آرتروز (OA)  باعث التهاب مفاصل و از کار افتادگی و از بین رفتن تدریجی غضروف ها می شود. مادامی که غضروف تحلیل برود، فرد در هنگام راه رفتن و حرکت کردن احساس درد و ناراحتی می کند.

این بیماری نوعی اختلال رایج مفاصل است. طبق اطلاعات موسسه آرتروز، از هر 12 فردی که بالاتر از 60 سال دارند، 1 نفر آرتروز دست، می گیرد.

آرتروز یک بیماری تصاعدی است؛ یعنی این که با گذشت زمان علائم بیماری بدتر می شوند.

این اختلال هیچ راه درمان قطعی ندارد؛ اما با روش هایی می توان درد و التهاب را کنترل کرد و فرد را همواره فعال و پویا نگه داشت.

علائم آرتروز

ابتلا به آرتروز باعث درد و سفتی مفاصل می شود.

در مراحل اولیه بیماری فرد هیچ علائمی ندارد، اما با گذشت زمان ممکن است که در یک یا چندین مفاصل علائم درد رخ دهد.

در اوایل این بیماری علائم ناشی از آن شامل موارد زیر می شود:

  • درد و سفتی مفاصل بعد از حرکت دادن آن، بدتر می شود؛
  • التهاب؛
  • به سختی حرکت دادن مفصل آسیب دیده؛
  • گرما و حساسیت مفاصل؛
  • از بین رفتن حجم ماهیچه ها؛
  • صدای ترق تروق مفاصل که به آن «کرپیتوس» می گویند.

زمانی که این بیماری پیشرفت کند، فرد این علائم را مشاهده خواهد کرد:

  • ورم غشاء زلالی: التهاب خفیف بافت های اطراف مفاصل؛
  • آسیب دیدگی و نابودی غضروف؛
  • رشد استخوانی اطراف لبه های مفاصل.

تاثیرات آرتروز

غضروف ماده ای محافظتی است که در انتهای استخوان مفاصل، به عنوان ضربه گیر عمل کرده و باعث حرکت نرم و آسان مفاصل می شود.

آرتروز زانو

در بیماران مبتلا به آرتروز، سطح نرم غضروف، ناهموار شده و به تدریج از بین می رود. در نتیجه، استخوان ها که الان هیچ ضربه گیری ندارند، به یکدیگر برخورد می کنند و باعث درد و آسیب رساندن به فرد می شوند.

مادامی که فرم استخوان ها تغییر می کند، مفاصل سفت تر و کارایی شان کمتر می شود و درد ایجاد می کنند.

حتما بخوانید: آیا بادام زمینی برای مبتلایان به دیابت خوب است؟

علاوه بر این، مایع ای در مفاصل انباشته شده و باعث التهاب می شود.

همان طور که می دانید، هر مفصلی ممکن است که دچار آرتروز  شود؛ اما معمولا در نواحی زانوها، مفاصل ران، دست ها، آرتروز گردن و پایین کمر رخ می دهد.

زانوها

معمولا زانوها دچار آرتروز می شوند؛ مگر این که به دلیل آسیب یا دلایل دیگر، فرد به این بیماری مبتلا شود.

فردی که آرتروز زانو دارد، این علائم را مشاهده می کند:

  • هنگامی که راه می رود؛ خصوصا وقتی از مسیر سربالایی یا پله ها بالا می رود، احساس درد می کند.
  • زانوهایش در هم قفل شده و صاف کردن پا را سخت تر می کند.
  • هنگامی که زانوهایش را خم می کند، صدایی آرام متوجه می شود.

مفاصل ران

فردی که آرتروز مفاصل ران دارد، هنگام حرکت دادن مفاصل این ناحیه( وقتی که می خواهد بلند شود یا بنشیند) سختی و درد را احساس می کند.

ویژگی معمول آرتروز مفاصل ران، درد ران هاست؛ البته ممکن است که باعث درد زانو، ران و باسن نیز شود.

