ملانوما نوعی سرطان پوست است که افراد کمی به آن مبتلا می شوند و در عین حال بسیار خطرناک است؛ زیرا اغلب گسترش پیدا می کند.
به سختی می توان فرد مبتلا را درمان کرد. عوامل خطرناک این بیماری، از میان عوامل دیگر آن، از جمله: قرار گرفتن در معرض نور خورشید، داشتن پوستی نازک و سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری است.
اگر بیماری ملانوما زود تشخیص داده شود و سریعا تحت درمان قرار بگیرد، امکان بهبودی اش وجود دارد؛ به همین دلیل، باید به تغیرات خال گوشتی تان خیلی دقت کند.
در هر صورت اگر هر فرد در برابر امواج خورشید از پوست خود محافظت کند، به این بیماری مبتلا نخواهد شد.
در این مقاله از دکتر چک قصد داریم تا به علائم ملانوما، نحوه تشخیص و پیشگیری و راه های درمان آن اشاره کنیم…
ملانوما چیست؟
ملانوما نوعی سرطان پوست است که در طی آن سلول های تولید کننده رنگدانه ها، به نام «ملانوسیت ها» رشد می کنند و به صورت غیرقابل کنترلی تقسیم می شود.
محل رشد بیشتر رنگدانه ها، پوست است و ممکن است در هر نقطه ای دیده شوند؛ اما خطر بروز آن ها در نواحی خاصی از بدن بیشتر است. در مردان، بیشتر بر قسمت قفسه سینه و کمر و در زنان، بر پاها و صورت ایجاد می شود.
البته باید بگوییم که ملانوما در چشم ها و اعضای دیگر بدن، مثل: روده ها، هم اثر می کند؛ البته به ندرت!
ملانوما در افراد تیره پوست شایع تر است.
مراحل ملانوما
در مرحله تشخیص سرطان، تعیین می شود که رشد آن چه اندازه است و چه درمانی برای آن مناسب تر می باشد.
حتما بخوانید: بیماری لوپوس چیست و چه علائمی دارد؟ آیا درمان می شود؟
در یکی از این روش ها، ملانوما به پنج مرحله تقسیم شده است:
- مرحله 0: در این مرحله سرطان در خارجی ترین لایه پوست است. پزشکان به این مرحله «ملانوما در محل طبیعی» می گویند.
- مرحله 1: در این مرحله، سرطان تا 2 میلی متر نفوذ کرده، اما هنوز به لوله های لنفاوی یا قسمت های دیگر نرسیده است. ممکن است که در این مرحله زخم دیده شده یا دیده نشود.
- مرحله 2: در این مرحله سرطان حداقل تا 1 میلی متر نفوذ کرده، اما ممکن است که تا 4 میلی متر هم رشد کرده باشد. ممکن است زخم شود یا نشود و هنوز به مجرای لنفاوی یا قسمت های دیگر نرسیده است.
- مرحله 3: در مرحله سوم، سرطان به یک یا چندین لوله یا کانال های لنفاوی نزدیک نفوذ کرده است. محل آغاز سرطان دیگر مشخص نیست و حتی اگر مشخص باشد، 4 میلی متر ضخامت دارد و زخم شده است.
- مرحله 4: سرطان تا اندام یا مجراهای لنفاوی دورتر، مثل: مغز، ریه ها و کبد رسیده است.
انواع ملانوما
ملانوما چهار نوع دارد:
- ملانوما سطحی؛
- ملانوما کروی؛
- ملانوما لکه پوستی مالیگنا؛
- ملانوما آکرال لنتیجینوس؛
- تغییرات پوستی ناشی از سرطان؛
- برآمدگی های معمولی.
ملانوما سطحی
ملانوما سطحی شایع ترین نوع ملانوماست و اغلب روی تنه یا اندام های زیرین ظاهر می شود. در ابتدا سرعت پراکنده شدن سلول ها در اطراف سطح پوست آهسته تر است.
