وقتی که مواد معدنی در مثانه جمع شوند و به «سنگ های کوچک» تبدیل شوند، گفته می شود که فرد سنگ مثانه دارد.
این عارضه بیشتر در آقایان به وجود می آید و باعث ناراحتی شان می شود؛ اما چندین راه درمانی مناسب برای حل این مشکل وجود دارد.
در این مقاله از سایت دکتر چک اطلاعاتی را راجع به چگونگی شکل گیری سنگ های مثانه، نشانه ها، راه های درمان و پیشگیری از خطر بروز سنگ مثانه در اختیارتان قرار خواهیم داد. با ما همراه باشید.
حقایقی درباره سنگ مثانه
- مشاهده این سنگ ها در آقایان بالای 50 سال رایج تر است.
- اغلب بیماری های زمینه ای مسئول بروز سنگ های مثانه هستند.
- علائم و نشانه هایی که این سنگ ها به همراه دارند؛ شامل: تغییر رنگ ادرار و احساس درد در هنگام دفع ادرار است.
- کمتر دیده شده است که در مثانه خانم ها سنگ وجود داشته باشد.
- بروز سنگ های مثانه باعث دیده شدن خون در ادرار می شود.
سنگ های مثانه چیست؟
سنگ مثانه که با نام vesical calculus هم شناخته می شود، ناشی از تجمع مواد معدنی در مثانه هستند. در صورتی که بعد از ادرار کردن مثانه فرد کاملا تخلیه نشده باشد، فرد دچار این عارضه می شود.
در نهایت، مقدار ادرار باقی مانده، غلیظ می شود و مواد معدنی موجود در مایع به کریستال تبدیل می شود.
گاهی اوقات وقتی که این سنگ ها خیلی کوچک هستند، از بدن دفع می شوند؛ اما در مواقع دیگر، این سنگ ها به دیواره مثانه یا حالب (مجرایی که از کلیه به سمت مثانه می رود) متصل می شوند.
در صورتی که سنگ به دیوارها متصل شود، به مرور زمان کریستال های معدنی بیشتری را جمع می کند و در طول زمان بزرگ تر می شود.
این سنگ ها می توانند مدتی در مثانه باقی بمانند و همیشه هم هیچ علامتی از خود نشان نمی دهد. معمولا زمانی می توان این سنگ ها را تشخیص داد که فرد به دلایل دیگر و برای درمان عارضه های دیگری آزمایش اشعه ایکس انجام دهد.
گاهی اوقات یکی از سنگ ها و در موارد دیگر گروهی از سنگ ها رشد می کنند. اندازه این سنگ ها با هم فرق می کند؛ بعضی از آن ها گوی مانند و برخی دیگر شکل های نامتعارفی دارند.
حتما بخوانید: التهاب یا ورم مثانه چیست؟ 10 روش خانگی برای درمان درد مثانه
کوچک ترین سنگ های مثانه را به سختی می توان با چشم غیرمسلح دید؛ اما بعضی دیگر بسیار بزرگ می شوند. براساس اطلاعاتی که در گینس ثبت شده، بزرگ ترین آنها تقریبا 4 پوند و 3 انس و در ابعاد 17.9 در 12.7 در 9.5 سانتی متر است.
علائم سنگ مثانه
ممکن است این سنگ ها مدت ها هیچ علامتی از خود بروز ندهند؛ اما در صورتی که باعث آزار مثانه بشوند، علائمی که فرد مشاهده می کند شامل موارد زیر می شود:
- احساس ناراحتی یا درد در آلت تناسلی مردان؛
- ادرار منظم تر یا قطع و وصل شدن ادرار؛
- طولانی شدن مدت زمان ادرار؛
- احساس درد در قسمت پایین شکم؛
- احساس درد و ناراحتی در هنگام ادرار؛
- وجود خون در ادرار؛
- تیره شدن غیرعادی ادرار.
علت بروز سنگ مثانه
زمانی فرد به این بیماری مبتلا می شود که مقداری ادرار بعد از ادرار کردن در مثانه باقی بماند که این شرایط به خاطر این است که یک مشکل پزشکی وجود دارد که نمی گذارد مثانه بعد از هر بار دفع ادرار به کلی تخلیه شود.
