زعفران گران قیمت ترین ادویه موجود در جهان است؛ به نحوی که برای خرید یک مثقال از این ادویه باید مبلغی بین 40000 تا 70000 تومان هزینه کنید. تخمین زده می شود که تولید سالانه زعفران در جهان تقرییا 300 تن باشد که ایران تقریبا مسئول 76 درصد از آن است. به تازگی گزارشاتی در ارتباط با خواص زعفران در پزشکی و دارو شناختی ارائه شده است.

در نوشته های بقراط که اغلب به او لقب پدر پزشکی داده اند، آورده شده است که زعفران یک روش درمان معجزه آسا برای سرما خوردگی، سرفه، مشکلات شکمی، خونریزی رحمی، بی خوابی شبانه، نفخ شکم و حتی مشکلات قلبی می باشد.

تحقیقات و مطالعات پیشرفته ای که درباره این ادویه انجام شده، به خواص جالب آن پی برده است. در این مقاله از سایت دکتر چک به تحقیقاتی که بر روی ادویه انجام شده، اشاره خواهیم کرد.

خواص زعفران

مهمترین خواص زعفران

دو تا از کاروتنوئید اصلی موجود در زعفران، یعنی کروسین و کروکتین، به خواص ضد تومور مجهز شده اند و احتمالا خطر التهاب و تورم را هم کاهش می دهند. یکی دیگر از ترکیب های موجود در این ادویه، زفرانال نام دارد که مشخص شده است به سلامت شبکیه کمک می کند.

کاهش خطر احتمالا ابتلا به سرطان با زعفران

کاهش خطر ابتلا به سرطان میتواند از برترین خواص زعفران باشد. شواهد و مدارک پیش بالینی توضیح می دهند که  دو کارتنوئید  کروسین و کروکتین در این ادویه تاثیرات بالقوه ضد تومور دارند.

داده های پزشکی نشان می دهند که از زعفران می توان به عنوان یک عامل بالقوه پیشگیری کننده از مواد شیمیایی سرطان نام برد.

با وجود این که بعضی از این داده ها به نظر قانع کننده می رسند، آزمایش های بالینی در انسان ها که به خوبی طراحی شده اند، مجوز تحقیقات لازم برای مشخص کردن تاثیرات ضد توموری زعفران را دریافت کرده اند.

زعفران و تمام اجزا تشکیل دهنده اش را به عنوان کاندیدهای نوید بخش برای پیشگیری از ابتلا به سرطان پیشنهاد کرده اند. از کروکتین که یکی از ترکیب های موجود در این ادویه است،  در شیمی درمانی استفاده می شود.

کمک به بدن در مقابله کردن با التهاب و آرتروز

مبارزه با التهاب و آرتروز از دیگر خواص زعفران به شما می رود. در یک مطالعه ایتالیایی گفته شده است که کروکتین یافت شده در زعفران اکسیژن زنی مغزی در موش ها را تقویت کرده و با موفقیت آرتروز را درمان می کند؛ پس به نظر می رسد که این ادویه در فرآیند اکسیژن زنی نقش بسزایی دارد.

با وجود این، این نتایج به دست آمده تنها حاصل آزمایش بر روی حیوانات آزمایشگاهی یا نگهداری شده در آزمایشگاه است و هنوز بر روی انسان ها آزمایش نشده است.

علاوه بر این، مشخص شده است که عصاره های گلبرگ گیاه زعفران به دلیل وجود فلانوئیدها، تانین ها، آلکالوئیدها و ساپونین ها به خاصیت ضد التهابی مجهز شده و التهاب مزمن را از بین می برد. با این حال، همچنان بر روی دیگر اجزا اصلی شیمیایی تشکیل دهنده زعفران بررسی ای صورت نگرفته است.

تقویت بینایی

یکی دیگر از جالب ترین خواص زعفران تقویت بینایی می باشد. در مطالعاتی که بر روی موش ها انجام شد، مشخص شد که یکی از اجزا اصلی زعفران که زفرانال نام دارد، انحطاط شبکیه ای را به تاخیر می اندازد.

علاوه بر این، این ترکیب می تواند سرعت روند از دست رفتن گیرنده نوری مخروطی و میله ای را کم کند. این خواص همگی باعث می شوند که زفرانال بیماری انحطاط شبکیه ای را به تاخیر بیندازد.

