بیماری لایم چیست؟ همه چیز درباره علائم، راه های انتقال، تشخیص و درمان

بیماری لایم یک بیماری عفونی است که توسط سه الی چهار گونه از باکتری ها به نام «بورلیا» به وجود می آید. یکی از شایع ترین گونه های این نوع باکتری، بورلیا بورگدورفری نام دارد. بورلیا بورگدورفری با نیش «کنه آهو» یا همان «کنه پا سیاه» به انسان منتقل می شود. این کنه پس از تغذیه از خون گوزن، پرندگان یا موش آلوده می شود و می تواند بیماری را منتقل کند.

برای انتقال عفونت، کنه باید حداقل برای 36 ساعت روی پوست مانده باشد؛ البته بسیاری از افرادی که به بیماری لایم مبتلا شده اند، به یاد نداشتند که توسط کنه گزیده شده اند.
بیماری لایم برای اولین بار در سال 1975 در شهر Old Lyme، واقع در ایالت کانکتیکات شناخته شد. این بیماری شایع ترین بیماری است که توسط کنه در اروپا و ایالات متحده آمریکا منتقل می شود.
کسانی که در مناطق جنگلی زندگی می کنند یا در آن جا وقت می گذرانند، با احتمال خطر بیشتری در برابر گزیدگی توسط کنه و ابتلا به این بیماری قرار دارند.

علاوه بر این، افرادی که از حیوانات اهلی ای که در مناطق جنگلی گشت و گذار می کنند، نگهداری می کنند هم در معرض خطر ابتلا به بیماری لایم قرار دارند.

برای خواندن ادامه این مطلب با دکتر چک همراه باشید…

علائم بیماری لایم

مبتلایان به این بیماری ممکن است علائم مختلفی داشته باشند؛ شدت این علائم در همه افراد یکسان نیست. ممکن است یک بیمار، تنها یکی از علائم این بیماری را داشته باشد، و بیمار دیگری، چندین علائم را همزمان مشاهده کند.
بیماری لایم سه مرحله دارد. برخی از مبتلایان دچار هر سه این مراحل می شوند و برخی دیگر فقط یک یا دو مرحله آن را خواهند داشت.

همچنین، ممکن است در برخی بیماران، هر سه یا دو تا از مراحل، با هم شروع شوند و همپوشانی داشته باشند.
برخی از علائم شایع بیماری لایم عبارتند از:

• نواحی قرمز صاف و دایره ای شکل به نام «اریتما کرونیکوم میگرانس» که به لکه های «چشم گاوی» معروف است و در هر نقطه از بدن ممکن است ظاهر شوند؛
• خستگی؛
• درد و التهاب مفاصل؛
• دردهای عضلانی؛
• سردرد؛
• تب؛
• تورم غدد لنفاوی بدن؛
• اختلال در خوابیدن؛
• مشکل در تمرکز کردن.

در صورت مشاهده هر یک از علائم بالا، باید فورا به پزشک مراجعه کنید!

علائم بیماری لایم در کودکان

کودکان هم معمولاً همان علائم بیماری لایم را در بزرگسالان دارند. این علائم عبارتند از:

• خستگی؛
• درد در مفاصل و عضلات؛
• تب؛
• علائمی شبیه به علائم بیماری آنفولانزا.

علائم بیماری لایم ممکن است اندکی پس از آلوده شدن به باکتری این بیماری یا ماه ها یا سال ها بعد از آلوده شدن، در بیمار ظاهر شود.

حتما بخوانید: بیماری لوپوس چیست و چه علائمی دارد؟ آیا درمان می شود؟

مکن است فرزندتان مبتلا به بیماری لایم باشد؛ اما لکه های پوستی چشم گاو را نداشته باشد. آمار ها نشان داده است که تقریباً 89 درصد از کودکان مبتلا به بیماری لایم، دچار لکه های چشم گاوی می شوند.