شرایط و بیماری هایی که مانع از تخلیه کامل مثانه بعد از هر بار دفع ادرار می شوند؛ عبارتند از:
مثانه نوروژنیک
در صورتی که اعصاب میان مثانه و سیستم عصبی آسیب ببینند؛ مثلا در هنگام سکته تا آسیب دیدگی ستون فقرات، ممکن است مثانه کاملا تخلیه نشود.
بزرگ شدن غده پروستات
در صورتی که سایز پروستات بزرگ شود، به مجرای پیشاب (ابتدای ابتدا مجرا در قسمت پایانی آلت تناسلی آقایان یا در بالای واژن است) فشار وارد می کند و باعث قطع جریان دفع ادرار می شود که در نهایت، مقداری ادرار در مثانه باقی خواهد ماند.
وسایل پزشکی
در صورتی که سوند مثانه یا دیگر وسایل پزشکی وارد مثانه شوند، سنگ مثانه ایجاد خواهد شد.
التهاب مثانه
عفونت های مجرای ادراری یا رادیودرمانی باعث بزرگ شدن سایز مثانه می شود.
سنگ های کلیه
امکان دارد که سنگ های کلیه به طرف مجرای پیشاب حرکت کنند و اگر اندازه شان بسیار بزرگ باشد، در مثانه باقی می مانند و باعث مسدود شدن آن می شوند. ایجاد سنگ های کلیه شایع تر از سنگ های مثانه است.
دیورتیکول مثانه
ممکن است کیسه های داخل مثانه ایجاد شده که در صورت بزرگ شدن، ادرار را نگه دارند و از تخلیه کامل مثانه جلوگیری کنند.
فتق مثانه
امکان دارد که دیواره مثانه در خانم ها ضعیف شود و به سمت واژن بیفتد که در این حالت بر جریان ادرار از سمت مثانه تاثیر خواهد گذاشت.
عوامل خطرناک این عارضه
در این قسمت قصد داریم تا به چندین عامل اشاره کنیم که خطر بروز سنگ های مثانه را افزایش می دهد:
سن و جنسیت
مثانه آقایان بیشتر از خانم ها سنگ تولید می کند؛ مخصوصا وقتی که مردها سن شان بیشتر شود.
از کار افتادگی
افرادی که ستون فقرات شان به طور جدی آسیب می بیند و دیگر هیچ کنترلی بر روی ماهیچه های ناحیه مثانه خود ندارند، مثانه شان به طور کامل تخلیه نمی شود.
مسدود شدن خروجی مثانه
هر شرایطی که جریان ادرار را به سمت بیرون مسدود کند، خطر تولید این سنگ ها را بیشتر می کند. تنها چند موقعیت است که می تواند مثانه را مسدود کند که شایع ترین آن ها، بزرگ شدن مثانه است.
جراحی افزایش حجم مثانه
جراحی افزایش حجم مثانه نوعی جراحی برای درمان بی اختیاری در خانم هاست که باعث ایجاد سنگ می شود.
عواقب سنگ های مثانه
با وجود این که این سنگ ها هیچ نشانه ای از خود نشان نمی دهند، در صورتی که از بدن خارج نشوند، عواقبی را به دنبال خواهند داشت.
حتما بخوانید: علت داغ بودن ادرار ابتلا به چه عفونت هایی است و راه درمان چیست ؟
دو نمونه از عواقب اصلی این عارضه عبارت اند از:
- فعالیت نادرست مزمن مثانه : تکرر ادرار که با درد و احساس ناراحتی همراه باشد. گاهی اوقات سنگ ها کاملا مانع از تخلیه ادرار می شوند.
- عفونت های مجرای ادراری : فرد مدام عفونت می کند.
آزمایشات و تشخیص سنگ مثانه
با انجام چندین تست و آزمایش می توان وجود سنگ های کلیه را تشخیص داد. این تست ها شامل موارد زیر می شود:
آزمایش بدنی
پزشک دستانش را روی قسمت پایین شکم می گذارد تا ببیند مثانه بزرگ شده است یا خیر. همین طور مقعد را برای احتمال بزرگ شدن پروستات بررسی می کند.