دست ها

آرتروز دست در این نواحی ظاهر می شود:

  • انگشت شست؛
  • مفصل بالایی دیگر انگشت ها که نزدیک ناخن قرار دارند؛
  • قسمت میانی مفاصل انگشتان دیگر.

فردی که مبتلا به آرتروز دست است، با این حالت ها روبرو می شود:

  • درد، سفتی و التهاب انگشتان؛
  • برجسته شدن مفاصل انگشت؛
  • خم شدگی آشکار مفاصل آسیب دیده؛
  • برآمدگی یا کیست هایی روی کمرها یا انگشتان که پر از مایع و دردناک هستند؛
  • برجسته شدن قسمتی که مفاصل انگشت به مچ دست می رسند، باعث اختلال در نوشتن یا تکان دادن اجسام ( کلید) می شود.

درد انگشتان

درد انگشتان در بعضی از افراد کم شده و در نهایت از بین می رود؛ اما التهاب و برجستگی آن باقی می ماند.

فردی که بیش از 2 هفته، دچار التهاب و سفتی مفاصل شده است، باید به مراکز درمانی مراجعه کند.

علت ابتلا به آرتروز

پزشکان علت اصلی بروز این بیماری را نمی دانند؛ اما به نظر می رسد، زمانی که بدن طبق روال همیشگی، در بازسازی و ترمیم بافت مفصل موفق نباشد، آرتروز رشد می کند.

اغلب بزرگسالان به آرتروز مبتلا می شوند؛ اما هر فردی با هر سن و سالی ممکن است به این بیماری دچار شود.

عوامل ژنتیکی

بعضی از عوامل ژنتیکی خطر پیشرفت آرتروز را بیشتر می کنند. زمانی که تمام این عوامل ایجاد شوند، ممکن است یک فرد 20 ساله هم به این بیماری مبتلا گردد.

آسیب دیدگی و استفاده بیش از حد

آسیب دیدگی، عمل جراحی یا استفاده بیش از حد از یک مفصل، باعث می شود که بدن دیگر توانایی لازم برای ترمیم را نداشته باشند و آرتروز را تحریک کند؛ در نهایت، این عوامل باعث بروز علائم می شوند.

سال ها بعد از آسیب دیدگی، زمان می برد تا علائم آرتروز نمایان شوند.

حتما بخوانید: بیماری فیبرومیالژیا چیست و چه علائمی دارد؟ آیا درمان می شود؟

دلایلی که باعث می شود فرد بیش از حد از مفاصل استفاده کند یا در معرض آسیب های متداوم قرار بگیرد، شغل و حرکات ورزشی است که باید چندین بار آن ها را تکرار کند.

عوامل خطرناک

چندین عامل وجود دارند که خطر ابتلا به آرتروز را بیشتر می کنند؛ از جمله:

  • جنسیت: بیشتر زنان، مخصوصا بعد از 50 سالگی به آرتروز مبتلا می شوند.
  • سن: علائم آن بیشتر، بعد از 40 سالگی، مخصوصا آرتروز زانو، ظاهر می شوند. البته آسیب دیدگی باعث آرتروز در جوانان نیز می شود.
  • چاقی مفرط: چاقی مفرط باعث می شود که وزن اضافه به مفاصلی که باید وزن را تحمل کنند، وارد شود و همین، خطر آسیب دیدگی را زیاد می کند.
  • شغل: فردی که مجبور است هر روز، کارهای تکراری را با مفاصل خود انجام دهد، در معرض خطر بیشتری قرار دارد.
  • فاکتورهای ژنتیکی و وراثت: فردی که این دو عامل را دارد، در خطر ابتلا به آرتروز است.

سایر شرایط

بعضی از حالت ها باعث می شوند که فرد بیشتر در معرض خطر ابتلا به این اختلال، قرار بگیرد:

  • التهاب مفاصل، مثل: آرتریت رماتیسمی یا نقرس؛
  • بیماری پگت استخوان؛
  • آرتروز سپتیک؛
  • هم تراز نبودن زانو، ران و قوزک پا؛
  • متفاوت بودن طول پاها؛
  • یک سری از اختلالات مفصلی و غضروفی که از هنگام تولد، همراه فرد بودند.

