بسیاری از مواقع این جمله را از دهان دیگران شنیده اید که می گویند از رفتن به دندانپزشکی متنفر هستند! این جمله تکراری شاید اثر منفی در ذهن افراد بگذارد اما همواره به یاد داشته باشید که دندان های هر فرد، از مهم ترین اعضای صورت او می باشد. شکل و رنگ دندان ها، می تواند برداشت اولیه هر نفر نسبت به فرد دیگری را تعیین کند و تا حدی جایگاه اجتماعی اشخاص را نیز در برخورد اول مشخص می کند. به همین علت با وجود تنفر مردم به دندانپزشکی، باز هم با علاقه به نوبت های خود می روند تا کار دندان هایشان انجام شود. امروزه علاقه افراد به روشن کردن و سفیدتر کردن دندان ها نیز افزایش یافته است که از لحاظ فرهنگی در بین مردم کاملا جا افتاده است که دندان های سفید، نشانه ای از دندان های سالم می باشد و شخصی که دندان های سفید داشته باشد، به بهداشت فردی خود نیز بسیار اهمیت می دهد و از لحاظ اجتماعی و اقتصادی جایگاه نسبتا خوب و بالایی دارد.
رشته دندانپزشکی
می توان گفت که دندانپزشکی، حرفه ای است که با پیشگیری و درمان بیماری های دهان که شامل دندان ها، لثه ها، ساختارهای نگهدارنده و بافت های نرم دهان می شود، سر و کار دارد. دندانپزشکی همچنین شامل درمان و اصلاح ناهنجاری های فک ها، نامرتبی دندان ها و ناهنجاری های حفره دهان مانند شکاف کام، می باشد. دندانپزشکی علاوه بر دوره عمومی، شامل تخصص و فوق تخصص های متنوعی می شود که شامل ارتودنسی دندان، دندانپزشکی اطفال، پریودنتیکس (Periodontics)، پروتزهای دندانی، جراحی دندان و فک و صورت، ریشه دندان، بهداشت دندان و رادیولوژی فک و صورت می شود.
تاریخچه رشته دندانپزشکی
دندانپزشکی از زمان قدیم انجام می شده؛ البته نه به شکلی که ما امروزه به آن عادت داریم. برای مثال جمجه های مصری کشف شده است که حاوی سوراخ های کوچک در فک و در کنار ریشه دندان بوده اند. گمان می رود که این سوراخ ها، برای تخلیه آبسه بر روی فک ایجاد شده اند. همچنین گزارش هایی از کتیبه های مصری تهیه شده است که نشان می دهد مصریان جراحی دندان را انجام داده اند. با تلاش باستان شناسان، کشف شده است که اولین تلاش برای جایگزین کردن دندان، به لبنان امروزی باز می گردد، جایی که دندان های از دست رفته با دندان های حیوانات مختلف جایگزین می شدند و با طناب هایی در جای خود محکم می شدند. دندانپزشکی ترمیمی، شبیه به دندانپزشکی امروزی، در ایتالیای مرکزی و شمالی امروزی آغاز شده است. در مقبره هایی که از این افراد پیدا شده، پروتزهای جزئی دندان با جنس طلا یافت شده است.
البته روند پیشرفت علم دندانپزشکی، در کشورهای اسلامی کمی متفاوت بوده. به دلیل ممنون بودن استفاده از اجزای بدن حیوانات مرده، افراد مسلمان به هیچ عنوان از اعضای بدن دیگر موجودات استفاده نمی کردند. در عوض، در کشورهای اسلامی برای درمان کردن، از گیاهان و داروهای مختلف استفاده می شده است. همچنین نوشته های پزشکان اولیه همچون ابوعلی سینا نشان داده است که رعایت بهداشت دهان و دندان بسیار با اهمیت بوده و دندان ها تمیز می شدند. کشیدن دندان ها بسیار نادر بوده و تنها زمانی دندان را می کشیدند که دندان لق بوده و راهی برای نجات آن وجود نداشته است.