ملانوما کروی
دومین نوع شایع ملانوما، ملانوما کروی است که در تنه، سر یا گردن ظاهر می شود. سرعت رشد آن از انواع دیگر ملانوما سریع تر است و رنگی قرمز یا آبی متمایل به مشکی دارد.
باید بگوییم که ملانوما کروی تهاجمی ترین نوع ملانوماست.
ملانوما لکه پوستی مالیگنا
افراد کمتری به ملانوما لکه پوستی مالینگا مبتلا می شوند و بیشتر، بزرگسالان به آن دچار می شوند؛ به خصوص در قسمت هایی که برای سالیان طولانی در معرض نور شدید خورشید بوده اند، دیده می شود؛ مثل: پوست صورت.
شروع بروز این نوع ملانوما به لکه «هاچینسون» شباهت دارند- لکه هاچینسون از نام یک دانشمند نام گذاری شده است که همان لکه های روی پوست است- ؛ یعنی در ابتدا این نوع ملانوما مانند لکه های روی پوست، رشد آهسته دارد و کم خطر است.
ملانوما آکرال لنتیجینوس
نادرترین نوع ملانوما، ملانوما آکرال لنتیجینوس است که در قسمت کف دست ها، کف پاها و زیر ناخن ایجاد می شود.
افراد تیره پوست از بین انواع ملانوما، بیشتر به این نوع مبتلا می شوند.
عوامل خطرناک ملانوما
امروزه تحقیقات بر روی دلایل شروع ملانوما آغاز شده است.
البته دانشمندان اطلاع ندارند که آیا افراد با پوست های خاص، بیشتر مستعد ملانوما هستند یا خیر.
عوامل زیر به رشد ملانوما کمک می کنند:
- لکه های پوستی زیاد در نتیجه تماس با نور خورشید؛
- برآمدگی های پوستی زیاد؛
- تعداد 5 یا بیشتر، برآمدگی نابهنجار؛
- وجود لنتیجین های شیمیایی که با نام لکه های کبدی یا کهنسالی شناخته می شوند؛
- پریدگی رنگ پوست که به راحتی برنزه نمی شود و به سوختگی تمایل دارد؛
- رنگ روشن چشم ها؛
- قرمز یا قهوه ای رنگ بودن موها؛
- تماس شدید داشتن با نور خورشید، مخصوصا اگر باعث ایجاد لکه های آفتاب سوختگی شود و در معرض آفتاب منظم نباشد؛
- افزایش سن؛
- سابقه فردی یا خانوادگی ابتلا به ملانوما؛
- پیوند عضو.
از میان عوامل ابتلا، تنها می توان از آفتاب سوختگی یا تماس با آفتاب پرهیز کرد. این دو عامل نقش بسزایی در کاهش خطر ابتلا به سرطان دارند. تخت های نوری نیز منبع آسیب های ناشی از امواج فرابنفش هستند.
ظاهر ملانوما
اگر تفاوت میان برآمدگی های و لکه های معمولی و لکه های نشان دهنده سرطان را بدانید، در روند تشخیص زود هنگام موثر خواهد بود.
حتما بخوانید: بیماری پروانه ای چیست و چه علائمی دارد؟ آیا درمان می شود؟
علائم ملانوما
در مراحل اولیه بیماری، به سختی می توان آن را تشخیص داد. باید پوستتان را بررسی کنید تا متوجه هرگونه تغییر در علائم آن شوید. بروز تغییرات در ظاهر پوست از مهم ترین نشانه های ملانوماست که پزشکان در فرآیند تشخیص از آن ها کمک می گیرند.
موسسه تحقیقاتی ملانوما، فهرستی از علائم این بیماری تهیه کرده، گفته است که این گونه افراد باید به مراکز درمانی مراجعه کنند:
- هر گونه تغییر پوستی، مثل: بروز لکه، برآمدگی های جدید یا تغییر رنگ آن ها، حالت یا اندازه لکه و برآمدگی های فعلی؛
- برآمدگی های پوستی که خوب نمی شوند؛
- لکه یا جراحت هایی که درد و خارش دارند یا حساس شده اند؛
- خونریزی جای زخم و برآمدگی ها؛
- لکه یا برآمدگی هایی که درخشان، چسبناک، نرم یا بی رنگ هستند؛
- برآمدگی های قرمز رنگ و محکمی که خونریزی می کنند یا زخم هستند و پوسته پوسته شده اند؛
- لکه های قرمز و همسطحی که خشن، خشک یا ناهموار هستند.
