آسم چیست؟
آسم نوعی بیماری مزمن (طولانی مدت) ریوی است که مجراهای هوایی را تحت تاثیر قرار می دهد. منظور از مجراهای هوایی، لوله هایی است که هوا را از ریه ها خارج کرده و وارد می کنند. ریه های فرد مبتلا به آسم ملتهب و باریک می شوند و در نتیجه فرد خس خس کرده، در قسمت قفسه سینه احساس فشار می کند و سرفه می کند. زمانی که این علائم وخیم تر از روزهای معمول شوند، گفته می شود که فرد دچار حمله آسم شده یا این عارضه عود کرده است. در ادامه با دکتر چک همراه باشید تا بیشتر با این بیماری آشنا شوید…
چه عواملی باعث بروز آسم می شوند؟
دلیل اصلی ابتلا به این عارضه نامشخص است اما گفته می شود که عوامل ژنتیکی و محیطی احتمالا در این زمینه نقش دارند.
اگر شما در معرض محرک های آسم قرار داشته باشید، حمله آسم شدیدتر می شود. منظور از محرک ها، چیزهایی است که علائم را بدتر می کنند مانند:
آسم آلرژیک که ناشی از مواد آلرژی زا می باشد: مواد آلرژی زا به ترکیباتی گفته می شود که باعث بروز پاسخ آلرژیک در بدن می شود و شامل موارد زیر است:
- هیره
- کپک قارچی
- حیوانات خانگی
- آلودگی های ناشی از علف، درختان و علف های هرز
- مواد زائد تولید شده توسط جاندارانی مانند سوسک و موش.
آسم غیرآلرژیک توسط محرک هایی ایجاد می شود که آلرژی زا نیستند مانند موارد زیر:
- نفس کشیدن در هوای سرد
- مصرف داروهای خاص
- مواد شیمیایی خانگی
- ابتلا به عفونت هایی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا
- آلودگی هوا خارج از خانه.
استعمال تنباکو
آسم شغلی که در نتیجه نفس کشیدن در محیط های صنعتی و شیمیایی محل کار ایجاد می شود.
آسم تحریک شده با ورزش که در هنگام انجام فعالیت های بدن ایجاد می شود؛ علی الخصوص زمانی که فرد در هوای آلوده ورزش کند.
مواد محرک این عارضه در هر فرد متفاوت هستند و به مرور زمان تغییر می کنند.
چه افرادی در معرض ابتلا به آسم قرار دارند؟
تمام افراد در هر سن و سالی به این مشکل دچار می شوند اما در بیشتر افراد، اغلب از دوران کودکی شروع می شود. فاکتورهای مهمی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند شامل موارد زیر می شود:
- زمانی که مادر باردار است یا زمانی که نوزاد کودچک است و در معرض دود ناشی از سیگار دیگران قرار بگیرد.
- در معرض تماس قرار داشتن با ترکیبات خاص در محل کار مانند: مواد آزار دهنده شیمیایی یا آلودگی های صنعتی.
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی. چنانچه پدر یا مادرتان به آسم مبتلا باشد، احتمالا خودتان نیز آسم خواهید گرفت؛ اگر مادر دچار باشد، این احتمال قوی تر خواهد شد.
- نژاد یا مذهب. دو رگه های آمریکایی آفریقایی و افراد سیاه پوست و مردم اهل پورتو ریکو، در مقایسه با دیگر نژادها، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
- ابتلا به دیگر بیماری ها مانند آلرژی یا چاقی مفرط.
- جنسیت. پسر بچه ها بیشتر از دختر بچه ها در معرض ابتلا به آسم قرار دارند. در نوجوانان و بزرگسالان نیز بیشتر خانم ها مبتلا می شوند.
علائم آسم
علائم این عارضه عبارت اند از:
- احساس فشار در قسمت قفسه سینه
- سرفه کردن علی الخصوص در شب ها یا صبح های زود
- تنگی نفس
- خس خس کردن.
این علائم از خفیف تا شدید در افراد مشاهده می شود؛ ممکن است هر روز یا تنها بعضی وقت ها آن ها را تجربه کنید.
