طبق تحقیقات انجام شده، مشخص شده است: «با افزایش سن به دلیل ضعیف تر شدن بدن و سبک زندگی ناسالم، احتمال ابتلا به سرطان خون در افراد بیشتر می شود؛ اما نکته قابل تامل این است که این سرطان شایع ترین نوع سرطانی است که افراد زیر 15 سال را در بر می‌گیرد!»

سرطان خون به علت اختلال در تولید سلول های خونی (معمولا گلبول های سفید) بدن اتفاق می افتد. کار تولید سلول های خونی بر عهده مغز استخوان است.

سرطان خونی که به مرحله حاد رسیده باشد با سرعت خیلی زیادی در بدن پخش می شود و خیلی زود سلامت فرد به خطر می‌اندازد؛ اما سرطان خون مزمن مرحله به مرحله و با گذشت زمان وخیم‌تر می شود. سرطان خون انواع مختلفی دارد و اینکه چه درمانی برای بیمار مناسب است و چه اندازه شانس زنده ماندن دارد؟ بستگی دارد که پزشکان در چه مرحله ای این سرطان را تشخیص بدهند.

در سال 1975 درصد زنده ماندن سرطان خون تا 5 سال بعد از تشخیص سرطان چیزی در حدود 33.4% بود. تا سال 2011 این رقم به 66.8 درصد رسید و در حال حاضر بسیار بالاتر از این رقم است.

علائم سرطان خون چیست

نشانه های سرطان خون

نشانه های این بیماری شامل موارد زیر است:

لخته شدن خون: لخته شدن خون باعث کبودی بدن با هر نوع ضربه ( حتی آرام) یا خونریزی کند تر از حد معمول، می شود. علاوه بر این می تواند باعث ایجاد بیماری «پتشی» شود. بیماری پتشی زمانی اتفاق می افتد که گلبول های سفید، پلاکت ها را جمع می کنند و این تجمع باعث به وجود آمدن لکه های کوچک قرمز و بنفش روی بدن می شود و   نشان دهنده این است که انعقاد خون به درستی انجام نمی شود.

ابتلای مکرر به عفونت: گلبول های سفید خون در از بین بردن عفونت ها نقش مهمی دارند. اگر گلبول های سفید نتوانند وظیفه شان را به درستی انجام دهند، فرد دائما به عفونت های مختلف دچار می‌شود. در شرایطی حتی ممکن است سیستم ایمنی بدن، به سلول های سالم بدن حمله کند و آن ها را از بین ببرد.

کم خونی: ممکن است با ابتلای فرد به این نوع سرطان، تولید گلبول های قرمز هم دچار مشکل شده و تعداد هموگلوبین خون کاهش یابد. با کمتر شدن تعداد گلبول های قرمز، فرد دچار کم خونی می شود. هموگلوبین آهن را به بدن منتقل می کند؛ بنابراین کمبود آهن می تواند منجر به بروز مشکلات تنفسی و رنگ پریدگی پوست شود.

علائم دیگر سرطان خون شامل موارد زیر است:
  • حالت تهوع؛
  • تب؛
  • احساس سردی بدن؛
  • عرق شبانه؛
  • نشانه هایی شبیه به آنفلوانزا؛
  • کاهش وزن؛
  • دردهای استخوانی؛
  • خستگی بی دلیل.

در صورتی که بعد از ابتلا به سرطان خون، کبد یا طحال متورم شود، ممکن است فرد همیشه احساس پر بودن معده را داشته باشد و به همین علت کمتر غذا بخورد و کاهش وزن داشته باشد.

البته کاهش وزن در بیماران سرطانی حتی بدون بزرگ شدن کبد یا طحال، هم ممکن است رخ دهد. اگر فردی که مبتلا به این نوع سرطان است، دچار سردرد های مزمن شود، یعنی سلول های سرطانی به سیستم عصبی مرکزی (CNS) وارد شده اند.

