه هستیم.
این امکان هم وجود دارد که نفروکلسینوز با سنگ های ادراری همراه شود اما اگر اینطور شود، بیشتر نشان دهنده وجود یک اختلال مهم در سوخت و ساز است.
یک حالت دیگر نیز وجود دارد به این صورت که ممکن است نفروکلسینوز با ایجاد سنگ در کلیه همراه شود که باز هم نشان دهنده وجود یک اختلال مهم در سوخت و ساز است. در این صورت، می توانیم نفروکلسینوز را به این صورت نیز دسته بندی کنیم:
نفروکلسینوز مدولاری
این نوع از نفروکلسینوز که از بقیه در بیماران بیشتری دیده می شود، با مشاهده دخالت بیش از حد مجراهای مدولاری قابل تشخیص است. این بیماری بیشتر با هومئوستازی کلسیم همراه است.
نفروکلسینوز کورتیکال
در این نوع از نفروکلسینوز که کمتر دیده می شود، شاهد دخالت و حضور تمام بافت های اصلی کلیه هستیم. این بیماری با نواقص متابولیک شدید مثل هایپراگزالوریا اولیه یا بیماری کلیوی فاز آخر همراه است.
گلومرولونفریت حاد و بافت مردگی کورتیکال حاد از دلایل اصلی بروز نفروکلسینوز کورتیکال هستند. از جمله دلایل ابتلای بیمار به این نوع کمیاب از نفروکلسینوز می توان به سندرم همولیتیک اورمیک، پیلونفریت حاد، ریفلاکس ادراری، پیوند کلیه و بیماری پلی کیستیک کلیه اشاره کرد.
این بیماری چه علائمی دارد؟
در اکثر موارد، به جز علائم بیماری هایی که در اصل باعث بروز نفروکلسینوز شده اند، بیمار علائم اولیه دیگری مشاهده نمی کند.
بیمارانی که سنگ کلیه دارند نیز این علائم را مشاهده می کنند:
- وجود خون در ادرار؛
- تب و لرز؛
- حالت تهوع و استفراغ؛
- درد شدید در قسمت شکم، دو طرف کمر، کشاله ران یا بیضه ها.
دلایل ابتلا به نفروکلسینوز
همان طور که در قسمت بالا هم اشاره کردیم، نفروکلسینوز به چندین دسته تقسیم شده و هر کدام دلایل مختص به خود را دارند که در ادامه به این دلایل اشاره می کنیم.
نفروکلسینوز مدولاری
دلایل ابتلا به این نوع نفروکلسینوز عبارت اند از:
هایپرکلسمی
رژیم غذایی، پرکاری پاراتیروئید، افزایش میزان ویتامین D، انتقال عامل بیماری استخوان از محلی به محل دیگر، ثابت شدن یا پوکی استخوان که باعث ضعیف شدن استخوان می شود، سارکوئیدوز و بیماری ویلیامز همگی از عوامل موثر در هایپرکلسمی هستند.
هیپرکلسی اوری
تغییر در شیوه مدیریت و کنترل مجرای کلیوی باعث بروز هیپرکلسی اوری می شود. از جمله بیماری ها و عوارضی که ابتلا به آن ها باعث این وضعیت می شود می توان به هیپرکلیسوری ایدیوپاتیک، اسیدوز توبولار کلیوی، پرکاری تیروئید، اختلال های توبولار ارثی (مثل سندرم بارتر و نوروپاتی ارثی که به واسطه آن منیزیم از بدن دفع می شود) و چندین عارضه دیگر اشاره کرد.
عوامل دیگر
ابتلا به بیماری هایی که به واسطه آن ها فاکتورهایی در ادرار (مثل سیترات) که به حفظ سدیم محلول کمک می کنند از بین بروند، باعث ابتلا به نفروکلسینوز می شوند. از جمله این بیماری ها می توان به هیپوکالمی حاد اشاره کرد.
ابتلا به کلیه اسفنجی مدولاری نیز در بروز نفروکلسینوز مدولاری نیز نقش موثر دارد. بیماری کلیه اسفنجی مدولاری باعث ایجاد کیست هایی در لوله های کوچک موجود در کلیه ها می شود.
نفروکلسینوز کورتیکال
از جمله دلایل ابتلا به این نوع از نفروکلسینوز می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بافت مردگی کورتیکال کلیوی حاد که باعث بروز عفونت و سندرم همولیتیک اورمیک می شود.
- ابتلا به اگزالوریا اولیه و ثانویه؛
- گلومرولونفریت حاد؛
- عفونت های خارج از کلیه در بیماران مبتلا به اچ آی وی؛
- التهاب حاد لگنچه و کلیه؛
- ابتلا به بیماری پلی کیستیک کلیه.