درمان بیماری لایم

اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود و شمل بلافاصله درمانتان را شروع کنید، خیلی بهتر و راحت تر از وقتی درمان می شوید که زمان زیادی از ابتلا به آن گذشته باشد. در این صورت، تنها با مصرف آنتی بیوتیک های خوراکی، به سادگی عفونت از بین می رود.
داروهایی که در درمان بیماری لایم استفاده می شود؛ عبارتند از:
• داکسی سایکلین، آموکسی سیلین یا سفوروکسیم: برای درمان مرحله اول بیماری در بزرگسالان و کودکان؛
• سفوروکسیم و آموکسی سیلین: برای درمان زنان باردار یا شیرده.

برای آن دسته از بیمارانی که در مرحله دوم این بیماری قرار دارند (علائم عصبی یا قلبی دارند)، پزشک از آنتی بیوتیک های تزریقی استفاده می کند.

پس از پایان دوره مصرف آنتی بیوتیک ها و بهبودی نسبی، پزشک رژیم غذایی مخصوص بیماران را تجویز می کند.

به طور کلی دوره درمان این بیماری بین 14 تا 28 روز است.
در مرحله سوم این بیماری، التهاب و بیماری های مفاصل، مانند: مونوآرتریت مزمن و پلی آرتریت در بیماران دیده می شود. در این شرایط، پزشک درمان با مصرف آنتی بیوتیک را تا 28 روز توصیه می کند.

سندرم پس از درمان لایم

اگر تحت مداوا با آنتی بیوتیک قرار گرفتید و بدن شما از این بیماری پاک شده، اما همچنان علائم این بیماری را در بدنتان دارید، به احتمال زیاد دچار سندرم پس از درمان بیماری لایم (یا همان سندرم بیماری لایم) شده اید.
براساس آمار مقاله ای که در سال 2016 در مجله پزشکی نیو انگلستان منتشر شد، حدود 10 تا 20 درصد از مبتلایان به بیماری لایم، دچار این سندرم می شوند؛ اما تاکنون علت دقیق ابتلا به این سندرم مشخص نشده است.
سندرم پس از درمان لایم، ممکن است بر تحرک و مهارت های شناختی شما تأثیر بگذارد. برای کمتر کردن علائم این سندرم، پزشک از مسکن برای کاهش درد و ناراحتی تان استفاده می کند.

بیشتر مبتلایان به این سندرم، مدتی بعد از ابتلا به آن بهبود می یابند؛ اما برخی دیگر از مبتلایان ماه ها یا سال ها با آن درگیر می شوند.

علائم سندرم پس از درمان لایم

علائم این سندرم، بسیار شبیه به علائم مراحل اولیه بیماری لایم است. افراد مبتلا به سندرم پس از درمان لایم، برخی از علائم زیر را دارند:

• خستگی و بی حالی؛
• اختلال در خواب؛
• درد در مفاصل یا عضلات؛
• درد یا تورم در مفاصل بزرگ بدن  (زانو، شانه یا آرنج)؛
• بروز مشکل در تمرکز کردن و از دست دادن حافظه کوتاه مدت؛
• مشکل در تکلم.

آیا بیماری لایم مسری است؟

هیچ مدرکی وجود ندارد که مسری بودن این بیماری را نشان دهد. طبق تحقیقات و آزمایشات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، زنان باردار این بیماری را از طریق شیر دادن به فرزند خود منتقل نمی کنند.
بیماری لایم، نوعی بیماری عفونی است که توسط باکتری های  «کنه پا سیاه» منتقل می شود. این باکتری ها در مایعات بدن وجود دارند؛ اما هیچ مدرکی مبنی بر شیوع این بیماری از طریق عطسه، سرفه یا بوسیدن وجود ندارد و آزمایشات انجام شده، خلاف این ادعا را ثابت کرده اند.
علاوه بر این، آزمایشات نشان داده اند که امکان انتقال این بیماری از طریق انتقال خون و رابطه جنسی وجود ندارد.

مراحل بیماری لایم

همان طور که قبلا اشاره کردیم، بیماری لایم 3 مرحله دارد:

• مرحله اول: به تازگی منتقل شده است؛
• مرحله دوم: به تازگی در بدن منتشر شده است؛
• مرحله سوم: مدت هاست که در بدن منتشر شده است.
علائمی که بیماران مشاهده می کنند، بستگی به مرحله این بیماری و وضعیت سلامتی آن ها دارد.
علاوه بر این، سرعت پیشرفت و شدت بیماری لایم در افراد مختلف، متفاوت است. بعضی از افراد، فقط یک مرحله این بیماری دارند و بعضی دیگر هر سه مرحله را با هم مشاهده می کنند.