با همه این تفاسیر، تمامی این نشانه ها می توانند علائم بیماری های دیگری نیز باشند. اگر می خواهید مطمئن شوید که این نشانه ها چه دلیلی دارند، بهتر است برای انجام آزمایش و معاینه به پزشک مراجعه کنید.

علت های ابتلا به سرطان خون

علت های ابتلا به سرطان خون

زمانی که DNA سلول های خونی (عموما گلبول های سفید) آسیب ببیند، فرد دچار سرطان خون می شود.

این آسیب باعث می شود گلبول های سفید با سرعت خیلی زیادی رشد کنند و تقسیم شوند. پس از مدتی، عمر سلول‌های خونی سالم تمام می شود و می میرند و سلولهای جدید در مغز استخوان (مغز استخوان بافت نرمی در وسط استخوان است) جایگزین آن‌ها می‌شوند.

سلول‌های خونی آسیب دیده و غیر طبیعی مثل سلول های عادی، پس از گذشت مدت زمان معین، از بین نمی روند و بیشتر از سلول های سالم عمر می کنند. همین امر باعث می شود که پس از مدتی سلول های آسیب دیده در بدن بیشتر شوند و فضای بیشتری اشغال کنند.

از طرف دیگر مغز استخوان، سلول‌های سرطانی بیشتری تولید می کند و این سلول ها با زنده ماندن بیش از حدشان، باعث می شوند تا مواد مغذی به سلول های سالم بدن نرسد و جلوی رشد آن ها را می گیرند.

پس از مدتی بدن بیمار پر از سلول های سرطانی شده و تعداد سلول های سالم خون بسیار کم می‌شود.

سرطان خون چگونه به وجود می آید؟

عوامل زیادی وجود دارند که می توانند خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش دهند. بعضی از این عوامل ممکن است روی برخی افراد تاثیر کمتر و روی بعضی دیگر تاثیر بیشتری داشته باشند. این عوامل عبارتند از:

تابش پرتوهای یونیزه مصنوعی بر روی بدن: اگر افراد در گذشته برای درمان سرطان از پرتو درمانی استفاده کردند، با احتمال بیشتری در معرض خطر ابتلا به این نوع سرطان قرار دارند.

ویروس های خاص: تحقیقات نشان داده است که ویروس T-لنفوتروپی انسانی (HTLV-1) می تواند باعث ابتلا به سرطان خون شود.

شیمی درمانی:  افرادی که در گذشته برای درمان سرطان تحت شیمی درمانی قرار داشتند، خطر ابتلا به سرطان خون در آن‌ها وجود دارد.

قرار گرفتن در معرض بنزن: بنزن نوعی حلال است که در ساخت بعضی از مواد تمیز کننده و همچنین رنگ مو استفاده می شود. قبل از خرید این نوع مواد، بهتر است از نبود بنزن در ترکیباتشان مطمئن شوید.

ژنتیک: در بدن کودکان مبتلا به سندرم داون، نسخه سوم کروموزوم 21 وجود دارد. این کروموزوم خطر ابتلا به سرطان خون لنفوسیتی حاد را 2 الی 3٪ افزایش می دهد.

سابقه خانوادگی: اگر در خانواده درجه یک خود، فردی به این نوع سرطان مبتلا شده است، احتمال خیلی کمی برای ابتلای شما به این نوع سرطان وجود دارد. هم چنین اگر فردی، دوقلوی یکسانی دارد که به سرطان خون مبتلاست، با احتمال 1 به 5، زمینه ابتلا به این سرطان را دارد.

سندرم لی – فرومنی : یکی دیگر از بیماری هایی که خطر ابتلا به سرطان خون را بالا می برد سندرم لی – فرومنی است. این سندرم باعث تغییر در ژن TP53 می‌شود.