در زمان عود آسم، علائم نیز بدتر می شوند. گاهی اوقات، این بیماری به طور تدریجی و گاهی اوقات نیز به طور ناگهانی عود می کند و حتی ممکن است زندگی فرد را نیز به مخاطره بیاندازد. حمله آسم در افراد مبتلا به نوع شدید آسم بیشتر دیده می شود. چنانچه این حملات را تجربه کردید باید روش درمان تغییر کند.
چگونه باید این بیماری را تشخیص داد؟
پزشک با کمک راهکارهای زیر می تواند ابتلا به این بیماری را تشخیص دهد:
- معاینه بدنی
- بررسی سابقه پزشکی
- انجام آزمایش های عملکرد ریه (یکی از این آزمایش ها اسپیرومتری نام دارد که میزان عملکرد ریه را بررسی می کند.)
- آزمایش هایی که نحوه عکس العمل نشان دادن مجراهای هوایی در هنگام تماس داشتن با مواد خاص را بررسی می کند. (در این آزمایش، فرد باید مواد آلرژی زا با غلظت های مختلف را استنشاق کرده یا داروهایی مصرف کند که ماهیچه های موجود در این مجراها را تنگ کند. قبل یا بعد از این آزمایش، تست اسپیرومتری انجام می شود.)
- آزمایش های بیشینه جریان بازدمی (PEF) که میزان دمیدن هوا با حداکثر توان در فرد را اندازه گیری می کند.
- آزمایش اکسید نیتریک بازدم (FeNo) که میزان اکسید نیتریک موجود در تنفس در هنگام بازدم را اندازه گیری می کند. زمانی که میزان این ترکیب زیاد باشد به این معنا است که ریه ها ملتهب شده اند.
- چنانچه فرد سابقه ابتلا به آلرژی را داشته باشد، باید آزمایش های خون یا آلرژی پوست را انجام دهد. با کمک این آزمایش ها می توان مشخص کرد که کدام یک از مواد آلرژی زا باعث تحریک سیستم ایمنی و بروز پاسخ می شوند.
درمان آسم
پزشک به افرادی که مبتلا به آسم هستند، یک برنامه می دهد که راهکارهایی برای کنترل علائم و پیشگیری از بروز حملات آسم در آن ارائه شده است.
استراتژی هایی به منظور پیشگیری از بروز محرک ها: به طور مثال، اگر دود تنباکو باعث تحریک ریه های فرد می شود، نباید خودش سیگار کشیده و به دیگران در خانه و ماشین اجازه سیگار کشیدن را بدهد.
تجویز داروهای کوتاه مدت: با مصرف این داروها، در هنگام بروز حمله آسم، بروز علائم کنترل شده یا آن ها را درمان می کنند. در این شیوه درمان، فرد باید یک اسپری استنشاقی با خود داشته باشد. البته همراه با این اسپری، داروهای دیگری نیز باید مصرف شود تا مجراهای هوایی باز شوند.
داروهای کنترلی: فرد مبتلا به آسم موظف است که هر روز و به منظور پیشگیری از بروز علائم و نشانه ها، این داروها را مصرف کند. در نتیجه مصرف این داروها، میزان التهاب مجراهای تنفسی کم شده و دیگر باریک نمی شوند.
چنانچه دچار حمله آسم شدید و مصرف داروهای کوتاه مدت نیز کارساز نبود، به کمک فوری نیز دارید.
تا زمانی که علائم و نشانه ها تحت کنترل درآیند، پزشک داروهای مختلف را بررسی می کند.
گاهی اوقات، این بیماری به حدی شدید می شود که با دیگر راهکارها نیز نمی توان آن را کنترل کرد. پزشک به بزرگسالانی که دچار آسم کنترل نشده هستند، گاهی اوقات شیوه ترموپلاستی برونشی را توصیه می کند. در این شیوه درمانی با کمک گرما سعی می شود که ماهیچه نرم موجود در ریه ها منقبض شود. در نتیجه، دیگر مجراهای هوایی نمی توانند تنگ شده و فرد راحت می تواند نفس بکشد. البته این روش خطراتی نیز به دنبال دارد؛ حتما در این زمینه با پزشک خود صحبت کنید.