آزمایش ABCDE
بررسی ABCDE برآمدگی های پوستی، روشی مهم برای بهبود زخم های سرطانی بالقوه است. در این آزمایش پنج ویژگی برای تایید یا عدم تایید ملانوما ارائه شده است:
- نامتقارن بودن: برآمدگی هایی که غیر سرطانی هستند، متقارن و دایره ای شکل اند؛ اما ظاهر یک سمت برآمدگی های سرطانی با سمت دیگر آن، متفاوت است.
- کناره و لبه: در حالت سرطانی، برآمدگی ها حالت نامنظم دارند؛ اما نرم نیستند و ممکن است ناهموار، فرو رفته یا تیره باشند.
- رنگ: برآمدگی های ملانوما، رنگ و ظاهر ناهمواری مثل: سیاه، قهوه ای یا برنزه، دارند. حتی ممکن است حاوی رنگدانه های سفید یا آبی رنگ باشند.
- اندازه: ملانوما سایز برآمدگی ها را تغییر می دهد؛ مثلا: اگر قطر یک برآمدگی بزرگ تر از یک چهارم اینچ شود، سرطانی محسوب می شود.
- بزرگ شدن: چنانچه ظاهر یک برآمدگی با گذشت چندین هفته یا چندین ماه تغییر کند، نشان دهنده سرطان پوست است.
درمان ملانوما
درمان سرطان پوست، مشابه سرطان های دیگر است؛ با وجود این، دسترسی به بافت سرطانی و خارج کردن آن، آسان تر از دیگر سرطان هاست؛ به همین دلیل، انجام عمل جراحی راهی مناسب برای درمان ملانوماست.
در عمل جراحی، جراحت و بعضی از بافت های غیرسرطانی اطراف را خارج می کنند. پس از اینکه جراح جراحت را خارج کرد، فرد را به پاتولوژی ارجاع می دهد تا میزان گسترش سرطان را تشخیص دهد و مطمئن شود که تمام بافت خارج شده است.
در مواردی که ملانوما سطح وسیعی از پوست را در بر بگیرد، باید پیوند پوست انجام شود.
اگر خطر رشد سرطان تا لوله های لنفاوی وجود داشته باشد، پزشک از لوله لنفاوی لایه برداری می کند.
همین طور ممکن است که پزشک پرتو درمانی را در مرحله های آخر توصیه می کنند.
ممکن است که ملانوما به ارگان های دیگر هم آسیب برساند. اگر این اتفاق رخ دهد، پزشک با توجه به منطقه گسترش ملانوما، درمان متفاوتی را ارائه می کند. بعضی از روش های درمان عبارت است از:
- شیمی درمانی: پزشک با تجویز دارو سعی می کند تا سلول های سرطانی را هدف قرار دهد.
- ایمن درمانی: پزشک با تجویز داروهایی که با سیستم ایمنی بدن همکاری می کنند، سعی می کند تا با سرطان مبارزه کند.
- هدف درمانی: در این روش پزشک با تجویز دارو سعی می کند تا ژن ها یا پروتئین های ویژه ملانوما را تشخیص و آن ها را هدف قرار دهد.
پیشگیری از ملانوما
عدم تماس با تابش مستقیم اشعه فرابنفش، خطر ابتلا به سرطان پوست را کم می کند. به نکات زیر توجه کنید:
- فرد نباید آفتاب سوخته شود؛
- با استفاده از دستکش، از پوست خود در برابر نور خورشید محافظت کند؛
- بخش زیادی از پوست بدن خود را با یک ضد آفتاب که حداقل عامل محافظت در برابر آفتاب را دارد(SPF30) بپوشانید؛ ترجیحا از مسدود کننده های فیزیکی مثل: زینک اکساید یا تیتانیوم اکساید استفاده کنید.