تشخیص

زمانی که به پزشک مراجعه می کنید، درباره علائم سئوال می پرسد و از نظر جسمانی شما را بررسی می کند.

هیچ آزمایش مشخصی برای تشخیص آرتروز وجود ندارد؛ اما می توان بروز آسیب دیدگی و دلایل دیگر آن را تشخیص داد.

بعضی از این آزمایش ها عبارتند از:

  • پرتو ایکس و ام آر آی: در این دو آزمایش می توان خار پاشنه اطراف مفصل یا باریک شدگی داخل مفصل را مشاهده و درباره شکستگی غضروف اظهار نظر کرد.
  • بررسی مایع مفصل: پزشک با استفاده از یک سوزن استریل مایع را از مفصل ملتهب خارج کرده و آن را بررسی می کند. از این طریق می توان ابتلا به نقرس یا عفونت را مشخص کرد.
  • آزمایش های خون: آزمایش خون، مشکلات دیگر، مثل آرتریت رماتیسمی را تشخیص می دهد.

درمان بیماری آرتروز

از آن جایی که هیچ درمان قطعی برای جلوگیری از آسیب های ناشی از آرتروز وجود ندارد، بعضی از روش ها به بهبود علائم کمک کرده و کارایی و پویایی را در مفاصل آسیب دیده حفظ می کنند.

درمان بیماری آرتروز

اقداماتی که می توان انجام داد؛ شامل: ورزش کردن، درمان های خانگی، اصلاح سبک زندگی و مصرف دارو می شود.

مصرف دارو

دارو به کاهش درد کمک می کند.

استامینوفن (تیلنول)

افرادی که علائم خفیف تا متوسطی را مشاهده می کنند، با مصرف این دارو، دردشان کم می شود.

طبق دستورالعمل های پزشک پیش بروید؛ زیرا استفاده بیش از حد از این دارو، عوارض جانبی به همراه خواهد داشت و با سایر داروها تداخل پیدا خواهد کرد.

داروهای غیراستروئیدی ضد التهابی

در صورتی که با مصرف استامینوفن درد کم نشود، پزشک یک تسکین دهنده قوی تر تجویز می کند که ممکن است شامل: ایبوپروفن، آسپیرین یا دیکلوفناک باشد.

این داروها را می توان به صورت دهانی یا موضعی مصرف کرد و مستقیما روی قسمت پوست قرار داد.

کرم کاپسایسین

این کرم از نوع موضعی است که حاوی ترکیبات فعال فلفل تند است. پس از مصرف این کرم، فرد نوعی گرما را حس می کند که میزان ترکیبات P، نوعی ماده شیمیایی که عامل انتقال دهنده درد است، را کم می کند.

پس از 2 هفته تا یک ماه مصرف کرم درد به کلی بهبود خواهد یافت.

قرار دادن کرم روی نواحی شکسته یا ملتهب ممنوع است و بعد از استفاده از کرم به چشم ها، صورت و اندام های زیرین خود دست نزنید!

تزریق درون مفصلی کورتیزون

بعد از تزریق کورتیکو استروئید به مفاصل، درد و التهاب های شدید، کنترل می شود.

این داروها موثر هستند؛ اما استفاده مداوم از آن ها عوارض جانبی شدیدی به همراه خواهد داشت؛ از جمله: آسیب به مفاصل و خطر ابتلا به پوکی استخوان را زیاد می کند.

دولوکستین (سیمبالتا) نوعی دارو دهانی است که به بهبود دردهای مزمن ماهیچه ای اسکلتی کمک می کند.

جسم درمانی

جسم درمانی چندین نمونه دارد که شامل:

تحریک الکتریکی ماوراء پوستی (TENS)

واحد TENS از طریق الکترولیت ها خود را به پوست می رساند. سپس جریان های الکتریکی از این واحد، به پوست می رود و سیستم عصبی را در هم می شکند و توانایی آن در انتقال سیگنال های درد را کم می کند.