مرحله 1: بیماری به تازگی به بیمار منتقل شده است

علائم بیماری لایم معمولاً 1 تا 2 هفته پس از گزش کنه، شروع می شود. یکی از اولین علائمی که اکثر مبتلایان مشاهده می کنند، لکه های قرمز چشم گاوست. نام اصلی این لکه ها، اریتما کرونیکوم میگرانس است. این لکه ها شامل دایره های قرمزی بزرگی هستند که کمی گرم هستند؛ اما خارش یا درد ندارند.

در بیشتر مبتلایان، این لکه ها پس از مدتی محو می شوند و اثری از آن ها باقی نمی ماند.
برخی از افراد لکه های قرمز روشن دارند؛ با این حال، این لکه ها در افرادی که رنگ پوست تیره دارند، ممکن است به رنگ کبود باشد.

حتما بخوانید: علت گردن درد چیست؟ راه های مناسب برای درمان این درد مزمن

این لکه ها ممکن است با علائم بدنی مانند: بیماری های ویروسی (آنفولانزا) یا بدون هیچ علائم دیگری، در بیمار ایجاد شوند.
علائم دیگری که معمولاً در مرحله اول بیماری لایم دیده می شود، عبارتند از:

• تب و لرز؛
• بزرگ شدن غدد لنفاوی بدن؛
• گلو درد؛
• تغییرات در بینایی؛
• خستگی و بی حالی؛
• دردهای عضلانی؛
• سردرد.

مرحله 2: بیماری لایم به تازگی در بدن منتشر شده است

شروع انتشار بیماری لایم در بدن، چند هفته یا چند ماه بعد از نیش کنه آلوده، اتفاق می افتد.
در صورتی که در مرحله دوم این بیماری باشید، احساس ناخوشایندی خواهید داشت و ممکن است در چند جای بدنتان لکه های قرمزی که مربوط به نیش کنه نیستند، بروز کنند.
در این مرحله، عفونت در ارگان های بدن گسترش می یابد و بیمار علائمی نظیر موارد زیر را خواهد داشت:

• بیماری پوستی اریتم مولتی فرم (EM): این لکه های پوستی می توانند شکل های متفاوتی داشته باشند؛
• ایجاد اختلال در ریتم ضربان قلب؛
• مشکلات مربوط به سیستم عصبی بدن، مانند: بی حسی، سوزن سوزن شدن، فلج عصب صورت و جمجمه و مننژیت؛
علائم مراحل 1 و 2 می توانند همزمان ظاهر شود؛ یا به عبارتی دیگر با هم همپوشانی داشته باشند.

مرحله 3: مدت زیادی است که از انتشار بیماری در بدن بیمار می گذرد

زمانی که عفونت های ناشی از این بیماری در مراحل 1 و 2 درمان نشود، بیماری وارد مرحله 3 می شود. این مرحله ممکن است ماه ها یا سال ها پس از گزیدگی توسط کنه آلوده اتفاق بیفتد.

علائم و مشکلاتی که ممکن است بیمار در این مرحله مشاهده کند، عبارتند از:

• التهاب در یک یا چند مفصل بزرگ بدن؛
• بروز اختلالات مغزی مانند: انسفالوپاتی، که باعث مشکلاتی نظیر: از دست رفتن حافظه کوتاه مدت، مشکل در تمرکز، مه مغزی، مشکل در تکلم و اختلال در خواب می شود؛
• بی حسی در بازوها، ساق پاها، دست ها یا پنجه پاها.

تشخیص بیماری لایم

برای تشخیص این بیماری، پزشک در مراجعه اول درباره سابقه گزیدگی توسط کنه یا اقامت در مناطق جنگلی و … سؤال می پرسد. علاوه بر این، با معاینه فیزیکی، جای گزیدگی و علائم مربوط به آن را بررسی می کند.معمولا پس از گزیدگی توسط کنه، آزمایش خون تجویز نمی شود؛ چرا که در صورت ابتلا به بیماری لایم، آنتی بادی های بدن چند هفته پس از گزیدگی تولید می شوند و آزمایش زودهنگام، به پزشکتان در تشخیص این بیماری کمک نمی کند.