رشته دندانپزشکی در ایران
برای قبولی و ورود به رشته دندانپزشکی در دانشگاه های داخل ایران، نیازمند شرکت در کنکور تجربی و کسب رتبه مورد نیاز هستید. البته باید در نظر داشته باشید که این رشته، جزو رشته های بسیار پر طرفدار در کنکور تجربی بوده و قبولی در آن بسیار سخت می باشد. افراد می توانند این رشته را در دانشگاه های سراسری دولتی، آزاد، پردیس های بین المللی خود گردان و غیره، بخوانند و تحصیل کنند. البته فراموش نکنید که تحصیل در این رشته حتی در دانشگاه های آزاد نیز نیازمند شرکت در کنکور تجربی بوده؛ بنابراین هیچ راهی برای تحصیل در رشته دندانپزشکی به صورت بدون کنکور، ممکن نمی باشد. همچنین این رشته، دارای دوره طرح اجباری بوده که پس از اتمام تحصیل، باید توسط فرد انجام شود.
دندانپزشکی و واحد های مورد نیاز
واحدهای مربوط به دندانپزشکی به دو دسته علوم پایه و دروس اختصاصی تقسیم می شود:
علوم پایه
دروسی که در این مرحله باید خوانده شوند شامل فیزیک، پزشکی، فیزیولوژی، روان‌شناسی عمومی، آسیب شناسی عمومی، تشریح، ژنتیک انسانی، میکروب شناسی، ایمنی شناسی، بیو شیمی، بافت شناسی انسانی و جنین شناسی می باشد.
دروس اختصاصی
دروس اختصاصی که اطلاعات دانشجو را، در رابطه با موضوعات مختلف، مرتبط و مورد نیاز تکمیل می کند شامل پریودنتولوژی، دندا‌پزشکی ترمیمی (پروتز متحرک پارسیل، پروتز ثابت، پروتز کامل)، جراحی دهان و فک و صورت، دندانپزشکی کودکان، رادیولوژی دهان، کالبد شناسی و مورفولوژی (ریخت شناسی) دندان، زبان خارجی اختصاصی، جنین و بافت شناسی فک و دهان، نظام پزشکی و طب قانونی، بهداشت عمومی و اِکولوژی، بهداشت محیط زیست، دندا‌پزشکی مجتمعی، آسیب شناسی دهان، ارتودنسی، اندودنتیکس (درمان ریشه)، بیماری های دهان و تشخیص، بیولوژی دهان، گوش و حلق و بینی، بیماری های روانی، بیماری های درونی، فارماکولوژی، بهداشت دهان و تغذیه و دندانپزشکی پیشگیری مواد دندانی و پایان نامه، می باشد.
تخصص رشته دندانپزشکی
به طور کلی می توان گفت که ۱۰ تخصص شناخته شده در دنیا وجود دارد. این تخصص ها شامل موارد زیر می باشند:
متخصص درمان ریشه (اندودنتیست)
اندودنتیست به کسی گفته می شود که به طور تخصصی، بر روی درمان ریشه دندان کار می کند. درمان ریشه به تنهایی توسط دندانپزشک عمومی نیز انجام می شود اما در بسیاری از موارد، ریشه دندان نیاز به درمان تخصصی دارد که باید حتما به اندودنتیست مراجعه شود. همچنین عصب کشی نیز بهتر است توسط این متخصص انجام شود تا از بروز آسیب های احتمالی جلوگیری شود.
متخصص جراحی لثه و ایمپلنت (پریودنتیست)
پریودنتیست به شخصی گفته می شود که متخصص لثه و بیماری های مربوط به لثه و همچنین دیگر بافت های نرم دهان است. لثه ها به طور معمول با بالا رفتن سن و عدم رعایت بهداشت دهان، درگیر با آسیب و بیماری های مختلف می شوند که راه درمان آن ها، مراجعه به این متخصص است. انجام مراقبت و درمان های لازم مربوط به لثه و همچنین انجام جراحی لثه نیز بر عهده وی می باشد. این متخصص، خدمات ایمپلنت دندان را نیز انجام می دهد.