مشخص شده است که غنی سازی های زعفران نیز در حالت بروز انحطاط لکه دار مربوط به سن، یک بهبود مهم و با مدت زمان متوسط در عملکرد شبکیه ای ایجاد می کنند.

با این وجود، بایستی مطالعات بیشتری در این باره انجام شود.

زعفران موثر در درمان بی خوابی های شبانه

در مطالعاتی که انجام شد، مشخص شد که زعفران این قابلیت را دارد که حرکات کند چشم را در خواب تقویت کند. کروکتین که یکی دیگر از اجزا اصلی در زعفران، نیز می تواند زمان کل خواب بدون حرکات سریع چشم را تا میزان 50 درصد افزایش دهد.

سایر آزمایش های بالینی که انجام شده اند، نیز به این مورد اشاره کرده اند که غنی سازی زعفران علائم افسردگی در بزرگسالان را بهبود می بخشد و با اختلالات عمده افسردگی مقابله می کند که یکی از این علائم بی خوابی است. با وجود این، همچنان باید آزمایشات بلند مدت بیشتری قبل از تصمیم گیری های قاطع در خصوص این ادعا انجام شود.

تقویت سلامت مغز

خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدان نهفته در عصاره های زعفران ممکن است برخی مشکلات متعدد سیستم عصبی را درمان کند. این ادویه ممکن است با سیستم های کولینژیک و دوپامینرژیک که تاثیرات مفیدی در مورد آلزایمر یا پارکینسون دارد، در تعامل باشد و بر هم تاثیر متقابلی بگذارند.

حتما بخوانید: علامت و نشانه برای تشخیص آسیب مغزی و راه های درمان

با وجود این، بایستی بررسی های بیشتری انجام شود تا به یک ایده کامل درباره تاثیرات زعفران بر روی سیستم های عصبی انسان پی برده شود.

بعضی از شواهد تلفیق شده نیز اعلام می کنند که کروسین موجود در زعفران می تواند نقشی حیاتی ای در ادراک برعهده داشته باشد. در مدل های حیوانی، این نوع کاروتنوئید موجود در زعفران می تواند اختلالات حافظه ای مرتبط با آلزایمر، آسیب های مغزی و شیزوفرنی را کم کند.

با  وجود این، همچنان باید در خصوص تاثیرات احتمالی زعفران در رابطه با اختلالات حافظه ای مرتبط با صدمات آسیب زا مغزی و کم خونی موضعی مغزی، بررسی های بیشتری صورت گیرد.

تقویت سلامت گوارشی با مصرف زعفران

یکی دیگر از مهمترین خواص زعفران تقویت سلامت گوارش است. اکثر مطالعات حیوانی انجام شده، نشان داده اند که زعفران  قابلیت آنتی اکسیدان، ضد سرطان، ضد التهاب و ضد افزایش چربی خون در درمان اختلالات روده معده ای دارد.

با وجود این، کارایی و تاثیر این ادویه در درمان مشکلات روده معده ای انسان به تحقیقات و درک بیشتری نیاز دارد.

التیام زخم های سوختگی

در یکی از مطالعه هایی که انجام شد، خواص التیام بخش ادویه زعفران را به آنتی اکسیدان ها و فعالیت های ضد التهابی این ادویه نسبت دادند.

زعفران در مقایسه با کرم های درمان کننده زخم می تواند به طور قابل توجهی زخم های ناشی از سوختگی را دوباره ترمیم کند.

این مطالعه، احتمال این که این ادویه کارایی بالقوه ای در سرعت بخشیدن به روند التیام زخم ها در موارد سوختگی دارد را بالا می برد.

تقویت سیستم دفاعی بدن

همان طور که در قسمت های قبل هم اشاره کردیم، زعفران غنی از کاروتنوئیدهایی است که به نظر می رسد بر سیستم ایمنی بدن اثر می گذارند.

در یکی از تحقیقاتی که بر روی آقایان سالم انجام شد، مشخص شد که استفاده روزانه از زعفران (حدود 100 میلی گرم) می تواند بدون این که هیچ گونه عکس العمل شدید ایجاد کند، اثرات موقت تنظیم کننده سیستم ایمنی را از خود نشان بدهد.