مشکلات ارثی در سیستم ایمنی بدن : بعضی از مشکلات ارثی وجود دارند که باعث اختلال در سیستم ایمنی بدن می شوند و می توانند خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش دهند. این مشکلات شامل موارد زیر هستند:

  • سندروم آتاکسی – تلانژکتازی: باعث بروز مشکل در حرکت می شود.
  • سندرم بلوم: باعث کوتاه شدن قد و بروز جوش های پوستی بر روی صورت می شود.
  • سندرم شواخمن-بودیان-دیاموند: باعث ایجاد مشکل در عملکرد مغز استخوان و ناهنجاری در اسکلت فرد می شود.
  • سندرم ویسکوت آلدریچ: باعث بروز مشکل در انعقاد خون و ابتلا به عفونت و اگزما می شود.

سرکوب سیستم ایمنی: این نوع سرطان در کودکان ممکن است به این دلیل اتفاق بیفتد که سیستم ایمنی بدن کودک ضعیف است و توانایی مقابله با سلول های سرطانی را ندارد. در بعضی مواقع ابتلا به سرطان خون به این دلیل است که کودک، در پیوند عضو از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن استفاده می کند تا سیستم ایمنی، عضو جدید را پس نزند.

عوامل دیگری هم وجود دارند که برای تایید یا رد آن ها نیاز به مطالعات و آزمایشات بیشتری است؛ شامل:
  • قرار گرفتن در معرض میدان های الکترومغناطیسی قوی؛
  • سر و کار داشتن با مواد شیمیایی مانند بنزین، دیزل و سم های دفع کننده آفات؛
  • سیگار کشیدن؛
  • استفاده دائم رنگ مو.

انواع سرطان خون

انواع سرطان خون

این سرطان چهار نوع اصلی دارد:

  • سرطان خون حاد؛
  • سرطان خون مزمن؛
  • سرطان خون لنفوسیتی؛
  • سرطان خون میلوژن.

سرطان خون مزمن و حاد

گلبول های سفید در طول عمرشان چندین مرحله را سپری می کنند.

همان طور که قبلا اشاره کردیم در سرطان خون حاد، سلول‌ها به سرعت تکثیر می شوند و در مغز استخوان و خون جمع می شوند. آنها خیلی زود از مغز استخوان خارج شده و بدون اینکه کاری انجام دهند در بدن پخش می شوند.

سرطان خون مزمن، کندتر از حاد پیشرفت می کند. به همین دلیل بدن فرد، فرصت برای تولید سلول های سالم و تغذیه آن ها را دارد.

در سرطان خون حاد سلول های سالم، خیلی زودتر از نوع مزمن آن از بین می روند.

سرطان خون لنفوسیتی و میلوژن

پزشکان برای تشخیص نوع سرطان خون، از سلول هایی که در این نوع سرطان درگیر می شوند، استفاده می کنند.

در سرطان خون لنفوسیتی، گلبول های سفیدی به نام لنفوسیت که از سیستم ایمنی بدن محافظت می کنند، جهش می یابند. به همین ترتیب سرطان خون میلوژن به سرطانی گفته می شود که طی آن، سلول های مغز استخوانی که سلول های خونی تولید می کنند، دچار تخریب و آسیب می شوند و تغییرات خاصی در آن ها به وجود می آید.

سرطان خون لنفوسیتی حاد (ALL)

بیشترین کسانی که در معرض ابتلا به سرطان خون لنفوسیتی حاد قرار دارند، کودکان زیر 5 سال هستند؛ با این حال این سرطان در بزرگسالان بالای 50 سال هم دیده می شود. از هر پنج نفری که در اثر سرطان خون لنفوسیتی حاد می میرند، 4 نفرشان بزرگسال هستند.

سرطان خون لنفوسیتی مزمن(CLL)

بیشتر بزرگسالان بالای 55 سال، به این نوع سرطان مبتلا می شوند؛ اما در جوان تر ها هم دیده می شود. حدودا 25٪ از بزرگسالانی که به سرطان خون مبتلا می‌شوند، دچار سرطان خون لنفوسیتی مزمن هستند. این سرطان در مردان، بیشتر از زنان و خیلی کم در کودکان دیده می شود.