متخصص ارتودنسی (ارتودنتیست)
ارتودنتیست وظیفه صاف و مرتب کردن ظاهر دندان ها را تحت عنوان خدمات ارتودنسی دندان بر عهده دارد. وی با استفاده از سیم ها و ابزارهای مخصوص، دندان ها را در جای درست و مناسب قرار می دهد. او همچنین ایرادها و مشکلات مربوط به دندان ها و فک را برطرف و رفع می کند.
متخصص پروتزهای دندانی (پروستودنتیست)
درمان های مربوط به دندان های مصنونی و پروتزهای دندانی، وظیفه پروستودنتیست می باشد. کار این متخصصین می تواند شامل جایگرین کردن دندان های از دست رفته یا روکش کردن دندان ها باشد. همچنین انجام ایمپلنت های دندانی نیز در حوزه تخصص این افراد قرار می گیرد و می توانند آن را انجام دهند.
متخصص ترمیم و زیبایی
متخصص های ترمیم و زیبایی صرفا جهت بهبود بخشیدن ظاهر افراد فعالیت می کنند. این متخصصین بخش عمده ی کار خود را در راه سفید کردن دندان های افراد پیش می برند. همچنین می توانند از تاج های مختلف برای ترمیم دندان های آسیب دیده نیز استفاده کنند.
متخصص آسیب شناسی (پاتولوژی) دهان، صورت و فک
این متخصصین، آسیب شناسی های مربوط به سر، گردن و دهان را بر عهده دارند. در این حوزه، بافت های نمونه برداری شده توسط دندانپزشک، به آزمایشگاه فرستاده می شود و جهت بررسی دقیقتر توسط آسیب شناس در آزمایشگاه می ماند. این کار برای برخی از بیماری ها و بافت های توده، الزامی می باشد.
متخصص بیماری های دهان
این متخصصین، درواقع علائم و ضایعه هایی که در دهان افراد ایجاد می شود را تشخیص داده و در جهت درمان آن اقدامات لازم را انجام می دهند. همچنین در صورتی که در بافت دهان، تغییر رنگی رخ دهد، این متخصص، مسئول درمان آن می باشد.
متخصص دندانپزشک کودکان
دندانپزشک اطفال، نیازمند دوره هایی است که نحوه برخورد و رفتار با کودکان را آموزش ببیند و بتواند به افراد از ابتدای تولد تا زمان بزگسالی کمک کند. این افراد بیشتر بر روی آموزش شیوه تمیز کردن دهان و دندان به کودکان متمرکز هستند و تفاوت دندان های شیری با دندان های بزرگسالی را به خوبی می دانند.
متخصص رادیولوژی
متخصصین این رشته، وظیفه تهیه و تفسیر تصاویر رادیوگرافی را بر عهده دارند. تمامی دندانپزشکان قبل از آغاز کار خود بر روی دندان ها، به عکس رادیولوژی نیاز دارند. برخی از دندانپزشکان در مطب های خودشان دستگاه و متخصص رادیولوژی دارند و برخی دیگر، مراجع را به مراکز رادیولوژی ارجاع می دهند.
متخصص جراح
جراح فک و صورت، رشته ای جداگانه است که به طور تخصصی آناتومی ها و ساختارهای مورد نیاز را مطالعه می کند و جراحی های مربوط به آن را انجام می دهد. انجام جراحی های مربوط به کیست و تورمور، فک، چانه، قرار دادن انواع مختلف ایمپلنت ها و جراحی های زیباییِ فک در حوزه تخصصی جراح می باشد.
سخن پایانی
این مطلب توسط عوامل کلینیک دندانپزشکی سفید صدفی تهیه گردیده است. امیدواریم مطالب ذکر شده موجب رضایت شما بوده باشد. در صورتی که سوال یا ابهامی در خصوص دندانپزشکی دارید، لطفا در بخش نظرات مطرح نمایید.