- نیم ساعت قبل از این که در معرض نور خورشید قرار گیرید، ضد آفتاب بزنید؛
- هر 2 ساعت یک بار و بعد از شنا یا تعریق، ضد آفتاب بزنید تا به طور مناسب، از پوستتان محافظت کنید؛
- سعی کنید در بین ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر زیر سایبان باشید.
- تا جایی که ممکن است سعی کنید که کودکانتان زیر سایبان باشند، برای آن ها لباس های محافظتی مناسب بپوشانید و ضد آفتاب با SPF +50 بزنید.
- خردسالان را از معرض تابش خورشید دور نگه دارید.
بهتر است به این مورد توجه کنید که ضد آفتاب زدن، دلیل مناسبی برای ماندن در زیر نور خورشید، به مدت طولانی نمی شود.
همچنین افرادی که در فضاهای باز کار می کنند، باید اصول امنیتی را رعایت کنند.
پس چگونه ویتامین D جذب کنیم؟
آکادمی امراض پوستی آمریکا (AAD) در حال حاضر توصیه نمی کند که برای دریافت ویتامین D، در معرض نور خورشید قرار بگیرید.
در عوض آن ها توصیه می کنند که فرد میزان ویتامین مورد نیاز خود را از طریق مواد خوراکی غنی از ویتامین D، خوراکی و نوشیدنی های فرآوری شده با ویتامین D و با مصرف یا عدم مصرف مکمل های ویتامین D تأمین کند.
تشخیص ملانوما
در مبتلایان به ملانوما، این عارضه بیشتر بر پوست شان تاثیر می گذارد و معمولا برآمدگی های فعلی شان هم تغییر می کنند.
چنانچه هر فردی به طور منظم برآمدگی های فعلی و همین طور لکه های پوست خود را بررسی کند، متوجه علائم اولیه ملانوما خواهد شد.
این افراد باید به طور مرتب پوست کمرشان را زیر نظر داشته باشند و از این مورد غافل نشوند.
حتما بخوانید: کیست گانگلیون ( برآمدگی مچ دست ) چیست و چگونه درمان می شود؟
هر گونه تغییری که در ظاهر پوست رخ دهد، به بررسی های بیشتر پزشک نیاز دارد.
آزمایش های بالینی
پزشکان با کمک ابزارهای ذره بینی یا تصویری، جراحت را با دیدن جزییات ظریف تر بررسی می کنند.
اگر پزشک مشکوک باشد که فرد به ملانوما مبتلا شده است، او را به پزشک امراض پوستی ارجاع می دهد تا از جراحت بافت برداری و سرطانی بودن یا نبودن آن مشخص شود.
خلاصه مطلب
ملانوما نوعی سرطان مهاجم است که با پراکنده شدن در بدن، ممکن است خطرناک باشد. اما اشخاصی که زود متوجه ابتلای آن می شوند، حال عمومی بهتری خواهند داشت.
ACS میزان زنده ماندن فرد مبتلا به ملانوما را 5 سال تخمین زده است.
در صورتی که پزشک موفق شود قبل از گسترش ملانوما، آن را تشخیص دهد و درمان کند، احتمال زنده ماندن فرد برای 5 سال به 98 درصد خواهد رسید؛ اما اگر بافت ها و لوله های لنفاوی نزدیک هم مبتلا شوند، این میزان به 64 درصد می رسد.
در مواردی که ارگان ها و بافت های دورتر هم درگیر شوند، شانس زنده ماندن برای 5 سال تا 23 درصد، کاهش می یابد.
به همین دلیل است که می گوییم باید هر گونه برآمدگی های در حال تغییر را زیر نظر داشته باشید؛ اگر این برآمدگی ها تغییر یا رشد کردند و غیرعادی بودند، باید سریعا به مراکز درمانی مراجعه کنید.
علاوه بر این، زمانی که به مدت طولانی در زیر آفتاب قرار می گیرید، باید اقدامات پیشگیرانه را هم انجام دهید.
منبع: medicalnewstoday
