ملانونیشیا اصطلاحی است که برای سیاه شدن ناخن دست و پا استفاده می شود. تغییر رنگ یا سیاه شدن رنگ ناخن دست گاهی اوقات به بیماری های دیگر هم اشاره دارد.
ممکن است فقط یک ناخن سیاه شده یا رگه های سیاه رنگی در کل ناخن ها دیده شود و به همین خاطر هم دلایل احتمالی زیادی دارد و پزشک حتما باید ناخن ها را مشاهده کرده تا دقیقا دلیل مشخص شود.
معمولا به این خاطر که زیر ناخن ملانین وجود ندارد، این قسمت بی رنگ است. ملانین اسم یک ترکیب است که در رنگ دار شدن پوست نقش دارد. اما وقتی فرد به یک سری از بیماری ها مبتلا شده یا آسیب می بیند، ملانین باعث تغییر رنگ ناخن شده و در نتیجه آن فرد به عارضه ملانونیشیا مبتلا می شود.
در این مقاله از سایت دکتر چک به بررسی علت های سیاه شدن ناخن دست، انواع ملانونیشیا، خطراتی که به همراه دارند و روش های درمان می پردازیم.
انواع ملانونیشیا ( سیاه شدن ناخن دست )
ملانونیشیا به سه دسته عمده تقسیم می شود که عبارت اند از:
ملانونیشیا طولی
از ملانونیشیا طولی با عنوان ملانونیشیا استریاتا هم یاد می شود و رایج ترین نوع ملانونیشیا است و به صورت خطوط بلند روی ناخن دیده می شود.
ملانونیشیا کامل یا منتشر شده
در این نوع ملانونیشیا، کل ناخن سیاه رنگ شده و تغییر رنگ می دهد.
ملانونیشیا عرضی
این نوع ملانونیشیا را به صورت خط های عرضی بر روی ناخن مشاهده می کنید.
علت های سیاه شدن ناخن
ملانونیشیا در اصل سلول هایی هستند که ملانین تولید می کنند. در صورتی که تعداد این سلول ها زیاد شده یا بیشتر از حد معمول ملانین تولید کنند، فرد با عارضه ملانونیشیا مواجه می شود.
در نتیجه این دو اتفاق است که ملانین بیشتر تولید شده یا تعداد سلول ها بیشتر می شود:
فعال سازی ملانوسیتی
وقتی ملانوسیتی فعال می شود، تعداد ملانوسیت ها بیشتر نمی شود بلکه این سلول ها میزان تولید و توزیع ملانین در ناخن را بیشتر می کنند.
هیپرپلازی ملانوسیتیک
ملانوسیتی هایپرپلاسما به زیاد شدن تعداد ملانوسیت ها در ناخن گفته می شود. گاهی اوقات این وضعیت بی خطر یا خفیف است اما در موارد دیگر، ممکن است خطرناک باشد.
علت ها و فاکتورهای دخیل در ابتلا به ملانونیشیا با فعال سازی ملانوسیتی
دلایل زیادی برای ابتلا به ملانونیشیا از طریق فعال سازی ملانوسیتی وجود دارند که در ادامه آن ها را بررسی می کنیم.
تفاوت های نژادی
عارضه ملانونیشیا در افراد سیاه پوست شایع تر از بقیه مردم است. مثلا فقط 20 درصد از مردم ژاپن به این عارضه مبتلا هستند اما 77 تا 100 درصد از مردم آفریقایی آمریکایی با این شرایط دست و پنجه نرم می کنند.
اما جالب است بدانید که فقط یک درصد از مردم سفید پوست ملانونیشیا می گیرند.
بارداری
ممکن است مادر در دوران بارداری با ملانونیشیا طولی مواجه شود و اثر آن در چندین ناخن دست یا حتی ناخن های پا دیده شود.
عفونت های قارچی
وقتی فرد به یک سری از عفونت های قارچی مبتلا می شود، ملانین تولید شده و اثر آن در ناخن های دست دیده می شود.
آقایان بیشتر از خانم ها از طریق به ملانونیشیا مبتلا می شوند و بیشتر هم در ناخن های پا دیده می شود.
عفونت های باکتریایی
افرادی که سیستم ایمنی بدن شان ضعیف شده است، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به عفونت هایی با باکتری هایی قرار دارند که باعث بروز ملانونیشیا می شوند مثل سودوموناس آئروژینوزا.
عفونت های ویروسی
افرادی که HIV دارند، ممکن است ملانونیشیا طولی و عرضی را در ناخن های دست و پا مشاهده کنند.
بیماری های پوستی
بیماری های التهابی پوست مثل پسوریازیس، لیکن پلان و آمیلوئیدوز باعث فعال سازی ملانوسیتی و ابتلا به ملانونیشیا می شوند.پو
آسیب دیدن
جویدن ناخن، ضربه دیدن و اصطکاک باعث بروز ملانونیشیا طولی یا منتشر شده می شوند.
تومور
تومورهای خوش خیم و بدخیم مثل بیماری بوون یا سرطان سلول های سنگفرشی باعث فعال سازی ملانوسیتی می شوند.
بیماری های سیستماتیک
افرادی که به بیماری هایی مثل بیماری ادیسون و سندرم کوشینگ مبتلا هستند، در چند ناخن دست یا پا این عارضه را مشاهده می کنند.
اغلب ملانونیشیا را در نوع منتشر شده یا ترکیبی از هر یک مشاهده می کنند.
مصرف دارو
وقتی دارو مصرف می کنید، معمولا در چند ناخن دست می توانید ملانونیشیا منتشر شونده را مشاهده کنید.