تسکین دادن علائم و نشانه های قاعدگی

کاهش درد پریودی یکی دیگر از خواض  عفران است. مشخص شده است که داروهای گیاهی حاوی زعفران می توانند درد ناشی از اختلال قاعدگی در خانم ها را تسکین دهند. در پایان این مطالعه آمده است که باید آزمایشات بالینی بیشتری انجام شود تا کارایی این دارو گیاهی در این حوزه تایید شود.

ارتقای سلامت قلب

زعفران با تقویت سیستم گردش خون به کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی در فرد کمک می کند. این ادویه غنی از تیامین و ریبوفلاوین است که به تقویت سلامت قلب و پیشگیری از ابتلا به بیماری های متعدد عروقی کمک می کند.

به دلیل وجود خواص آنتی اکسیدان در این ادویه، رگ های خونی و شریان ها همواره سالم باقی می مانند. از طرفی، خواص ضد التهابی زعفران هم برای قلب مفید است. کروکتین موجود در این ادویه، به طور مستقیم میزان کلسترول خون را تنظیم و شدت تصلب شریان را کم می کند.

حتما بخوانید: آنژین (حملات قلبی) و هرآنچه که لازم است در مورد آن بدانید

علاوه بر این، در یکی از مطالعاتی که بر روی موش های آزمایشگاهی انجام شد، مشخص شد که زعفران فشار خون بالا را هم به خوبی کنترل می کند.

محافظت از کبد

بعضی از مطالعات انجام شده بر روی زعفران نشان داده اند که این ادویه به بیمارانی که با ناخوشی کبد روبرو هستند، کمک می کند. کاروتنوئیدهای موجود در زعفران به تولید گونه های انفعالی اکسیژن کمک می کنند اما بایستی بررسی های بیشتری بر روی تعداد نمونه های بیشتری انجام شود تا بتوان به یک نتیجه گیری کلی دست یافت.

زفرانال موجود در این ادویه از کبد در برابر سموم محیطی محافظت می کند؛ اما آزمایش بالینی انسانی این نتایج را هنوز تایید نکرده است. از این رو، در این زمینه هم باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

 تقویت کننده قوای جنسی

تقویت قوای جنسی یکی دیگر از خواص زعفران است. کروسین یافت شده در زعفران می تواند رفتار جنسی در موش های نر را بیشتر کند. این ترکیب فرکانس پایه و شالوده در موش های آزمایشگاهی را بیشتر می کند؛ اما زفرانال موجود در زعفران هیچ گونه تاثیر مشابه با کروسین از خود بر جای نگذاشته است.

مشخص شده است که زعفران در ارتقا ریخت شناختی و جنبندگی اسپرم در آقایانی که قدرت باروری ندارند، موثر است. درباره تاثیر این زعفران در بیشتر کردن تعداد اسپرم ها چیزی مشخص نشده است. بایستی مطالعات و تحقیقات بیشتری بر روی نمونه های بیشتری انجام شود تا نقش احتمالی زعفران در درمان باروری آقایان مشخص شود.

در یکی دیگر از مطالعات انجام شده، مشخص شده که کروسین می تواند بعضی از پارامترهای زایایی در موش هایی که با نیکوتین درمان شده را بهبود بخشد.

در این مطالعه آشکار شد که علت اصلی اثرات آنتی اکسیدانی زعفران، دلیل اصلی زایایی موش ها می باشد. باید مطالعات و تحقیقات بیشتری صورت گیرد تا مکانیسم عمل دقیق این گونه بررسی شود.

خواص زعفران برای پوست

زعفران برای پوست

زعفران به واسطه تاثیرات محافظت کننده در برابر نور و رطوبت رسانی که دارد، می تواند از پوست محافظت کند.

محافظت کردن از پوست در برابر امواج UV

مطالعات انجام شده نشان می دهند که زعفران را می تواند به طور طبیعی اشعه UV را جذب کند. این ادویه حاوی ترکیبات فلانوئیدی، مانند کامپرول و کورستین است که در این زمینه، از پوست محافظت می کنند.

تاثیرات محافظت کننده در برابر نور که در زعفران وجود دارد، ممکن است به دلیل وجود دیگر ترکیب های فنولیک، مثل: اسیدهای تانیک، گالیگ و فرولیک باشد. چند تا از این ترکیبات در مواد اولیه فعال در بسیاری از لوسیون های پوست و کرم های ضد آفتاب استفاده می شود.