نفروکلسینوز را چگونه می توان تشخیص داد؟
با بررسی علائم مربوط به نارسایی کلیوی، انسداد مجرای ادراری یا سنگ های موجود در مجرای ادرار، می توان نفروکلسینوز را تشخیص داد.
در صورتی که علائم گفته شده سنگ کلیه یا علائم مربوط به بیماری های دیگر را مشاهده کردید و به مراکز درمانی رفتید، باید این آزمایش ها را انجام دهید.
- سی تی اسکن از شکم؛
- اندوسکوپی (در صورتی که پزشک در هنگام سی تی اسکن مشاهده کند که کلسیم در نزدیکی برجستگی های کلیه رسوب کرده است، برای این که به درستی تشخیص دهد علت این انباشت کلسیم سنگ کلیه بوده است یا بیماری نفروکلسینوز، حتما باید اندوسکوپی انجام داده تا موضع را از نزدیک بررسی کند)؛
- بافت برداری از کلیه (برای این که مشخص شود فرد به بیماری های دیگر نیز مبتلا است یا خیر، حتما باید بافت برداری از کلیه انجام شود)؛
- تست ژنتیک (با کمک این آزمایش می توان مشخص کرد که آیا فرزندان فرد بیمار در آینده به نفروکلسینوز مبتلا خواهند شد یا خیر)؛
- سونوگرافی از کلیه.
برای این که شدت و میزان پیشرفت اختلال های مربوطه بررسی شود نیز بیمار باید این آزمایش ها را انجام دهد:
- آزمایش خون به منظور بررسی میزان کلسیم، فسفات، اوریک اسید و هورمون پاراتیروئید موجود در بدن؛
- آزمایش ادرار به منظور بررسی کریستال ها و گلبول های قرمز؛
- جمع آوری ادرار برای مدت 24 ساعت به منظور بررسی میزان اسیدی بودن و سطح کلیسم، سدیم، اوریک اسید، اکسالات و سیتریت موجود در ادرار.
روش های درمان به چه صورت است؟
هدف از درمان بیماری نفروکلسینوز، کاهش علائم و پیشگیری از انباشته شدن کلسیم در کلیه ها است.
به همین خاطر نیز از روش هایی برای کاهش میزان کلسیم، فسفات و اکسالات موجود در خون و ادرار استفاده می شود. از جمله این راهکارها می توان به ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی و مصرف یک سری دارو و مکمل اشاره کرد.
در صورتی که بیمار در حال حاضر دارویی مصرف می کند که سطح کلسیم موجود در بدن را کم می کند، باید مصرف آن را متوقف کند. البته فراموش نکنید که اول باید با دکترتان مشورت کنید.
علائم دیگری که با مصرف دارو و ایجاد تغییرات در رژیم غذایی برطرف نمی شوند، مثل سنگ کلیه را نیز باید طبق صلاحدید پزشک درمان کرد.
پیامدهای احتمالی نفروکلسینوز
پیامدهای احتمالی ابتلا به نفروکلسینوز عبارت اند از:
- نارسایی حاد کلیوی؛
- نارسایی مزمن کلیوی (بلند مدت)؛
- تولید سنگ در کلیه؛
- انسداد مجاری ادرار (حاد یا مزمن).
آیا راهی برای پیشگیری وجود دارد؟
در صورتی که فرد به یکی از بیماری های گفته شده مبتلا شود، پزشک فورا این بیماری را تشخیص داده و به این نتیجه برسد که پیشرفت این عارضه مساوی با ابتلا به نفروکلسینوز است، احتمالا بتوان مانع از ابتلا به نفروکلسینوز شد.
برای این که جلوی تولید سنگ کلیه را بگیرید نیز باید زیاد آب و مایعات مصرف کرد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر می دانید به عارضه ای مبتلا هستید که به طبع آن سطح کلسیم موجود در خون و ادرار بیشتر می شود، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. علاوه بر این، در صورت مشاهده علائم مربوط به هر کدام از بیماری های دخیل نیز بهتر است به مراکز درمانی بروید.
چشم انداز بیمار مبتلا به نفروکلسینوز
وضعیت آتی بیمار به عامل اصلی ایجاد بیماری بستگی دارد. در صورتی که علت اصلی فورا تشخیص داده شده و درمان شود، بیمار در آینده با مشکلات جدی دست و پنجه نرم نخواهد کرد.
https://patient.info/doctor/nephrocalcinosis
https://medlineplus.gov/ency/article/000492.htm
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537205/