تجزیه شیمیایی ادرار
در این روش، نمونه ای از ادرار فرد را آزمایش می کنند تا وجود خون، باکتری و مواد معدنی کریستال شده را در آن تشخیص دهند.
سی تی اسکن
در روش سی تی اسکن، تصاویر به دست آمده از آزمایش اشعه ایکس را کنار هم قرار می دهند تا یک تصویر جامع همراه با جزئیات از اندام های داخلی بدن به دست آورند.
فراصوت
در این روش با صدا، تصاویری از اندام های داخلی بدن درست می کنند.
آزمایش اشعه ایکس
با کمک آزمایش اشعه ایکس نمی توان تمام انواع سنگ های مثانه را تشخیص داد.
پیلوگرام درون وریدی
در این روش، مواد مایع را به رگ ها تزریق می کنند که این مایع به سمت کلیه ها و مثانه حرکت می کند. علاوه بر این، با کمک آزمایش اشعه ایکس نشانه های ناشی از بروز سنگ های کلیه را شناسایی می کنند.
درمان سنگ مثانه
برای از بین بردن سنگ های مثانه، وقتی که کوچک هستند، نوشیدن مواد مایع کافی است و باعث دفع این سنگ ها به طور عادی از بدن می شود.
اگر اندازه این سنگ ها بزرگ باشد، روشی که برای درمان آن ها وجود دارد، شکستن یا خارج کردن شان با کمک عمل جراحی است.
شکستن سنگ های مثانه
در روشی که به آن «سیستولیتولاپاکسی» می گویند، پزشک یک لوله نازک که انتها آن به دوربین مجهز شده را وارد مجرای پیشاب می کند تا به وسیله آن بتواند سنگ ها را مشاهده کند و بشکند.
بعد از مشاهده سنگ ها، پزشک با استفاده از لیزر فراصوت یا یک ابزار کوچک، تلاش می کند تا سنگ ها را قبل از تخلیه، کاملا خورد کند.
این روش به صورت بیهوشی انجام می شود و عوارض زیادی به همراه ندارد؛ اما پارگی در دیواره مثانه و ابتلا به عفونت از جمله عوارض آن محسوب می شوند.
خارج کردن سنگ های مثانه
در صورتی که سنگ ها به اندازه ای بزرگ باشند که با روش ذکر شده نتوان آن ها شکست، روش جایگزین دیگری که وجود دارد، عمل جراحی است. به این صورت که پزشک شکم بیمار را برش می دهد تا به مثانه او برسد و سپس این سنگ ها را از بدن خارج می کند. انجام هر نوع عمل جراحی با خطر برای بیماری همراه است؛ بنابراین، اولویت اول، روش سیستولیتوپالاکسی است.
پیشگیری از بروز سنگ های مثانه
از آن جا که بیماری های مختلف باعث ایجاد سنگ های مثانه می شوند، هیچ راه مشخصی برای پیشگیری از ایجاد آن ها وجود ندارد. با وجود این ، اگر هر گونه علامت عجیب و غریب در هنگام دفع ادرار مشاهده کردید، مثل احساس درد، تغییر رنگ یا وجود خون، حتما باید به مراکز درمانی مراجعه کنید.
البته نوشیدن فراوان مایعات هم به شکستن این سنگ ها کمک می کند.
بعضی از افراد که دچار عفونت های مجرای ادراری هستند، احساس می کنند که بعد از ادرار کردن، مثانه شان کاملا تخلیه نشده است. در این موارد، بهترین راه موجود، دفع ادرار بعد از 10 تا 20 ثانیه است. به این کار «خالی کردن دوباره» می گویند و مانع از شکل گیری سنگ ها در مثانه می شود.
بعضی از مطالعاتی که در این زمینه انجام شده، نشان داده است که افرادی که پروستات شان بزرگ شده، اگر هنگام دفع ادرار بنشینند، مثانه شان به طور کامل تخلیه می شود. این کار روند شکل گیری سنگ های مثانه را کند می کند یا این که کلا مانع از ایجاد این سنگ ها می شود.
من
پنجشنبه ۲۰ آبان ۱۴۰۰آیا سنگ مثانه خطرناکع؟چقد؟