با وجود این، به نظر می رسد که زعفران خاصیت مرطوب کنندگی ندارد.

اما هنگام استفاده از زعفران بر روی پوستتان باید به مقدار استفاده آن دقت کنید؛ زیرا در صورت استفاده فراوان از این ادویه، ممکن است رنگ پوست را زرد کند.

بهبود رنگ و روی چهره

ما استفاده از هیچ گونه ماده اولیه ای تنها با هدف سفید کردن پوست صورت تان پیشنهاد و توصیه نمی کنیم؛ اما مشخص شده است که زعفران در بهبود رنگ و روی چهره، موثر است.

میزان موجود هر ماده غذایی در زعفران

در هر 1 قاشق چای خوری {0.7 گرم} از زعفران مقدار ارزش غذایی زیر وجود دارد:

مواد مغذی:

آب: 0.083 گرم

انرژی: 2.17 کیلو کالری معادل9.09 کیلو ژول

پروتئین: 0.08 گرم

چربی: 0.041 گرم

کربوهیدرات: 0.458 گرم

میزان کل فیبر مرطوب به رژیم غذایی: 0.027 گرم

مواد معدنی:

کلسیم: 0.777 میلی گرم

آهن: 0.078 میلی گرم

منیزیم: 1.85 میلی گرم

فسفر: 1.76 میلی گرم

پتاسیم: 12.1 میلی گرم

سدیم: 1.04 میلی گرم

زینک: 0.008 میلی گرم

کوپر: 0.002 میلی گرم

منگنز: 0.199 میلی گرم

سلنیوم: 0.039 میکرو گرم

ویتامین ها:

ویتامین C، مجموع آسکوربیک اسید: 0.566 میلی گرم

تیامین: 0.001 میلی گرم

ریبوفلاوین: 0.002 میلی گرم

نیاسین: 0.1 میلی گرم

ویتامین B-6: 0.007 میلی گرم

فولات، غذا: 0.651 میکرو گرم

ویتامین B-12: 0 میکرو گرم

ویتامین A، RAE: 0.189 میکرو گرم

رتینول: 0 میکرو گرم

ویتامین A: 3.71 یکای بین المللی

ویتامین D {D2 + D3}: 0 میکرو گرم

ویتامین D: 0 واحد بین المللی

اسیدهای چرب:

اسیدهای چرب، مجموع اشباع شده: 0.011 گرم

اسیدهای چرب، مجموع یگانه اشباع نشده: 0.003 گرم

اسیدهای چرب، مجموع چندگانه اشباع نشده: 0.014 گرم

زعفران یک ادویه همه کاره است و می توانید بیش از یک بار از آن استفاده کنید. در ادامه به روش های مختلف استفاده از این ادویه اشاره خواهیم کرد.

چگونه باید از زعفران استفاده کنیم؟

گل زعفران

زعفران نه تنها رایحه و بو متفاوتی دارد، بلکه باعث زیبایی جلوه خوراک تان هم می شود. طبق دستورالعمل موجود، زعفران را می توان به حالت های رشته ای و آب کرده مصرف کرد. اگر از زعفران برای تزیین غذا استفاده می کنید، پس آن را به صورت رشته ای استفاده کنید.

از طرف دیگر، اگر قصد دارید تا این ادویه را با غذا مخلوط کنید، به نحوی که رشته های آن معلوم نباشد، باید از آن به صورت پودر شده استفاده کنید.

اصول آشپزی که در قسمت زیر به آن ها اشاره می کنیم، کمک می کند تا بیشترین استفاده و فایده را از این ادویه جادویی ببرید:

  • به جای خرید این ادویه از فروشنده، خودتان آن را پودر کنید. این کار را با کوبیدن رشته های زعفران انجام دهید. این ادویه ماهیت مرطوبی دارد، اگر کوبیدن آن برای تان سخت است، یک مقدار شکر به آن اضافه کرده و سپس بکوبید. با این کار بدون این که هیچ تغییری در دستورالعمل تان ایجاد شود، می توانید زعفران را بکوبید.
  • 3 تا 5 قاشق چای خوری آب یا آب جوش را به پودر زعفران اضافه کنید و بگذارید بین 5 تا 10 دم بکشد. تا چندین هفته می توانید آن را داخل یک شیشه نگه دارید و در موقع نیاز آن را مصرف کنید. به جای آب، می توانید زعفران را با شیر یا سرکه دم کنید. معمولا زعفران دم کرده را در آخر آشپزی به مواد اولیه اضافه می کنند تا به غذا رنگ دهد و رایحه آن در غذا پخش شود.
  • می توانید شیر زعفران هم درست کنید. برای این کار 1 پیمانه شیر جوشیده شده، مقدار اندکی زعفران و 2 قاشق چای خوری شکر {در صورت تمایل} نیاز دارید. شکر و زعفران را به شیر جوشیده شده اضافه کنید. می توانید شیر زعفران را در رژیم غذایی روزانه تان بگنجانید.