پزشک آزمایش های زیر را توصیه می کند:

• سنجش ایمنی به وسیله مواد نشان دار شده با آنزیم (ELISA): برای تشخیص آنتی بادی هایی که برای مقابله با باکتری بورلیا بورگدورفری تولید شده اند؛
• وسترن بلات (لکه غربی): برای تأیید آزمایش ELISA از این روش استفاده می کنند. این آزمایش صحت آزمایش ELISA را تا 99% تایید می کند.
واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR): از این آزمایش برای ارزیابی افرادی که به «آرتریت لایم» دچارند یا علائم سیستم عصبی را دارند، استفاده می شود. در این آزمایش، بر روی مایع درون مفصل یا مایع مغزی نخاعی آزمایشاتی انجام می شود.

از آن جایی که نتیجه این آزمایش خطای زیادی دارد، پزشکان به ندرت آن را توصیه می کنند. منفی بودن این آزمایش به این معنی نیست که به طور حتم فرد به بیماری لایم مبتلا نیست؛ از طرف دیگر اگر شخصی قبلا تحت درمان با آنتی بیوتیک بوده باشد، نتیجه آزمایشش مثبت خواهد شد.

پیشگیری از بیماری لایم

پیشگیری از این بیماری، شامل احتیاط برای دور ماندن از گزیدگی توسط کنه است. برای جلوگیری از گزیدگی توسط کنه اقدامات زیر را انجام دهید:

• هنگام بیرون رفتن از منزل، شلوار بلند و پیراهن آستین بلند بپوشید.
• حیاطتان را پاکسازی کنید و سعی کنید علف ها و بوته ها را کوتاه نگه دارید. علاوه بر این هیزم هایتان را در سمتی که نور خورشید در آن جا بیشتر از همه می تابد، نگه دارید.
• از اسپری دفع کننده حشرات (مخصوص لباس و بدن) استفاده کنید. اسپری با مقدار 10 درصد DEET، حشرات را برای مدت زمان حداقل 2 ساعت از شما دور نگه می دارد. از اسپری دفع کننده ای که DEET بیشتری دارد، استفاده نکنید و همیشه یادتان باشد این اسپری را دور از دسترس کودکان نگه دارید و از زدن آن بر روی بدن کودکان زیر 2 ماه خودداری کنید!
• می توانید از روغن ترکیبی اکالیپتوس-لیمو استفاده کنید. اگر این ترکیب به مقدار برابر درست شود، اثری مانند: اسپری دفع کننده حشره دارد. توجه داشته باشید که این روغن نباید برای کودکان زیر 3 سال استفاده شود!
• مراقب کودکان، حیوانات خانگی تان باشید و همیشه آن ها را بررسی کنید تا در صورت مشاهده کنه، اقدامات لازم را به سرعت انجام دهید.

تصور نکنید که اگر قبلا به این بیماری مبتلا شده اید و به طور کامل بهبود یافته اید، دیگر به آن مبتلا نمی شوید! هر شخصی ممکن است در طول عمرش، بار ها و بارها به این بیماری مبتلا شود.
• کنه ها را با موچین بردارید. موچین را نزدیک سر یا دهان کنه قرار دهید و آن را به آرامی بیرون بکشید. پس از کندن کنه از روی بدن، مطمئن شوید که تمام قسمت های آن (مخصوصا نیش و پاها) از بدن خارج شده اند.
• در صورتی که خودتان و یا اطرافیانتان توسط کنه گزیده شده اید، سریعا به پزشک مراجعه کنید.

علت ابتلا به بیماری لایم

۴ گونه باکتری از نوع بورلیا وجود دارد که می‌تواند باعث ابتلا به بیماری لایم شود.« بورلیای مایونی» و «بورگدورفری» در آمریکا، «بورلیا آفزلی» و «بورلیا گارینی» در آسیا و اروپا بیشترین میزان آلودگی را دارند.
بورلیای بورگدورفری از طریق نیش کنه پا سیاه یا همان کنه گوزن، به انسان و جاندارن دیگر منتقل می شود.