سرطان خون میلوژن حاد (AML)

این سرطان بسیار نادر است و در بزرگسالان بیشتر از کودکان دیده می شود. سرطان خون میلوژن حاد در مردان، بیشتر از زنان اتفاق می افتد و علائم آن به سرعت در فرد بیمار نشان داده می‌شود. علائم این بیماری شامل تب، مشکلات تنفسی و درد مفاصل است. عوامل محیطی، مانند: سرد بودن آب و هوا، آلودگی هوا و … علائم این بیماری را تشدید می کنند.

ریزش مو

سرطان خون میلوژن مزمن (CML)

این نوع سرطان که به سرطان مغز استخوان معروف است، بیشتر در بزرگسالان دیده می شود و کودکان به ندرت به این نوع سرطان مبتلا می شوند. حدود 15٪ از کل افرادی که در ایالت متحده به سرطان خون مبتلا می‌شوند، دچار سرطان خون میلوژن مزمن هستند.

درمان سرطان خون

اینکه پزشک چه درمانی را برای بیمار مناسب بداند، کاملا بستگی به نوع سرطان، سن و وضعیت کلی سلامتی بیمار دارد.

به طور کلی برای درمان سرطان خون از شیمی درمانی استفاده می کنند و این کار را متناسب با نوع سرطان خونی که بیمار دارد، انجام می دهند. البته در کنار آن ممکن است از درمان های دیگری هم استفاده کنند.

هر چقدر این بیماری زودتر تشخیص داده شده و درمان آن زودتر شروع شود، شانس بهبودی کامل فرد افزایش می‌یابد.

انواع درمان سرطان خون

درمان هوشمندانه: در این روش پزشک سلول های سرطانی که رشد و تکثیر کندی دارند را با شیوه درمانی متفاوتی، نسبت به سلول های سرطانی مزمن درمان می کند.

شیمی درمانی: در این روش داروهای شیمی درمانی را با استفاده از سرم یا سوزن به صورت وریدی به بدن بیمار وارد می کنند. این داروها  سلول های سرطانی را پیدا می‌کنند و آن ها را از بین می برند؛ البته این داروها می توانند به سلول‌های غیر سرطانی هم آسیب برسانند و علاوه بر این عوارض جانبی شدیدی، از جمله: ریزش مو، کاهش وزن و حالت تهوع به همراه دارند.

در درمان سرطان خون میلوژن حاد از شیمی درمانی استفاده می شود. در بعضی مواقع ممکن است پزشک همراه با شیمی درمانی از پیوند مغز استخوان هم استفاده کند.

درمان سرطان خون

درمان هدفمند: در این نوع درمان از داروهای جدید مانند بازدارنده «تیروزین کیناز» استفاده می شود. یکی از مزیت‌های این درمان این است که این دارو بدون اینکه به سلول های سالم آسیبی وارد کند، سلول های سرطانی را از بین می برد و عوارض جانبی خیلی کمی دارد. نمونه این داروها:« ایماتینیب»،« دساتینیب»، «نیلوتینیب» است.

در درمان افرادی که به سرطان خون میلوژن مزمن مبتلا هستند، از ایماتینیب استفاده می شود. این افراد دچار جهش ژنی می شوند که نسبت به این دارو واکنش خوبی نشان می دهد. طی مطالعه‌ای مشخص شده است:« 90% افرادی که تحت درمان با داروی ایماتینیب قرار گرفتند، حداقل تا 5 سال بعد از درمان، به زندگی خود ادامه دادند.»

اینترفرون درمانی: اینترفرون نوعی پروتئین است که باعث تقویت سیستم ایمنی و مقاومت کلی بدن می شود. این دارو سرعت رشد و گسترش سلولهای سرطانی را کندتر کرده و در نهایت تولید آن ها را متوقف می کند. البته مصرف این دارو عوارض جانبی دارد!

پرتودرمانی: پزشکان به افرادی که به سرطان خون لنفوسیتی حاد دچار هستند، پرتودرمانی را پیشنهاد می کنند. این روش درمانی باعث از بین رفتن بافت مغز استخوان می شود و قبل از عمل پیوند مغز استخوان، محل را از وجود مغز استخوان معیوب پاک می کند.