درست است که استفاده از زعفران کار آسانی است، باید مقدار استفاده آن را هم بدانید.

میزان مصرف و عوارض زعفران

بعضی از مطالعات انجام شده، توصیه کرده اند که مصرف روزانه 10.5 گرم زعفران باعث بروز عارضه های جانبی سم مانندی می شود.

این عوارض جانبی شامل: سر درد، سر گیجه، بی میلی به غذا، ضعف می شود و در موارد بسیار حاد، به ریه ها و کلیه ها آسیب می رساند.

حداکثر استفاده روزانه برای خانم های باردار، 5 گرم است. مصرف زعفران در این دوران مشکل آفرین خواهد شد؛ چون  باعث انقباض رحم و سقط جنین می شود. اطلاعات کمی درباره میزان مصرف این ادویه در دوران شیردهی وجود دارد؛ از این رو بهتر است از مصرف آن پرهیز کنید!

در یکی از مطالعه هایی که بر روی موش های آزمایشگاهی ماده انجام شد، تماس داشتن با میزان زیاد زعفران باعث بالا رفتن نرخ سقط جنین در موش ها شد. در این مطالعات به زنان باردار توصیه شده بود که زعفران زیادی مصرف کنند.

نتیجه گیری

زعفران یکی از ادویه های مشهور دنیاست. با اضافه کردن مقدار کمی از این ادویه به رژیم غذایی تان، نه تنها از رایحه آن بهره مند خواهید شد، بلکه برای سلامتی تان هم مفید است. بایستی بیشتر فوایدی که این ادویه برای انسان ها دارد، مورد بررسی قرار بگیرد. از پزشک تان بخواهید تا درباره اضافه کردن زعفران به رژیم غذایی تان به شما کمک کند.

اگر باردار هستید یا به کودک تان شیر می دهید، مصرف زعفران برای تان ممنوع است. افراد بیمار هم قبل از مصرف زعفران باید با پزشک خود مشورت کنند.

پرسش و پاسخ در رابطه با زعفران

آیا زعفران تاریخ انقضاء دارد؟

با وجود این که زعفران منقضی یا پوسیده نمی شود، بعد از گذشت زمان رایحه و قدرت خود را از دست می دهد (معمولا در مدت دو  تا چهار سال).

چطور می توانم متوجه خالص بودم زعفران شوم؟

رایحه زعفران خالص واقعا تند است، مزه ای شیرینی هم ندارد. در صورتی که طعم آن شیرین بود، پس زعفران خوبی نیست. می توانید چند رشته از زعفران را روی زبانتان بگذارید و مک بزنید، آن ها را بیرون بیاورید و روی دستمال بکشید. اگر رنگ دستمال زرد شد، زعفران خوبی است. در غیر اینصورت،  کیفیت خوبی ندارد.

بهترین روش برای نگه داشتن زعفران چیست؟

می توانید زعفران را در یک ظرف محفوظ در برابر هوا در نقطه ای خنک و تاریک قرار دهید. هرگز زعفران را داخل یخچال نگه داری نکنید؛ زیرا مرطوب بودن محیط یخچال، بستری مناسب برای رشد قارچ هاست.

آیا زعفران به درمان آکنه کمک می کند؟

هیچ شواهدی دال بر مفید بودن زعفران در درمان آکنه وجود ندارد.

آیا می توانم هر روز زعفران یا شیر زعفران بخورم؟

بله اما حواس تان به مقدار مصرفتان باشد. 1 تا 2 قاشق چای خوری از این ادویه مانعی ندارد. فراموش نکنید که خانم های باردار هرگز نباید زعفران مصرف کنند!