حتما بخوانید: ملانوما یا سرطان پوست چگونه سرطانی است؟ آیا درمان دارد؟

براساس گزارش های مرکز کنترل و پیشگری از بیماری ها، کنه های پا سیاه، بیماری لایم را در شمال شرقی، میانه آتلانتیک، شمال مرکزی ایالات متحده و سواحل اقیانوس آرام منتقل می کنند.

انتقال بیماری لایم

انتقال این بیماری توسط پشه، کک و کنه صورت می گیرد. کنه های آلوده به بیماری لایم، می توانند به هر نقطه از بدن شما متصل شوند. معمولا کنه ها در مناطقی از بدن که کمتر دیده می شوند، تجمع می کنند؛ مانند: پوست سر، زیر بغل و کشاله ران.
برای آنکه کنه بتواند شما را بیمار کند، باید حداقل 36 ساعت به بدن شما وصل باشد؛ به همین دلیل اگر در منطقه جنگلی زندگی می کنید یا به تازگی در آن جا بوده اید، باید بعد از 2 روز، بدن خودتان را بررسی کنید.

اکثر مبتلایان به بیماری لایم توسط کنه های نابالغ، یعنی کنه «نیمپس»، مبتلا می شوند. دیدن این کنه های ریز، بسیار دشوار است. آنها در طول بهار و تابستان از خون موجودات دیگر تغذیه می کنند.

کنه های بالغ نیز باکتری ها را حمل می کنند و دیدن آنها آسان تر است و می توان قبل از انتقال بیماری لایم، آن ها را از بین برد.
هیچ مدرکی مبنی بر انتقال بیماری لایم از طریق هوا، غذا یا آب وجود ندارد. علاوه بر این هیچ آزمایشی نشان نداده که این بیماری بتواند از طریق تماس پوستی، بوسه یا رابطه جنسی بین افراد منتقل شود.

زندگی با بیماری لایم

پس از معالجه با دارو، ممکن است بیمار هفته ها و یا ماه ها با علائم این بیماری دست و پنجه نرم کند. اگر به بیماری لایم مبتلا هستید، مهم است که درباره راه های کاهش علائم این بیماری، بیشتر بدانید و تا زمانی که علائم آن کاملا از بین بروند، آن را به خوبی مدیریت کنید.

برای کمک به بهبودی زودتر راهکار های زیر را انجام دهید:

• غذاهای سالم بخورید و از مصرف غذاهایی که قند زیاد دارند، خودداری کنید؛
• برای مدت طولانی استراحت کنید؛
• با استفاده از روش های صحیح، استرستان را کمتر کنید؛
• برای کاهش درد و ناراحتی، از داروهای ضد التهاب استفاده کنید.

آزمایش کنه برای تشخیص بیماری لایم

برخی از آزمایشگاه های تجاری، کنه را برای بررسی بیماری لایم آزمایش می کنند. اگر چه ممکن است بخواهید که بعد از گزیدگی توسط کنه، آن را در آزمایشگاه آزمایش کنید تا خیالتان راحت شود، بهتر است بدانید که به دلایل زیر، این آزمایش توصیه نمی شود:

• آزمایشگاه های تجاری که آزمایش کنه را انجام می دهند، از استاندارهای لازم و دقیق آزمایشگاه های تشخیص بالینی برخوردار نیستند.
• اگر آزمایش کنه برای ارگانیسم ایجاد کننده بیماری، مثبت باشد، به این معنا نیست که حتما به این بیماری مبتلا شده اید.
• در صورتی که نتیجه آزمایش تان منفی باشد و توسط چندین کنه متفاوت گزیده و از طریق یکی از آن ها آلوده شده باشید، ممکن است شما را به اشتباه بیندازد که بیمار نشده اید.
• اگر به بیماری لایم مبتلا شده باشید، به احتمال زیاد قبل از آماده شدن نتیجه آزمایش، علائم اولیه در بدنتان ظاهر می شوند.

در صورت مشاهده علائم، نباید منتظر نتیجه آزمایش باشید و باید هر چه سریع تر برای شروع درمان به پزشک مراجعه کنید!

منبع