حرارت درمانی

گرما و سرما به کاهش درد و سفتی مفاصل کمک می کنند. فردی که از آرتروز رنج می برد، می تواند یک بطری آب گرم یا بسته خنکی را درون حوله پیچانده و آن را روی مفصل آسیب دیده قرار دهد.

حتما بخوانید: علت گردن درد چیست؟ راه های مناسب برای درمان این درد مزمن

درمان دستی

در این روش، فیزیوتراپ با تکنیک بالا بردن دست ها، سعی می کند تا مفاصل را انعطاف پذیر و نرم کند.

فناوری های کمکی

ابزارهای متعددی وجوددارند که ممکن است به فرد در مقابله با آرتروز کمک کنند.

کفی کفش یا کفش های مخصوص

اگر فردی آرتروز ران، زانو یا پا داشته باشد، کفی یا کفش های مخصوص، با توزیع وزن بدن، به فرد کمک می کنند. یک سری از کفی های جذب کننده کفش هم فشار وارد بر مفاصل را کاهش می دهند.

چوب دستی یا عصا

چوب دستی یا عصا، وزن مفاصل آسیب دیده را تحمل می کند و خطر افتادن را کم می کند.

باید عصا را با دست مخالف مفصل آسیب دیده بگیرید.

آتل بندی، آتل پا و مرهم های مناسب

این گزینه ها باعث استراحت مفصل آسیب دیده می شوند. آتل، مانند تکه ای سخت است که از مفاصل یا استخوان مراقبت می کند.

فراموش نکنید که تنها مدت محدودی باید از آتل استفاده کنید؛ زیرا حرکت ندادن مفاصل آن ها را ضعیف می کند.

عمل جراحی

اگر این بیماری شدیدا بر ران، زانو، مفاصل یا انگشت ها اثر بگذارد، عمل جراحی، راهی مناسب است.

پزشک تنها در صورتی به فرد می گوید که باید عمل جراحی انجام دهد که روش های دیگر بر روی او بی تاثیر یا مفصل به شدت آسیب دیده باشد.

بعضی از روش های موثر عبارت اند از:

مفصل سازی

در عمل مفصل سازی پزشک ناحیه های آسیب دیده را خارج کرده و مفصلی مصنوعی که از آهن و پلاستیک ساخته شده است را وارد می کند. به این روش، «جایگزینی کامل مفصل» هم گفته می شود.

بیشتر افراد با مفصل جدید خود مشکلی ندارند؛ البته احتمال کمی وجود دارد که بدن فردی عفونت کند یا دچار خونریزی شود.

پس از مدتی، مفصل مصنوعی، شل و شکسته شده که باید تعویض شود.

ایجاد جمود مفصلی

در این روش پزشک جراح با عمل جراحی مفاصل را تنظیم می کند تا استخوان ها به هم جوش بخورند. زیاد کردن پایداری و استحکام مفاصل باعث کم شدن درد می شود.

زمانی  که استخوان ها به هم جوش بخورند، فرد بدون این که دردی حس کند، می تواند وزن خود را روی آن بیندازد؛ اما نمی تواند آن را خم کند.

آرتروز کمر

عمل جراحی استئوتومی

در این روش پزشک جراح قسمت کوچکی از استخوان را، چه قسمت بالایی و چه قسمت پایینی مفصل زانو، خارج می کند. بعد از این کار، حرکت پا تنظیم می شود و دیگر تمام وزن روی مفصل آسیب دیده نمی افتد.

این کار در از بین رفتن علائم موثر است؛ اما شاید بعدها نیاز باشد که پزشک با انجام جراحی، زانو را تعویض کند.

عواقب درمانی

آرتروز سپتیک نوعی التهاب مفاصل است که باکتری در آن نقش دارد. عوض کردن زانو با عمل جراحی به طور آشکار خطر عفونت را زیاد می کند.

این شرایط، اورژانسی است و فرد باید در بیمارستان بستری شود. بعد از مصرف دارو آنتی بیوتیک و با تخلیه مایع عفونت از مفصل، می توان این شرایط را درمان کرد.