جراحی: از آن جایی که لنفوسیت ها به طور عمده در غده های لنفاوی و طحال قرار دارند، ممکن است پزشک بخواهد طحال را از بدن بیمار خارج کند. البته بسته به نوع سرطان و مکان سلول های سرطانی، ممکن است این جراحی متفاوت انجام شود.

پیوند سلول های بنیادی: یکی از روش هایی که به تازگی در درمان انواع سرطان ها از آن استفاده می شود، سلول های بنیادی است. در این روش ابتدا با استفاده از شیمی درمانی، سلول های سرطانی در مغز استخوان را از بین می‌برند و سپس سلولهای بنیادی جدید را درون مغز استخوان تزریق می کنند تا سلول‌های خونی غیر سرطانی تولید کنند.

این روش درمانی برای درمان سرطان خون میلوئید مزمن بسیار موثر است. شانس افراد جوان تر در درمان با این روش، بیشتر از افراد مسن است.

تشخیص سرطان خون

تشخیص سرطان خون

برای تشخیص سرطان خون در مراجعه اول، پزشک معاینه جسمی انجام می دهد و در مورد تاریخچه پزشکی شخصی و خانوادگی تان سوال می پرسد. سپس نشانه های کم خونی را پیدا کرده  و کبد و طحال تان را معاینه می کند.

بعد از آن برای اطمینان از وجود سرطان، آزمایش خون را تجویز می‌کند.

در صورتی که نشانه های سرطان را داشته باشید، ممکن است پزشکتان در همان مراجعه اول آزمایش مغز استخوان را تجویز کند. برای این کار، جراح با استفاده از یک سوزن بلند و خیلی باریک، مغز استخوان را از وسط استخوان (معمولاً از استخوان باسن) می گیرد و نمونه آن را به آزمایشگاه می فرستد. آزمایش مغز استخوان، سرطان و نوع آن را به راحتی مشخص می کند.

درصد زنده ماندن سرطان خون

اینکه هر فردی چه اندازه شانس زنده ماندن دارد، بستگی به نوع سرطانی دارد که به آن مبتلاست .

در حال حاضر با پیشرفت های پزشکی، درمان های جدیدتر و موثرتر، شانس درمان کامل و زنده ماندن مبتلایان به سرطان خون تا حد  زیادی بالا رفته است.

در سال 1975 شانس زنده ماندن افراد تا 5 سال بعد از تشخیص سرطان چیزی در حدود 33.4% بود. تا سال 2011 این رقم به 66.8 درصد رسید و در حال حاضر بسیار بالاتر از این رقم است.

نباید این نکته را فراموش کنید که حتی پس از بهبودی کامل هم  باید تحت نظارت باشید و به طور پیوسته و دوره ای آزمایش خون و مغز استخوان را انجام دهید. این آزمایش ها برای اینکه مطمئن شوید  دوباره به سرطان مبتلا نشدید، لازم است و در صورت ابتلا باید به سرعت درمان آن را شروع کنید.

اگر پس از مدت زمان زیادی، پزشکتان مطمئن شد که دوباره به سرطان مبتلا نشدید، ممکن است تعداد دفعات آزمایش خون و مغز استخوان را در طول سال، کمتر کند.

اگر تجربه و یا سوالی در مورد سرطان خون دارید، لطفا در قسمت نظرات آن را با ما و خوانندگان در میان بگذارید…

این مطلب توسط دکتر یعقوب خوش سیرت مطالعه ، ویرایش و تایید شده است . اگر سوالی داشتید با ایمیل دکتر در ارتباط باشید…


در مورد بیماری های زیر اطلاعات مفیدی به دست آورید :

درمان خانگی قارچ سر ، عوامل به وجود آورنده و نشانه ها
سرطان سینه چیست و چه علائمی دارد؟ راه های پیشگیری و درمان سرطان پستان
التهاب یا ورم مثانه چیست ؟ ۱۰ روش خانگی برای درمان سندروم مثانه دردناک

منبع