روش های درمان
افرادی که شیمی درمانی یا آزمایش های اشعه ایکس را انجام داده اند، ناخن های دست شان سیاه می شود. مدت زمان قرار گیری بیماری در معرض اشعه ایکس یا طول دوره درمان با شیمی درمان، نقش تعیین کننده در سیاه شدن ناخن های دست دارد.
علت ها و فاکتورهای دخیل در ابتلا به ملانونیشیا با هیپرپلازی ملانوسیتیک
دلایل زیادی برای ابتلا به ملانونیشیا از طریق هپرپلازی ملانوسیتیک وجود دارند که در ادامه آن ها را بررسی می کنیم.
نیل ماتریکس نووس
نوعی عارضه خوش خیم است که در نتیجه ابتلا به آن، خطوط طولی به رنگ قهوه ای یا سیاه را روی ناخن های دست مشاهده می کنید. معمولا شایع ترین دلیل ابتلا به ملانونیشیا در کودکان، نیل ماتریکس نووس است.
لنتیگو
نوعی عارضه خوش خیم که در نتیجه ابتلا به آن، خطوط با عرض کمتری را روی ناخن های دست مشاهده می کنید. این نوع از ملانونیشیا بیشتر در بزرگسالان دیده می شود.
ملانوما واحد ناخن (NUM)
این عارضه نادر اما خطرناک است. بیشتر در کشورهای آسیایی مثل ژاپن، چین و کره گزارش شده است. معمولا در انگشت بزرگ پا، انگشت های شست و میانی دیده می شود.
فاکتورهای خطرناک در ابتلا به ملانونیشیا
ملانونیشیا زن و مرد، پیر و جوان را هدف قرار می دهد. البته احتمال ابتلای افراد سیاه پوست بیشتر است.
اگر فرد در محیط هایی قرار بگیرد که به ویروس، قارچ یا باکتری آلوده باشند، خطر سیاه شدن ناخن های دست بیشتر می شود. مثلا افرادی که مدام با آب یا ترکیبات خیس تماس دارند، بیشتر در معرض ابتلا به ملانونیشیا باکتریایی هستند.
عواقب ملانونیشیا
عواقب ناشی از ملانونیشیا به عامل به وجود آورنده آن بستگی دارد که عبارت است از:
- اگر فرد به ملانوم سابونگوال مبتلا شود، در نهایت به عارضه متاستاز مبتلا شده و در پایان هم جان خودش را از دست می دهد.
- آسیب دیدگی، عفونت و بیماری التهابی باعث شکاف و جدا شدن ناخن و دیستروفی دردناک ناخن می شود.
درمان ملانونیشیا
باید اول مشخص شود چرا ناخن های دست فرد سیاه شده اند تا بعدا بتوان آن را درمان کرد. اگر مسئله مهمی باعث سیاه شدن ناخن دست نشده باشد، احتمالا نیازی به درمان نیست.
گاهی اوقات بعد از این که دلیل اصلی سیاه شدن ناخن برطرف می شود، به مرور می بینید که سیاهی های ناخن از بین می روند. مثلا اگر علت ابتلا به ملانونیشیا و سیاه شدن ناخن دست مصرف دارو باشد، بعد از شش تا هشت هفته که دوره درمان تمام شد، این عارضه هم برطرف می شود.
اگر بیماری خطرناکی باعث ابتلا به این عارضه شده باشد، مثلا ملانوما واحد ناخن، پزشک روش جراحی را توصیه می کند. در این حالت، ناخن یا قسمت انتهایی انگشت دست یا پا جدا می شود.
تشخیص
معمولا پزشک برای تشخیص دلیل سیاه شدن ناخن دست، درباره تاریخچه بیماری سوال کرده و ناخن ها را معاینه می کند. تعداد ناخن های آسیب دیده، الگو و رنگ آن ها را بررسی می کند.
گاهی اوقات پزشک برای این که با دقت بیشتری دلیل را بگوید، از بیمار می خواهد که آزمایش های تشخیصی بیشتری انجام دهد. به همین خاطر، ناخن دست بیمار زیر یک نوع میکروسکوپ مخصوص به نام درماتوسکوپ بررسی می شود. اسم این روش، آنیکوسکوپی است.
از این روش برای تشخیص ملانونیشیا و تمایز آن با بیماری های دیگر استفاده می شود. مثلا عارضه خونریزی رگه ای به صورت خطوط طولی قهوه ای رنگ در زیر ناخن دیده می شود و از طریق این آزمایش می توان این دو عارضه را از هم تشخیص داد. قطعا تشخیص بیماری ها از یک دیگر، تاثیر زیادی در درمان موثر آن ها دارد.
پزشک با این روش ها می تواند خفیف یا وخیم بودن عارضه را هم تشخیص دهد. گاهی اوقات پزشک از بیمار می خواهد روش بیوسپی را انجام دهد تا تاییدیه های بیشتری کسب کند. در این صورت، بخشی از ناخن فرد جدا شده و سلول های موجود در ناخن به طور دقیق تر بررسی می شوند.
مروری بر ملانونیشیا
ملانونیشیا به اصطلاحی گفته می شود که برای سیاه شدن ناخن های دست و پا استفاده می شود و دلایل زیادی دارد. وقتی تعداد ملانوسیت ها در بستر ناخن زیاد شده یا میزان تولید ملانین بیشتر می شود، ناخن تغییر رنگ می دهد.
تا زمانی که ملانونیشیا خطرناک نبوده و بیماری مهمی باعث بروز آن نشده باشد، نیازی به درمان نیست.
اگر احتمال می دهید ناخن دست تان سیاه شده و علائم هر کدام از نمونه های گفته شده ملانونیشیا را در خود مشاهده کردید، بهتر است به مراکز درمانی رفته و معاینه شوید تا بعدا با مشکلات بزرگ تری مواجه نشوید.