نکات مربوط به سبک زندگی

روش های متنوعی وجود دارد که با کمک آن ها می توان علائم این اختلال را بهبود بخشید.

از پزشکتان بخواهید تا راه هایی برای تغییر سبک زندگی به شما پیشنهاد دهد. ممکن است که او موارد زیر را توصیه کند:

ورزش کردن و کنترل وزن

به دلایل زیر ورزش کردن ضروری است:

  • حفظ کارایی و فعالیت؛
  • بالا بردن قدرت و وضعیت ماهیچه ها؛
  • جلوگیری از اضافه وزن؛
  • ساختن ماهیچه ها؛
  • مدیریت استرس؛
  • کم کردن خطر بروز مشکلات دیگر، مثل: بیماری های قلبی عروقی.

کتاب های راهنما توصیه می کنند که فرد باید هر هفته حداقل به مدت 150 دقیقه، ورزش های متوسط را انجام دهد.

پزشک فیزیوتراپ کمک می کند تا برنامه ورزشی مناسبی تهیه کنید و فراموش نکنید که باید به دقت، دستورالعمل های او را اجرا کنید تا در آینده آسیب نبینید.

ورزش هایی را انتخاب کنید که وزن اضافه به مفاصل وارد نکنند. شنا و ورزش های آبی، راه های مناسب دیگری برای خوش اندام بودن، بدون این که فشار اضافه به مفاصل وارد شود، می باشد.

وسایل کمکی و تنظیم کننده ها

وقتی که فرد به دلیل ابتلا به آرتروز، قوه تحرک و پویایی خود را از دست دهد، مشکلات دیگری برایش به وجود خواهد آمد؛ از جمله:

  • بالا رفتن احتمال افتادن؛
  • به سختی انجام دادن کارهای روزانه؛
  • استرس؛
  • منزوی شدن و افسردگی؛
  • به سختی کار کردن.

پزشک یا متخصص فیزیوتراپ، با راهکارهای زیر به این فرد کمک می کند:

سازگاری با وسایل خانه: صندلی های بلندتر و وسایلی مثل دستگیره در به فرد کمک می کنند.

حتما بخوانید: سندرم درد میوفاسیال چیست؟ علائم و درمان درد نقطه ای بدن

صحبت کردن با کارفرما: شاید بتوانید خود را با محل کار وفق داده یا از این پس، در ساعات کاری تان انعطاف ایجاد کنید.

وسایل کمکی: استفاده از واکر یا چوب دستی اجازه افتادن را نمی دهد.

مکمل های غذایی

تحقیقات نشان داده، افرادی که میزان ویتامین D بدن شان کم است، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آرتروز قرار دارند. همین طور، این بیماری در افرادی که میزان ویتامین C دریافتی بدنشان کم است، سریع تر رخ می دهد.

کم بودن میزان ویتامین K و سلنیوم هم در این بیماری نقش دارند؛ اما برای تایید این گفته ها باید مطالعات بیشتری صورت بگیرد.

بعضی از افراد مکمل هایی را برای پیشگیری از این بیماری مصرف می کنند که شامل موارد زیر می باشد:

کالج رماتیسم آمریکا اعلام کرده است که هیچ تحقیقاتی دال بر بی خطر بودن این مکمل ها، برای مصرف در زمان ابتلا به این بیماری مشخص نشده است و توصیه می کند که قبل از مصرف این مکمل ها با پزشک خود مشورت کنید.

بررسی اجمالی

آرتروز یک بیماری رایج است که باعث وخیم تر شدن وضعیت مفاصل می شود و  درد و سفتی  به وجود می آورد. در سنین جوانی یا بعدها هم از بین می رود.

امروزه هیچ راه درمان قطعی برای این اختلال یافت نشده است؛ اما محققان به دنبال راه هایی هستند تا آسیب این بیماری را کم یا متوقف کنند.

تغییر سبک زندگی و مصرف داروهای تسکین دهنده در کنترل این بیماری موثر هستند.

 

ترجمه شده توسط تیم تحریریه دکترچک